Utwórz nowe hasło

Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu Gdańskiego (NZS UG) - polskie stowarzyszenie studentów powstałe 2 września 1980 roku, W latach 80. XX w. organizacja koncentrowała się na walce z ówczesnymi władzami PRL oraz działaniach na rzecz swobody i samorządności środowiska akademickiego. W 2019 organizacja zrzeszała około 150 studentów, a swoją działalność koncentruje na organizacji życia społecznego i kulturalnego środowiska akademickiego związanego z Uniwersytetem Gdańskim (UG).

Spis treści 1 Historia 1.1 Początki i stan wojenny 1.1.1 Działalność przed stanem wojennym 1.1.2 Stan wojenny 1.1.3 Działalność podziemna 1.1.4 Strajki majowe 1988 1.1.5 Po 1988 1.2 Lata 90. XX w. 1.3 Okres od 2006 roku 2 Lista Przewodniczących NZS UG 2006-2019 3 Znani, byli członkowie NZS UG: 4 Przypisy 5 Bibliografia 6 Linki Zewnętrzne Historia Początki i stan wojenny Inicjatywa powstania niezależnej od władz PRL organizacji studenckiej narodziła się w trakcie trwania strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. 27 sierpnia 1980 roku opublikowano apel, w którym wezwano do utworzenia na uczelniach niezależnej od władzy organizacji studenckiej.[1]

1 września 1980 roku, już po podpisaniu Porozumień Sierpniowych, w auli wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UG zorganizowano otwarte spotkanie Tymczasowego Samorządu Pracowników UG, na które zostali zaproszeni także autorzy apelu. Następnego dnia odbyło się kolejne spotkanie, organizowane przez studentów Uniwersytetu Gdańskiego, w trakcie którego Jacek Jancelewicz i Donald Tusk ogłosili powstanie niezależnej organizacji studenckiej pod nazwą Niezależne Zrzeszenie Studentów Polskich.

Wśród postulatów nowo powstałej organizacji wymieniono: przywrócenie autonomii uczelniom wyższym, powrót do pięcioletniego toku studiów, ograniczenie cenzury i zapewnienie pewnego zatrudnienia absolwentów. Zadeklarowano dodatkowo apolityczność powstającej organizacji oznaczającą, że założyciele nie popierają systemu politycznego PRL.

W skład TKZ NZSP (Tymczasowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich) weszły 22 osoby, m.in.:

Paweł Huelle (jeden z autorów apelu o powołanie organizacji studenckiej niezależnej od władz komunistycznych), Jacek Jancelewicz (tymczasowy przewodniczący NZS UG do listopada 1980 r.). Maciej Płażyński (tymczasowy przewodniczący od listopada 1980 r. do stycznia 1981 r., przewodniczący NZS UG od stycznia 1981 do stycznia 1982 r.), Donald Tusk (członek do końca września 1980 r.) 13 września skład został powiększony o kolejne 4 osoby.

Jednymi z pierwszych działań NZS w Gdańsku były: powołanie niezależnego magazynu prasowego Reduta, druk i kolportaż ulotek oraz rozpoczęcie rozmów z władzami uczelni, które zaowocowały zaproszeniem przedstawicieli NZS do udziału w organach kolegialnych UG.

Wsparcie w tworzeniu NZS w Gdańsku okazali działacze opozycji antykomunistycznej, m.in. Jacek Kuroń czy Anna Walentynowicz, u której w domu odbyło się kilka spotkań członków TKZ NZSP UG. Jednym z postulatów głoszonych przez Kuronia było hasło tworzenia organizacji studenckiej niezależnej również od struktur „Solidarności”. Z kolei Anna Walentynowicz wsparła studentów w zakresie poligrafii, zapewniając im techniczne i merytoryczne wsparcie od doświadczonych w tej dziedzinie pracowników Stoczni Gdańskiej. Od początku tworzenia idei niezależnej organizacji studenckiej w Gdańsku towarzyszył również Bogdan Borusewicz, który zachęcał studentów do zapewniania odpowiedniego przepływu informacji oraz wsparcia aprowizacji w trakcie trwania strajku sierpniowego w Stoczni Gdańskiej. Z kolei Lech Kaczyński we wrześniu i październiku 1980 r. doradzał przy pisaniu pierwszego projektu statutu NZS.

Działalność przed stanem wojennym Faktyczne organizowanie NZS UG rozpoczęło się wraz z rozpoczęciem roku akademickiego. Około 1 500 studentów UG podpisało się pod deklaracją woli wstąpienia do zrzeszenia. Członkowie NZS UG walczyli o zmianę programów nauczania (m.in. przedmioty fakultatywne, swobodny wybór języka obcego, usunięcie z programu filozofii marksistowskiej, ekonomii politycznej itp.), poprawę warunków socjalnych, powołanie aktywnego samorządu studenckiego, walczyli z cenzurą, czy też m.in. o wolność więźniów politycznych. Podobnie jak na innych uczelniach w kraju domagano się rejestracji Zrzeszenia. NZS UG propagował i organizował bardzo wiele wydarzeń kulturalnych (gośćmi NZS byli m.in. Andrzej Wajda i Tadeusz Kantor) i naukowych (cykle wykładów filozoficznych). W pierwszych demokratycznych wyborach NZS w styczniu 1981 r. na przewodniczącego został wybrany Maciej Płażyński.

