GDAŃSKIE ARCHIWUM HISTORII MÓWIONEJ
GDAŃSKIE ARCHIWUM HISTORII MÓWIONEJ (GAHM). Utworzone w 2018. Pomysłodawcą i autorem koncepcji działania był historyk, dr Andrzej Hoja, pracownik Muzeum Historycznego Miasta Gdańska (od 2018 Muzeum Gdańska), w ramach którego funkcjonuje. Celem GAHM jest rejestrowanie, zachowanie i utrwalanie relacji osób różnych profesji i pochodzenia, dla których Gdańsk był istotnym elementem biografii, zgodnie z poglądem, że na historię miasta składają się indywidualne losy jego mieszkańców. Zadaniem GAHM jest także opracowywanie wspomnień, ich udostępnianie we fragmentach na jego portalu oraz upowszechnianie. Zbiór w formie audio oraz wideo tworzą opowieści biograficzne zarówno osób urodzonych w Gdańsku jak i czasowo z nim związanych; tych, którzy mieszkają w nim na stałe jak i tych, którzy na jakimś etapie swojego życia uczyli się w nim, pracowali, działali społecznie. Misją GAHM od początku funkcjonowania jest promowanie współpracy pomiędzy osobami i organizacjami związanymi z zachowaniem szeroko rozumianego dziedzictwa niematerialnego.
Metodą pozyskiwania wspomnień jest wywiad biograficzno-narracyjny. Gromadzone są relacje dotyczące całego życia rozmówców, m.in. dotyczące dorastania bądź adaptacji uczestnictwa zarówno w wydarzeniach historycznych jak i w życiu lokalnej społeczności lub funkcjonowaniu w szkole, na uczelni, w miejscu pracy. Relacje odnoszą się do Gdańska w jego współczesnych granicach administracyjnych oraz skupiają się na historii XX i XXI wieku. W wywiadach biograficznych pojawia się osobista refleksja na temat własnych losów w kontekście gdańskiej przestrzeni miejskiej, jej specyfiki i uwarunkowań. Atutem jest szeroki wachlarz doboru rozmówców, dzięki któremu istnieje możliwości ukazania bogactwa i różnorodności miasta. Do jesieni 2023 zbiór liczył blisko 200 relacji, głównie wywiadów biograficznych. Zasoby GAHM pochodzą z realizowanych na bieżąco nagrań. Każda osoba, która zdecyduje się udzielić wywiadu biograficznego i udzieli zgodę na jego nagranie zostaje Darczyńcą Muzeum Gdańska.
W 2016 ówczesne Muzeum Historycznego Miasta Gdańska na zasadzie porozumienia otrzymało od Fundacji Ośrodka KARTA w Warszawie kopie nagrań zrealizowanych w ramach projektu „Wspólne pół wieku. Kontynuacja dokumentacji pamięci lokalnej w polsko-niemieckich narracjach”. Była to pierwsza kolekcja nagrań, która stworzyła zaczyn dla zbiorów GAHM. W 2017 Muzeum Gdańska wzięło udział w projekcie „Miasto z gruzów. Odbudowa Gdańska oczami świadków”, podczas którego zarejestrowano wspomnienia osób uczestniczących w odbudowie materialnej i społecznej zniszczonego miasta. W 2018 zrealizowano projekt „Kościół obywatelski. Budowa gdańskich świątyń w okresie Polski Ludowej”, który miał na celu zobrazowanie integracji gdańskiej społeczności wokół budowy nowych świątyń w PRL. Oba przedsięwzięcia zostały dofinansowywanych ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
W 2020 GAHM otrzymało kopię nagrań ze zbioru Cyfrowego Archiwum Pomorskich Kresowiaków należącego do Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Gdańsku, realizowanych w latach 2009–2015. Kolekcja 80 nagrań ilustruje proces migracji osób z Wileńszczyzny na Pomorze Gdańskie, w tym do Gdańska. Działanie to stanowi kolejny istotny aspekt prac w GAHM – propagowanie deponowania kopii nagrań lokalnych i dzielnicowych archiwów historii mówionej w Muzeum Gdańska, co pozwala na zabezpieczenie przyszłości zbiorów gromadzonych przez nie posiadające gwarancji trwania fundacje i stowarzyszenia.
W latach 2021–2023 zarejestrowano relacje architektów i urbanistów w ramach projektu „Historia mówiona polskiej architektury”, realizowanego w ramach współpracy z Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki. Nagrania będące efektem działań zarchiwizowane zostały także w Archiwum Fundacji Ośrodka KARTA oraz Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
W ramach GAHM organizowane są także działania edukacyjne i popularyzatorskie, związane z przygotowywaniem amatorów historii mówionej do profesjonalnego rejestrowania relacji. Jesienią 2022 oraz wiosną 2023 obyły się warsztaty, których celem było przekazanie wiedzy oraz kształcenie umiejętności w zakresie przeprowadzania nagrań metodą wywiadów biograficznych narracyjnych. Nagrania są opracowywane i udostępniane w całości w siedzibie Muzeum Gdańska, a w formie krótkich wypowiedzi zamieszczanych na stronie http://relacje.dziedzictwo-gdansk.pl/online-collection/-/results/init. Fragmenty nagrań stanowią także elementy wystaw realizowanych przez instytucję oraz stają się przyczynkiem do realizowanych konferencji, wykładów i spotkań poświęconych współczesnej historii miasta.
Bibliografia:
Informacje Andrzeja Hoji.
http://relacje.dziedzictwo-gdansk.pl/o-projekcie.
https://muzeumgdansk.pl/wydarzenia/szczegoly/news/historia-mowiona-warsztaty/.
