HANOW MICHAEL CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAEL CHRISTOPH HANOW (Hanov, Hanovius) (18 XII 1695 Samborsko koło Jastrowia – 22 IX 1773 Gdańsk), profesor Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku. Syn pastora w Samborsku Michaela, brat m.in. Andreasa Hanoviusa (1673–1739), pastora w Wulfflatzke (Wilcze Laski powiat Szczecinek), oraz Martina Hanoviusa (1705–1772), 18 I 1725 zapisanego do najwyższej klasy (primy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, studenta w Lipsku i Halle, od 1733 substytuta swego ojca, po jego śmierci w 1726 do 1772 pastora w Samborsku.
Początki edukacji odbierał w Landsbergu (Gorzowie). W styczniu 1714 zapisany został do najwyższej klasy w gdańskim Gimnazjum Akademickim, od 1716 studiował na uniwersytetach w Królewcu, Wittenberdze i Lipsku, gdzie w 1720 otrzymał magisterium i docenturę. Studiował różne kierunki naukowe (od matematyki po językoznawstwo i medycynę). W Lipsku wykładał retorykę, od 1724 był opiekunem synów pastora Joachima Weickhmanna, dzięki któremu w 1727 został profesorem filozofii w Gimnazjum Akademickim i bibliotekarzem w Bibliotece Rady Miejskiej.
W 1743 współzałożyciel Towarzystwa Przyrodniczego. Wydał ponad 120 rozpraw po łacinie i niemiecku, m.in. rewizję toruńską prawa chełmińskiego z komentarzem (Das vollständige Kulmische Recht, 1745), edycję źródeł do dziejów Prus (Preußische Sammlung, 1747–1750) oraz pierwszą historię drukarstwa gdańskiego (Denkmahl der Danziger Buchdruckereyen und Buchdrucker (Pomnik gdańskich drukarń i drukarzy książek), 1740). Zapoczątkował układanie alfabetycznego katalogu bibliotecznego, jako pierwszy rozpoczął publikowanie retrospektywnej bibliografii druków gdańskich.
Współpracował z mecenasem naukowym, księciem Józefem Aleksandrem Jabłonowskim, a królowi polskiemu Stanisławowi Augustowi przedstawił projekt powołania zakładu ubezpieczeń na życie. Był zwolennikiem racjonalistycznych koncepcji filozofa Christiana Wolffa (1679–1754). Jako jeden z pierwszych w Gdańsku wykorzystywał w badaniach dane statystyczne, głównie demograficzne i meteorologiczne (zob. obserwacje meteorologiczne i stacje obserwacyjne), m.in. w 1739 ogłosił pracę na temat ilości ofiar epidemii dżumy w Gdańsku od 1601 do 1700 (Gründliche Nachricht, wie viel Menschen von Anno 1601 bis 1700 in Danzig). Od 1737 redagował tygodnik „Erläuterte Merkwürdigkeiten der Natur nach denen Grund-Sätzen derer neuesten Physicorum”, zamieszczając w nim wiadomości z dziedziny fizyki, mechaniki, astronomii, meteorologii, botaniki, mineralogii. Od 1739 wydawał (drukarnia Thomasa Johanna Schreibera) czasopismo ogłoszeniowe „Danziger Erfahrungen”, w którym publikował artykuły popularnonaukowe. W 1771 z powodu choroby zrezygnował z pracy naukowej. W testamencie cały swój majątek wraz z księgozbiorem zapisał Gimnazjum Akademickiemu (w tym 25 000 florenów na pomoc dla ubogich uczniów). Jego portret namalował Jacob Wessel.
Od ślubu 26 IV 1722 w kościele św. Trójcy żonaty był z Barbarą, wdową po Georgu Grau. Ojciec m.in. Marie Dorothei, żony rajcy z Chojnic Jacoba Titiusa, matki Johanna Daniela Titiusa (2 I 1729 Chojnice – 16 XII 1796 Wittenberga), 16 X 1743 zapisanego do przedostatniej klasy Gimnazjum Akademickiego, od 1748 studenta uniwersytetu w Lipsku, od 1756 adiunkta Wydziału Filozofii, od 1763
profesora matematyki i w 1768 rektora w Wittenberdze, w 1768 laureata nagrody gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego za pracę przedstawiającą metody odnawiania nadmorskich wydm (zob. Stogi).
Pochowany 29 IX 1773 w kościele św. Trójcy.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 293, 309, 331.
Jahresbericht des Königlichen–Fürstin–Hedwig–Gymnasium zu Neustettin über das 256. Schuljahr 1895/96, Neustettin 1896, s. 28.
Jahresbericht des Königlichen–Fürstin–Hedwig–Gymnasium zu Neustettin über das Schuljahr 1897/98, 258-er der Anstalt, Neustettin 1898, s. 31.
Baszanowski Jan, Hanow Michał Krzysztof, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 161–162.
Binerowski Zbigniew, Hanow Michał Krzysztof, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa 1972, s. 315.
Chojnacki Władysław, Sokół Stanisław, Hanow Michał Krzysztof, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, 1960/1961, s. 281–282.
Prantl K., Hanov Michael Christoph, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 10, Leipzig 1879, s. 524–525.