17 listopada 1981 roku NZS UG rozpoczęło strajk solidaryzując się ze strajkującymi studentami WSI (Wyższej Szkoły Inżynierskiej) w Radomiu. Strajk zakończył się 12 grudnia 1981 roku. Następnego dnia wprowadzono stan wojenny[2].

Stan wojenny 13 grudnia NZS UG proklamowało strajk okupacyjny na uczelni, na czele komitetu strajkowego stanął Marek Sadowski z polonistyki. 14 grudnia wraz z zakładową “Solidarnością” utworzono Uczelniany Komitet Strajkowy. 15 grudnia studenci z NZS UG wsparli strajkujących robotników w Stoczni Gdańskiej - do stoczni udało się około 100 studentów, z których większość zostało zatrzymanych po pacyfikacji Stoczni Gdańskiej przez ZOMO. Po zapłaceniu kary grzywny studenci zostali zwolnieni. Wprowadzenie stanu wojennego rozpoczęło okres podziemnej działalności NZS UG.

Działalność podziemna Powołany został Studencki Komitet Solidarności Niezależnego Zrzeszenia Studentów “Trójmiasto”, który pod tą nazwą funkcjonował do wiosny 1983 roku. Głównymi postaciami SKS byli Leszek Biernacki, Marek Sadowski, Marek Kotlarz. Z działalności w podziemiu wycofał się Maciej Płażyński. SKS wydawał własne podziemne wydawnictwa i wspierał działalność podziemnych struktur „Solidarności”. Do 1982 roku około 100 członków i sympatyków NZS było aresztowanych i skazanych. Cezary Godziuk – członek NZS UG – został skazany na 6 lat więzienia, co stanowiło najdłuższy wówczas wyrok w sprawie politycznej, orzeczony dla studenta w PRL.

Wielu członków organizacji podejmowało w tym okresie wszelkie możliwe formy działalności opozycyjnej oraz działalności na rzecz studentów UG w ramach samorządów studenckich. Od 1983 r. do jesieni 1985 r. działacze NZS UG wydawali podziemne pismo Latarnia. Wiosną 1984 roku Służbie Bezpieczeństwa udało się rozbić centrum logistyczne działań podziemnego NZS, które znajdowało się w Domu Studenckim nr 10 przy ul. Macierzy Szkolnej. Nie sparaliżowało to jednak działalności NZS UG i Latarnia ukazywała się aż do jesieni 1985 r.

Członkowie NZS działający w samorządzie studenckim czynili przygotowania do strajku przeciwko zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym. Do strajku jednak nie doszło ze względu na fakt zatwierdzenia ustawy w okresie wakacji akademickich. W 1985 r. udało się natomiast zorganizować spotkania z ważnymi postaciami świata kultury i nauki. Na Uniwersytecie Gdański zorganizowano spotkanie z Bronisławem Geremkiem i Zbigniewem Herbertem. Członkowie NZS UG uczestniczyli również w pogrzebie Marcina Antonowicza, zamordowanego jesienią 1985 przez Milicję Obywatelską.

Ponowny wzrost aktywności osób związanych z NZS miał miejsce w 1987 roku za sprawą kolejnej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Studenci zaangażowani w ruch opozycyjny byli silnie związani z duszpasterstwem akademickim, gdzie pojawił się pomysł uczestnictwa studentów i zabezpieczania przez nich wizyty papieża w Gdańsku. Członkowie gdańskich środowisk opozycyjnych wykorzystali tę okazję do zamanifestowania swoich przekonań. W tym samym roku powołano do życia niezależne pismo studenckiego Impuls, kolportowane na UG.

Strajki majowe 1988 2 maja 1988 roku w Stoczni Gdańskiej rozpoczął się strajk. Głównym żądaniem strajkujących była rejestracja NSZZ „Solidarność”. Protestujących stoczniowców wsparli studenci UG. 3 maja na Wydziale Humanistycznym UG zawiązał się komitet strajkowy, w którego skład weszli: Paweł Adamowicz, Przemysław Gosiewski, Andrzej Sosnowski, Mariusz Popielarz i Anna Galus. W ślad za studentami uniwersytetu do strajku dołączyli również ich koledzy z Politechniki Gdańskiej, związani z tamtejszym NZS-em i uczelnianą “Solidarnością”. Strajk na UG oficjalnie trwał do 6 maja. Przez kilka dni osoby związane z organizacjami wolnościowymi jak NZS, FMW (Federacja Młodzieży Walczącej), WiP (Wolność i Pokój), Verbum oraz wszyscy, którym bliskie były ich ideały, okupowali budynki uczelni.

