TOWARZYSTWO BIBLIJNE
| < Poprzednie | Następne > |
TOWARZYSTWO BIBLIJNE 1814–1945 (1814–1921 Bibelgesellschaft, 1921–1945 Danziger Bibelgesellschaft). Organizacja Kościoła protestanckiego (ewangelickiego). Powołana w Gdańsku 11 X 1814 roku na wzór innych działających w państwie pruskim, z inicjatywy Joachima Wilhelma Weickhmanna (1737–1819) i pastora q kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, q Carla Friedricha Bertlinga (1754–1827). Członkami były osoby świeckie i duchowne. Czasowo działały oddziały terenowe: w Elblągu od roku 1833, Stegnie od 1836, we q Wrzeszczu od 1838, na Żuławach od 1840, w Malborku od 1842, Wejherowie od 1845, Niestępowie od 1848, Nowym Dworze Gdańskim od 1850, Starogardzie Gdańskim od 1850, q Sobieszewie od 1852, Słupsku od 1858. Inicjatorami ich zakładania byli pastorzy miejscowych parafii, aktywność kół terenowych często kończyła się wraz ze zmianą pastora danej gminy ewangelickiej. W Gdańsku w latach 1840–1902 działało także osobne Towarzystwo zrzeszające kobiety (Frauen-Bibelverein). Były to najczęściej żony i córki pastorów oraz miejscowych notabli ze sfer urzędniczych, handlowych, nauczycielskich i lekarskich. Do Towarzystwa Biblijnego należało w tym czasie około 100 członkiń, przewodniczyły: żona kupca Friederika Elisabeth Plaw (1840–1865), żona pastora Johanna Clara Franziska Bresler (1866–1877) i córka pastora, panna Louisa Blech (1877–1902).
Głównym celem było propagowanie wiary chrześcijańskiej poprzez wydawanie w różnych językach Starego i Nowego Testamentu oraz książek i broszur towarzyszących z komentarzami. Część wydawnictw była sprzedawana, część rozdawana i rozsyłana do wielu krajów świata. Podczas I wojny światowej tysiąc egzemplarzy Nowego Testamentu wysłano do niemieckich jednostek wojskowych na froncie oraz do wojskowych lazaretów. Fundusze na działalność pochodziły ze składek członków, legatów testamentowych (w tym znaczących rodziny q Abeggów), kolekty w gdańskim kościele protestanckim. Do 1843 roku wydano 29 029 egzemplarzy Biblii w wielu językach, w tym i polskim. W stulecie powstania Towarzystwa (1914) liczba ta wzrosła do 106 654 egzemplarzy Biblii ze Starym Testamentem i 53 850 egzemplarzy Nowego Testamentu (razem 160 504 egzemplarze).
Od 1815 roku wydawano drukiem roczne sprawozdania z działalności statutowej i finansowej oraz z aktualnym wykazem członków (Jahresbericht der Bibelgesellschaft zu Danzig). Pierwsze zachowane sprawozdanie pochodzi z roku 1816, ostatnie z 1925. Pierwszym prezesem był J.W. Weickhmann (1814–1819), po nim kolejno: nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie Heinrich Theodor von Schön (1819–1841), nadburmistrz Gdańska q Joachim Heinrich Weickhmann (1842–1855), pastorzy gdańskiego kościoła: Carl Heinrich Besler (1855–1860), q Karl Adolph Blech (1861–1877), Philipp Wilhelm Blech (1878–1885), Wilhelm Kahle (1886–1887), Carl Friedrich Franck (1888–1900), Karl Adolf Fuhst (1901–1904), Paul Theodor Schmidt (1905–1913), Friedrich Wilhelm Schwandt (1913–1926), Adolf Benrath (1928), Erich Marquardt (1935), Günther Harder (1939). Uroczystymi nabożeństwami w kościele NMP uczczono 50-lecie (12 X 1864) i 100-lecie (18 X 1914) Towarzystwa Biblijnego. Działało ono do marca 1945.
Tabela: Członkowie Towarzystwa Biblijnego
Tabela: Wydawnictwa Towarzystwa Biblijnego
