SUCHANINO
| < Poprzednie | Następne > |
SUCHANINO (1382 Suchanke, Zigankenberg, Cygańska Góra), obecnie jednostka pomocnicza Gdańska (q administracyjny podział). W 1343 roku Krzyżacy nadali 15 łanów w tej wsi rycerzom Maciejowi i Nasudzie z Nanic i Śmiechowa (obecnie Wejherowo), w 1344 Maciej z Nanic wydał ten obszar do lokacji na prawie chełmińskim. W roku 1380 przekazane przez Krzyżaków na własność q Młodemu Miastu. Granicą wschodnią była Wisła, północną – Nowe Szkoty, Wrzeszcz, Strzyża, Piecki, Migowo, południową – Gdańsk i wieś Siedlce, zachodnią – gminy Ujeścisko i Jasień. Dochody ze wsi przeznaczono dla kościoła św. Bartłomieja na Nowym Mieście. Po zniszczeniu Młodego Miasta w 1454 przejęte przez radę q Głównego Miasta, w której imieniu wsią zarządzali sołtysi odpowiedzialni za porządek i pobór czynszów. Znane są nazwiska wielu z nich z okresu XVI–XVIII wieku. Rada Miejska nadawała też wsi wilkierze i przepisy, np. przeciwpożarowe. Wieś była rozległa pod względem zajmowanego obszaru, ze słabymi gruntami, przecinana wzgórzami i jarami. Tereny nadrzeczne były zalewowe, wykorzystywane na łąki do wypasania bydła, część zachodnią przeznaczono pod uprawy zbóż i ogrody. Centrum wsi znajdowało się w rejonie stawku u zbiegu obecnych ulic: Beethovena, Powstańców Warszawy i Cygańskiej Góry. Przez osadnictwo, dzierżawy wyodrębniły się rejony q Królewskiej Doliny (Königstal) ze q Świętą Studzienką, w q Diabełkowo (Düvelkau), posiadane latami przez gdańskich patrycjuszy. We wschodniej części, przedzielonej drogą z Gdańska do Wrzeszcza, od 1768–1770 obsadzonej szpalerami lip (q al. Zwycięstwa), znajdował się od czasów średniowiecznych q szpital i kościół Wszystkich Bożych Aniołów wraz z cmentarzem. Wieś wielokrotnie była palona i grabiona, głównie przez wojska oblegające Gdańsk w: 1461, 1586, 1656, 1734, 1807, 1813. W 1813 roku zniszczony został wspomniany kościół (nieodbudowany). Rejon był ubogi w zakłady produkcyjne, odnotowano jedynie cegielnię koło kościoła Wszystkich Bożych Aniołów (XVIII/XIX wiek) i w rejonie Diabełkowa (XVIII wiek). Nad Wisłą, w rejonie należącym do wsi, zatrzymywały się tratwy; na brzegu składowano drewno oferowane przez flisaków odbiorcom. W roku 1772, po I rozbiorze Polski, wieś włączona do państwa pruskiego, po 1814 weszła w skład nowo utworzonego powiatu gd., z wyjątkiem prowadzącej do Wrzeszcza al. Lipowej (al. Zwycięstwa), która włączona została w skład gminy miejskiej Gdańska. 18 III 1877 tereny leżące na wschód od niej zostały odpłatnie przejęte przez władze Gdańska, podobnie się stało z pozostałą częścią wsi, włączoną 1 IV 1902 w granice miasta i będącą częścią dzielnicy Wrzeszcz. Poza Wrzeszczem pozostała rdzenna, rolnicza część gminy z główną drogą, obecna ul. Beethovena. Wieś przestała istnieć jako odrębna jednostka administracyjna, posiadała w latach 1874–1907 urząd stanu cywilnego. W 1897 wyróżniano w niej: właściwą wieś z 39 gospodarstwami, dwór Diabełkowo należący do Hermanna Zimmermanna, św. Studzienkę z 16 rodzinami, rejon obecnej ul. Nowodworskiej, graniczącej z Siedlcami (Szlapke) 12 rodzin i Zigankenbergerfelde, rejon obecnej ul. Wronia – Smoluchowskiego – Traugutta, gdzie było 129 posesji. Obok jedno- i kilkurodzinnych domów powstawały tu zachowane do niedawna tanie, szachulcowe kamienice czynszowe z czerwonej cegły, z doprowadzoną do nich wodą, po roku 1900 – z kanalizacją, gazem miejskim, a następnie także instalacją elektryczną. Ogólna liczba mieszkańców jest trudna do ustalenia, ponieważ niektóre posesje zasiedlało kilka, a nawet kilkanaście rodzin. W 1902 ogólną liczbę ludności tej części Suchanina oceniano na 5800 osób. Wśród nich byli także nowi mieszkańcy, osiedleni tu po 1896. Na przełomie XIX i XX wieku w tym rejonie zostały wytyczone nowe, prostopadłe najczęściej do al. Lipowej (al. Zwycięstwa) ulice: Delbrückallee (ul. Skłodowskiej-Curie), Lindenstraße (ul. Tuwima), Ziegelstraße (ul. Śniadeckich), Opitzstraße (ul. Orzeszkowej) oraz poprzeczne do nich