TADEUSZA KOŚCIUSZKI, ulica. Zbudowana 1929 jako obwodnica nowo powstałego Wielkiego Osiedla Wrzeszcz (Großsiedlung Langfuhr), łącząca Ostseestraße (q al. Hallera) z Hauptstraße (q al. Grunwaldzką), przecinając po drodze Brösener Weg (ul. Chrobrego), Heeresanger (al. Legionów) i Kleinhammerweg (ul. Kilińskiego); na odcinku od wiaduktu kolejowego (powstałego 1914) do Hauptstraße (al. Grunwaldzka) przejęła fragment dawnej Labesweg (ul. Lelewela). Początkowo nazwana Ringstraße (Okrężna), 29 X 1937 przemianowana na Magdeburger Straße (Magdeburska), 1945 na al. Tadeusza Kościuszki, ob. ul. Tadeusza Kościuszki. W pocz. wyznaczonym biegu (od ob. al. Hallera do ul. Kilińskiego) po obu stronach z niską, zwartą zabudową z czerwonej cegły. W okresie II WMG licznie zamieszkana przez gd. Polonię. Od ob. ul. Kilińskiego (po obu stronach wiaduktu kolejowego), w stronę skrzyżowania z ob. al. Grunwaldzką pocz. miejsce lokalizacji licznych q przedsiębiorstw (nr 5b: 1923–39 wytwórnia mydła Paul Gräser & Co. Seifenfabrik Hansa; 5d: 1922–45 wytwórnia wyrobów drucianych Empeda Danziger Draht-Industrie; 5d: 1925–45 emaliernia Johannes Segor Emaillierwerk; nr 6: 1925–45 tartak Helmut Block Säge- und Hobelwerk; nr 10 tartak parowy i wytwórnia tarcicy H. Sass Dampfsäge- und Hobelwerke). Za wiaduktem, przy skrzyżowaniu z ob. al. Grunwaldzką (od płn.) 1709–1945 funkcjonował cment. katolicki (ob. teren parkingu przy markecie Lidl). W 1926 zlokalizowano przy niej stadion klubu q Gedania. Na jej przecięciu z ob. al. Legionów 1929–74 znajdowała się końcowa mijanka tramwajów, a po II w. świat. pętla tramwajowa (q tramwaje). Po II w. świat., po upaństwowieniu dawnych fabryk czekolady (Baltick Schokoladen- und Zuckerwaren-Fabrik, Norddeutsche Schokoladenfabrik Schneider & Co. i Kosma Schokoladenfabrik AG) przy al. Grunwaldzkiej 161, z adresem ul. Kościuszki 5b, funkcjonował od 1949 jeden z zakładów Przemysłu Cukierniczego Bałtyk. W 1. dekadzie po II w. świat. przedłużona na odcinku od ob. al. Hallera do torów kolejowych przy ul. Kochanowskiego. Po stronie płd. tego odcinka 1951–54 powstało Osiedle Roosevelta (między al. Hallera na odcinku od ul. Mickiewicza do ul. Kościuszki a torami kolejowymi do Nowego Portu), 1957–58 wybudowano SP nr 52, po stronie płn. SP nr 64 (1960–61; ob. Gimnazjum nr 12). W 1. poł. lat 70. XX w. po stronie płn. zbudowano os. bloków (ul. Baczyńskiego i Bohomolca). Po wyburzeniu byłych zabudowań fabryki czekolady w 2006–07 na skrzyżowaniu z al. Grunwaldzką i ul. Dmowskiego powstała pięciokondygnacyjna (3 niższe poziomy handlowe o pow. użytkowej 45 tys. m², handlowej 39,5 tys. m², 2 najwyższe poziomy – parking na 1100 samochodów, adres al. Grunwaldzka 141) Galeria Bałtycka, w całości handlowo-usługowa (otwarcie 4 X 2007). W 2008–10 na skrzyżowaniu z al. Hallera i przy ul. Baczyńskiego powstał dziesięciopiętrowy budynek mieszkalny Fregata (z dodatkową funkcją handlowo-usługową).
JWas