INSTYTUT HERDERA W MARBURGU. ZBIORY GDAŃSKIE
| < Poprzednie | Następne > |
w Marburgu, lata 30. XX wieku
INSTYTUT HERDERA W MARBURGU (Herder-Institut für historische Ostmitteleuropaforschung – Institut der Leibniz-Gemeinschaft, Marburg). ZBIORY GDAŃSKIE. Instytut powstał w 1950 roku z inicjatywy Rady Naukowej im. Johanna Gottfrieda Herdera (1744–1803), skupiającej naukowców wywodzących się z dawnych niemieckich terenów wschodnich. Celem były badania historyczne dziejów Europy Środkowej i Wschodniej. W Instytucie gromadzono ewakuowane zasoby różnych instytucji oraz materiały prywatne naukowców działających na terenach wchodzących w skład Rzeszy, które po II wojnie światowej nie znalazły się w niemieckich granicach państwowych. Założono bibliotekę, archiwum prasowe, opracowano zbiory kartograficzne, ikonograficzne oraz dokumentów.
Pierwszym dyrektorem w latach 1950–1959 był gdański historyk Erich Keyser, z którego inicjatywy gromadzono materiały gdańskie. W latach 60. i 70. XX wieku w radzie Instytutu do głosu doszli historycy o nierewizjonistycznych zapatrywaniach na politykę wschodnią. Od roku 1992 Instytut jest członkiem Leibniz-Gemeinschaft. W 1993 utworzony został program stypendialny dla naukowców z Europy Wschodniej i Środkowej. Instytut jest wydawcą czasopisma „Zeitschrift für Ostforschung” (1952–1994), później jako „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung”; serii wydawniczych: „Tagungen zur Ostmitteleuropaforschung”, „Quellen zur Geschichte und Landeskunde Ostmitteleuropas”, „Bibliographie zur Geschichte und Landeskunde Ostmitteleuropas”, „Historisch-topographischer Atlas schlesischer Städte”. Jest organizatorem i współorganizatorem wystaw, konferencji i sesji naukowych w Polsce, w tym w Gdańsku.
Najcenniejszym zbiorem Instytutu jest zbiór ikonograficzny, między innymi archiwalne zdjęcia ze spuścizny Willy’ego Drosta i Ericha Keysera. Są to materiały gromadzone przez gdańskie instytucje: Muzeum Miejskie (Stadtmuseum), Państwowy Urząd Konserwatora do spraw Zabytków Sztuki (Staatlicher Denkmalpfleger für bildende Kunst) i Państwowe Muzeum Krajowe Historii Gdańska (Staatliches Landesmuseum für Danziger Geschichte) w Oliwie oraz prywatnie przez ich dyrektorów. Dwoma pierwszymi instytucjami kierował Willy Drost, trzecią Erich Keyser. Materiały te zostały wywiezione z Gdańska głównie przez nich i po wojnie trafiły do zbiorów Instytutu. Są usystematyzowane topograficznie, część pochodzi ze zbiorów Konserwatora Zabytków Budownictwa (Denkmalpfleger für Baukunst) II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). Odrębny zespół stanowi 228 zdjęć lotniczych z okresu II WMG, głównie z roku 1929, przedstawiających Gdańsk, Sopot i okolice.
Cenna jest dokumentacja rysunkowa wykonana na potrzeby dysertacji doktorskiej Ottona Rollenhagena, dotycząca gdańskich kamienic mieszczańskich. W Instytucie znajduje się kolekcja zdjęć z lat 1943–1944, dokumentujących najcenniejsze dzieła sztuki Ratusza Głównego Miasta i Dworu Artusa przed wywiezieniem do miejsc ukrycia poza Gdańskiem, oraz istotne dla badań nad historią miasta zespoły spuścizn, między innymi Willy’ego Drosta, Ericha Keysera, Bernharda Schmida, niegdyś konserwatora Prus Zachodnich.