Gralathstraße (ul. Hoene-Wrońskiego), Eichenallee (ul. Dębinki), Fahrenheitstraße (ul. Fahrenheita). Zabudowane zostały w ciągu kilkunastu lat willami jedno- i kilkurodzinnymi oraz domami czynszowymi o dość wysokim standardzie. Wieś nie miała własnego kościoła, należała do końca XIX wieku do gdańskiej parafii ewangelickiej św. Katarzyny i katolickiej św. Brygidy, następnie do parafii wrzeszczańskich. Już w XVII wieku istniała tam wiejska szkoła. W XIX wieku, kiedy centrum osadnictwa na terenie gminy rozwinęło się w rejonie obecnych ulic Wroniej, Smoluchowskiego i Traugutta, zaistniała konieczność (wynikająca z obowiązujących w Niemczech po roku 1870 ustaw oświatowych o nauce dzieci do 14. roku życia) utworzenia także i tam szkół powszechnych. Najpierw dwu-, trzyklasowe, w 1905 już pięcioklasowe, a po 1920 z pełnym siedmioklasowym programem. Pierwsza szkoła, o profilu ewangelickim, powstała 11 IX 1877 dla rejonu Suchanina i Strzyży Górnej w wynajętym domu prywatnym. 10 X 1898 otrzymała nowy budynek przy Feldstraße 11 (ul. Smoluchowskiego), zastąpiony 17 I 1938 przez kolejny, dla siedmioletniej już szkoły. Obok niej w 1905 działała dwuklasowa szkoła katolicka. Podział wyznaniowy tych szkół utrzymał się do 1935, kiedy nastąpiła reorganizacja gdańskiego szkolnictwa podstawowego. W miejsce różnego typu szkół powstały tzw. Hauptschule, z podziałem na szkoły dla dziewcząt i dla chłopców. Obie tego typu szkoły działały w budynku przy obecnej ul. Smoluchowskiego 11 do roku 1945.
Od 1873 roku Große Allee (al. Zwycięstwa) kursował tramwaj konny (od 1896 elektryczny) z Gdańska do Wrzeszcza (q tramwaje), mający swój przystanek w jej połowie, przy istniejącej do II wojny światowej znanej gdańskiej kawiarni Vier Jahreszeiten (Cztery Pory Roku), w miejscu obecnego q pomnika-czołgu. Po przeciwnej jej stronie działała Café Halbe Allee (Kawiarnia w Połowie Alei), budynek zachowany przy dawnym Trakcie Konnym, między obecnymi ulicami Tuwima i Skłodowskiej-Curie; w 1895 odbył się tam pierwszy publiczny pokaz oświetlenia elektrycznego.
Po 1902 roku dzieje tej części dawnej gminy Zigankenberg nierozerwalnie były i są związane z dzielnicą Wrzeszcz. W drugiej, dawniej jej rdzennej, części w 1935 rozpoczęła się zabudowa przez spółdzielnię mieszkaniową (Danziger Siedlungs-AG) i prywatnych inwestorów jej rolniczej części, graniczącej z gminami Ujeścisko i Jasień, według typowych planów dla całego osiedla. Wzdłuż nowej ul. Beethovenweg (Beethovena) oraz jej ulic bocznych: Wofgang-Mozart-Weg (Mozarta), Wagnerweg (ul. Wagnera), Franz-Schubert-Weg (ul. Szuberta) i Robert-Schumann-Weg (ul. Schumana), Am Anger (ul. Otwarta) powstało 220 parterowych, budowanych z czerwonej cegły domków 2-rodzinnych (440 lokali), z mieszkalnym poddaszem oraz z przydomowymi ogródkami, zamieszkanych głównie przez robotników gdańskich zakładów i rzemieślników. W domach tych była tylko instalacja wodna i elektryczna oraz szamba na nieczystości; skanalizowane i zgazyfikowane zostały po roku 1950. Na wschodzie ul. Beethovena łączyła się z ul. Heinrich-Scholz-Weg (ul. Powstańców Warszawskich), na zachodzie – poprzez ul. Schuberta z Königstaler Weg (ul. Sobieskiego) i Wrzeszczem, na południu – z Emaus przez Dreilindener Weg (ul. Nowolipie) oraz z Siedlcami przez Kleine Molde (ul. Wyczółkowskiego). Po 1945 ta część dawnej gminy otrzymała nazwę Suchanino, zwana była przez lata przez wielu gdańszczan popularnie Cygańską Górą. W 1955 roku przy ul. Beethovena 18/20 powstała szkoła podstawowa, następnie rozbudowana, obecne Gimnazjum nr 29. Drugi kompleks szkolny powstał na terenie osiedla spółdzielczego. W latach 1974–1978 Gdańska Spółdzielnia Mieszkaniowa zbudowała tu osiedle z wielkiej płyty z 40 blokami i 2764 mieszkaniami przy ulicach Liszta, Kurpińskiego, Paderewskiego i Otwartej; dalsze powstały przy przedłużeniu ul. Powstańców Warszawskich, Kamieńskiego, Czajkowskiego; sąsiaduje z nimi ul. Cygańska Góra z mieszkaniami komunalnymi.
Tabela: Suchanino. Ulice