Po 1988 Po zakończeniu strajku w maju 1988 roku NZS działał już jawnie. Na wszystkich wydziałach zorganizowano punkty informacyjne Zrzeszenia. W przeciągu kilku dni do NZS zapisało się kilkaset osób. W ramach widocznej działalności organizowano manifestacje, debaty i happeningi. Aktywnie wspierano również funkcjonowanie wciąż nielegalnej “Solidarności”. Na Wydziale Humanistycznym w ramach spotkań klubu dyskusyjnego odbyło się wiele ważnych spotkań. Jednym z najważniejszych wydarzeń było spotkanie zorganizowane w grudniu 1988 roku pod nazwą “Czy Okrągły Stół jest szansą dla młodego pokolenia Polaków”. Wzięli w nim udział: Lecha Wałęsa, Lech Kaczyński i Jacek Merkel. W ramach starań o rejestrację NZS zorganizowano w Gdańsku masowy przemarsz od Dworca Głównego PKP. W marcu 1989 roku z inicjatywy NZS UG w sopockiej “Łajbie” działalność rozpoczął studencki klub filmowy, rozszerzając dotychczas prowadzone aktywności o aspekt kultury akademickiej.

Lata 90. XX w. W drugiej połowie lat 90. XX w. organizacja odeszła od dotychczasowej działalności opozycyjnej i późniejszej działalności kulturalnej. Był to okres, w którym NZS UG skupiał się przede wszystkim na aktywnościach na rzecz poprawy warunków socjalnych społeczności akademickiej i rozwoju samorządności studenckiej na UG. Jedną ze sztandarowych akcji w jakie się włączył była ogólnopolska inicjatywa propagująca wprowadzenie kredytów studenckich. Ówczesna organizacja była również widoczna w życiu politycznym, w które czynnie angażowało się wielu jej członków np. poprzez aktywny udział w polityce samorządowej.

NZS UG działał aktywnie w latach:

1989 – 1992(?) 1995 – 2002 2006 - Okres od 2006 roku Nowa generacja NZS-u w znacznej mierze zmieniła dotychczasowe obszary i sposoby działania. Po 2006 działacze NZS skupiali się przede wszystkim na działalności projektowej, koncentrującej się na wielu aspektach w tym społeczno-politycznym, podróżniczym, artystycznym i charytatywnym. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat NZS UG był organizatorem kilkudziesięciu już projektów w tym:

ogólnopolskiej akcji promującej ideę honorowego krwiodawstwa “Wampiriada”; akcji debat o tematyce społeczno-politycznej “Forum”; projekt “Wprawieni”, prowadzony we współpracy z ELSA Gdańsk, mający zaznajomić młodych ludzi z zagadnieniami administracyjno-prawnymi. Wznowiono również wydawanie pisma Impuls, które obecnie ukazuje się w formacie internetowym. Aktywność NZS UG przejawia się również zainteresowaniem i działaniem m.in. w obszarach: spraw studenckich i samorządowych na Uniwersytecie Gdańskim, czy też aktywizacji życia towarzyskiego i kulturalnego społeczności studenckiej.

Lista Przewodniczących NZS UG 2006-2019 2006- 2007: Filip Czuchwicki 2007- 2009: Seweryn Bąk 2009- 2010: Alicja Grochala 2010- 2011 oraz 2013: Mateusz Puwałowski 2011- 2012: Ewa Leoniak 2012- 2013: Andżelika Daroszewska 2013- 2014: Maciej Cholewiński 2014- 2015: Karol Malinowski 2015- 2016: Michał Maleszyk 2016- 2017: Norbert Korus 2017- 2018: Patrycja Serafin 2018- teraz: Oliwia Rita Brzezińska Znani, byli członkowie NZS UG: Tomasz Bedyński Grzegorz Bierecki Leszek Biernacki Przemysław Gosiewski Paweł Huelle Jacek Jancelewicz Marek Łucyk Maciej Płażyński Mariusz Popielarz Tomasz Posadzki Jacek Rybicki Andrzej Sosnowski Donald Tusk Przypisy

Leszek Biernacki, Jak powstał pierwszy NZS, Więź [dostęp 2019-01-26] (pol.).
Leszek Biernacki, strajk „radomski” na UG, XI-XII 1981 | Wszechnica Solidarności [dostęp 2019-01-26] (pol.).

Bibliografia Gach Z.,Drugie Podejście,Gdańsk 2009 Wiech J., Niezależni w czasach niewoli rozmowy rozmowy z działaczami wczesnego NZS-u, Bydgoszcz 2018 Linki Zewnętrzne Strona internetowa NZS UG Strona internetowa Impulsu NZS UG