DEUTSCHSOZIALE PARTEI W GDAŃSKU
| < Poprzednie | Następne > |
DEUTSCHSOZIALE PARTEI (DSP, Niemiecka Partia Socjalna), powszechnie uważana za prekursorkę NSDAP w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG), działała tutaj w latach 1922 – około 1929. Była partią ogólnoniemiecką, która wyodrębniła się w listopadzie 1921 roku z najbardziej radykalnego skrzydła Niemiecko-Narodowej Partii Ludowej (Deutschnationale Volkspartei). Miała charakter wybitnie volkistowski – nawiązywała do volkizmu, czyli nurtu doktrynalnego z 2. połowy XIX wieku, który powstał przez połączenie wybranych wątków romantyzmu oraz rasizmu i opierał się na założeniach mistycznej wspólnoty germańskiej: Volk; istotą volkizmu były trzy podstawowe czynniki: narodowość, rasa i wspólnota, został on więc w dużym stopniu zaadoptowany przez ideologię narodowego socjalizmu. DSP cechował wrogi stosunek do demokracji parlamentarnej, akceptacja władzy autorytarnej, silny antysemityzm i rewizjonizm.
Oddział DSP w II WMG został założony w listopadzie 1922 roku przez Hansa A. Hohnfeldta i początkowo liczył około stu członków. Pierwsze publiczne wystąpienie gdańskiej DSP miało miejsce 10 I 1923 roku (wiec protestacyjny przeciwko okupacji przez wojska francuskie i belgijskie Zagłębia Ruhry). Partia stosunkowo szybko zdobyła poparcie, ale niemal wyłącznie wśród mieszkańców Gdańska i Sopotu (struktury DSP podzielone były na trzy okręgi: Gdańsk, Wrzeszcz i Sopot). Już w 1925 DSP w II WMG liczyła około 5 tysięcy członków (porównywalną liczbę członków DSP miała tylko w Saksonii; łącznie DSP w 1925 grupowała około 34 tysiące osób). Partia wydawała ogólnoniemiecką gazetę „Völkische Rundschau” (1924–1925), następnie „Das Hakenkreuz” (1926–1927). Posiadała także własną organizację paramilitarną – Kampfbund „Kamerad” (1922–1923), której członkowie ścierali się na ulicach z oponentami politycznymi i policją. W Gdańsku formacją Kampfbund „Kamerad” dowodził Horst Merz. Za sprawą DSP po raz pierwszy w Gdańsku pojawiła się swastyka wykorzystywana jako znak partyjny.
W wyborach do Volkstagu z 1923 roku DSP zdobyła 10,3 tysiąca głosów, co przełożyło się na siedem miejsc w sejmie (posłami zostali: Rudolf Herrmann, Hans A. Hohnfeldt, Bernardt Lembke, Otto Lehmann, Rudolf Nordwig, Albert Maier, Johannes Bergmann). Wkrótce po zwycięstwie gdański oddział DSP z powodu wewnętrznych sporów opuścił jego założyciel Hans A. Hohnfeldt (pozostał jednak członkiem frakcji sejmowej DSP w II WMG do 1927 roku). Po utworzeniu przez Hansa A. Hohnfeldta w Gdańsku filii NSDAP (oficjalnie w 1926) duża część członków gdańskiej DSP zasiliła szeregi nowej partii. Mimo podejmowanych pierwotnie prób DSP nie wystawiła wspólnej z NSDAP listy w wyborach do Volkstagu w 1927 roku. Po klęsce w tych wyborach (2130 głosów, tj. 1,16%) praktycznie zniknęła z politycznej sceny II WMG (do Volkstagu wprowadziła jednego posła, Alfreda Zarskego). Przestała działać po samorozwiązaniu, najprawdopodobniej w 1929 roku.
