Neoromańska Brama Krowia po przebudowie w 1905 roku
Gotycka Brama Krowia od strony zachodniej, około 1900
zamyka od strony q Motławy ob. q ul. Ogarną. Należy do najstarszych bram wodnych Gd., wspominana od 1387. Nazwa nawiązuje do drogi, którą przepędzano bydło do rzeźni na wsch. brzegu Motławy (q Spichlerze). O wczesnym pochodzeniu świadczy skromny wystrój archit.: prosta dekoracja fryzowo-wnękowa z ostrołukowo zakończonymi blendami oraz brak profilowań. Dwukondygnacyjna, mniejsza od pozostałych bram wodnych Gd., zbudowana z cegły na planie wydłużonego prostokąta, o rzucie ok. 33 × 8 m, ustawionego wzdłuż linii nabrzeża i zamykającego wylot ulicy. Przebudowa w pocz. XV w. nadała jej formy znane z ikonografii XIX w. W osi bramy umieszczony jest przejazd, po którego bokach były pierwotnie 2 izby: wartownie i pomieszczenia celników, z wejściem od strony miasta. Piętro i poddasze wykorzystywano zapewne jako skład towarów. Całość nakrywa dwuspadowy dach o kalenicy równoległej do rzeki. Bardziej ozdobne były szczyty płn. i płd., zdobione jak ściany podłużne ostrołukowo zakończonymi blendami, zwieńczone zaś w najwyższym punkcie sterczynami zdwojonymi w formę krenelażu (zwieńczenie muru blankami). Od końca XVI w. przekształcona w budynek mieszkalny: wykuto otwory okienne, w przyziemiu, na miejscu wartowni, zrobiono przejście dla pieszych. W celu usprawnienia komunikacji w 1905 zburzono got. budynek, zastępując go nowym, o formach neogotyckich, z 3 przelotami w poziomie przyziemia. Zniszczenia 1945 odsłoniły got. elewację płn. Zbudowana praktycznie od nowa 1971–72, w formach nawiązujących do średniowiecza, z wykorzystaniem autentycznych fragmentów.
GS
