FESTYNY ŚWIĘTOJAŃSKIE, obchodzone w XVIII–XIX w. w Dniu św. Jana(S. Johannistage, Johannisfest), odpowiednik pol. sobótki.Pierwsze informacje o obchodach świętojańskich w Gd. pochodzą z poł. XVIII w. Surowe przepisy dotyczące porządku w mieście uniemożliwiały zabawy w noc świętojańską, świętowano więc w dzień, gromadząc się tłumnie i strzelając na wiwat. Prawdopodobnie pierwsza taka zabawa miała miejsce 1739. W 1749 q Rada Miejska przezornie już 20 czerwca wydała edykt zakazujący tych praktyk, mało skuteczny, skoro w 1743 ponownie przypomniano gdańszczanom o zakazie świętowania, tym razem z dziesięciodniowym wyprzedzeniem (14 czerwca); podobny edykt wydano 18 VI 1751. W okresie i WMG obchodzenie nocy świętojańskiej stało się regułą. W wigilię św. Jana gdańszczanie gromadzili się przy Świętej Studni (Heiligenbrunnen, q Święta Studzienka). Po tańcach i zabawach w oberży udawali się na Górę Jana (Johannisberg, na końcu ob. ul. Sobótki) lub do lasu Jaśkowej Doliny (q Park Jaśkowej Doliny). Z inicjatywy miejskiego skarbnika q Ferdinanda Wilhelma Zernecke władze miejskie, po nabyciu od osób pryw. potrzebnych terenów, przystąpiły 1832 do utworzenia w Jaśkowej Dolinie ogólnodostępnego parku z placami do zabaw i zapleczem gastronomicznym. Jeszcze w czasie prac adaptacyjnych zorganizowano obchody świętojańskie 23 VI 1837, przygotowano plac do tańca nazwany imieniem nadburmistrza q Joachima Heinricha Weickhmanna, przyozdobiony kwiatami i barwnymi chorągiewkami. Festyn zgromadził 3 tys. osób, grała orkiestra wojskowa. Park został otwarty 23 VI 1838, dla gości przygotowano 2 place taneczne, miejsce na orkiestrę, a wokół ustawiono ławki, tworząc amfiteatr. Place udekorowano kolorowymi chorągiewkami, przybrano szklanymi lampionami i karykaturami. Przygotowano fajerwerki i festyn z udziałem orkiestry 1. Regimentu Huzarów. W zabawie wzięło udział ok. 10–12 tys. gdańszczan wszystkich stanów. Tańczono do późnej nocy, a nast. uformował się pochód, który podążył na szczyt Góry Jana (Johannisberg). W kolejnych latach organizatorzy, wsparci coroczną dotacją władz miejskich w wysokości 120 talarów, organizowali podobne imprezy. Na terenie parku zaczęły powstawać pryw. popularne w mieście całoroczne lokale gastronomiczne – restauracje, kawiarnie, sezonowe bufety i cukiernie, działające tu do i w. świat. Obszar parku rozrywki był z biegiem lat powiększany o pozyskane sąsiednie tereny z alejkami, placami zabaw dla dzieci (huśtawki, karuzele), miejscami widokowymi, z których można było obserwować Zatokę Gd. W f. uczestniczyło coraz więcej gdańszczan – w 1839 imprezy odbywały się w niedzielę 23 czerwca, liczbę uczestników oceniono na 20 tys. Zabawy taneczne wzbogacano typowo jarmarcznymi konkursami, jak wspinanie się na słup szczęścia (Klettermast) nasmarowany mydłem, na szczycie którego zawieszono nagrodę, oraz innymi grami zręcznościowymi. Festyny te stały się trwałym zjawiskiem w życiu Gd., zabawę wzbogacano nowymi atrakcjami, jak np. „łapanie kiełbasy” (Wurstgreifen). Uczestniczyło w nich wiele tysięcy mieszkańców, dowożonych z Gd. dorożkami, powozami, omnibusami, a po 1873 tramwajem konnym do rynku we Wrzeszczu. Ostatni zachowany regulamin zabawy świętojańskiej pochodzi z 1872. Z czasem obchody świętojańskie połączono z majówkami, co zmieniło ich charakter z instytucjonalnie organizowanych zabaw w indywidualne. Ostatnie informacje o f. w Parku Jaśkowej Doliny pochodzą z 1890. Władze hitl. w stulecie obchodów świętojańskich w Gd. zorganizowały 18–20 VI 1937 wielki festyn z udziałem 45–50 tys. osób na placu sportowym powstałym obok dawnych umocnień fortów q Biskupiej Górki od strony q Chełmu, ob. rejon ul. Kolonia Studentów.
MAB
