SUCHANINO
| < Poprzednie | Następne > |
SUCHANINO (1382 Suchanke, Zigankenberg, Cygańska Góra), ob. jednostka pomocnicza Gd. (q administracyjny podział). W 1343 Krzyżacy nadali 15 łanów w tej wsi rycerzom Maciejowi i Nasudzie z Nanic i Śmiechowa (ob. Wejherowo), 1344 Maciej z Nanic wydał ten obszar do lokacji na prawie chełmińskim. W 1380 przekazane przez Krzyżaków na własność q Młodemu Miastu. Granicą wsch. była Wisła, płn. – Nowe Szkoty, Wrzeszcz, Strzyża, Piecki, Migowo, płd. – Gd. i wieś Siedlce, zach. – gminy Ujeścisko i Jasień. Dochody ze wsi przeznaczono dla kośc. św. Bartłomieja na Nowym Mieście. Po zniszczeniu Młodego Miasta 1454 przejęte przez radę q Głównego Miasta, w której imieniu wsią zarządzali sołtysi odpowiedzialni za porządek i pobór czynszów. Znane są nazwiska wielu z nich z okresu XVI–XVIII w. Rada Miejska nadawała też wsi wilkierze i przepisy, np. przeciwpożarowe. Wieś była rozległa pod względem zajmowanego obszaru, ze słabymi gruntami, przecinana wzgórzami i jarami. Tereny nadrzeczne były zalewowe, wykorzystywane na łąki do wypasania bydła, część zach. przeznaczono pod uprawy zbóż i ogrody. Centrum wsi znajdowało się w rejonie stawku u zbiegu ob. ul: Beethovena, Powstańców Warszawy i Cygańskiej Góry. Przez osadnictwo, dzierżawy wyodrębniły się rejony q Królewskiej Doliny (Königstal) ze q Świętą Studzienką, w q Diabełkowo (Düvelkau), posiadane latami przez gd. patrycjuszy. We wsch. części, przedzielonej drogą z Gd. do Wrzeszcza, od 17768–70 obsadzonej szpalerami lip (q al. Zwycięstwa), znajdował się od czasów śrdw. q szpital i kośc. Wszystkich Bożych Aniołów wraz z cment. Wieś wielokrotnie była palona i grabiona, gł. przez wojska oblegające Gd. w: 1461, 1586, 1656, 1734, 1807, 1813. W 1813 zniszczony został wspomniany kośc. (nieodbudowany). Rejon był ubogi w zakłady produkcyjne, odnotowano jedynie cegielnię koło kośc. Wszystkich Bożych Aniołów (XVIII/XIX w.) i w rejonie Diabełkowa (XVIII w.). Nad Wisłą, w rejonie należącym do wsi, zatrzymywały się tratwy; na brzegu składowano drewno oferowane przez flisaków odbiorcom. W 1772, po i rozbiorze Polski, wieś włączona do państwa prus., po 1814 weszła w skład nowo utworzonego powiatu gd., z wyjątkiem prowadzącej do Wrzeszcza al. Lipowej (al. Zwycięstwa), która włączona została w skład gminy miejskiej Gd. 18 III 1877 tereny leżące na wsch. od niej zostały odpłatnie przejęte przez władze Gd., podobnie się stało z pozostałą częścią wsi, włączoną 1 IV 1902 w granice miasta i będącą częścią dzielnicy Wrzeszcz. Poza Wrzeszczem pozostała rdzenna, rolnicza część gminy z gł. drogą, ob. ul. Beethovena. Wieś przestała istnieć jako odrębna jednostka adm., posiadałą w 1874–1907 urzędem stanu cywilnego. W 1897 wyróżniano w niej: właściwą wieś z 39 gospodarstwami, dwór Diabełkowo należący do Hermanna Zimmermanna, św. Studzienkę z 16 rodzinami, rejon ob. ul. Nowodworskiej, graniczącej z Siedlcami (Szlapke) 12 rodzin i Zigankenbergerfelde, rejon ob. ul. Wronia – Smoluchowskiego – Traugutta, gdzie było 129 posesji. Obok jedno- i kilkurodzinnych domów powstawały tu zachowane do niedawna tanie, szachulcowe kamienice czynszowe z czerwonej cegły, z doprowadzoną do nich wodą, po 1900 – z kanalizacją, gazem miejskim, a nast. także instalacją elektryczną. Ogólna liczba mieszkańców jest trudna do ustalenia, ponieważ niektóre posesje zasiedlało kilka, a nawet kilkanaście rodzin. W 1902 ogólną liczbę ludności tej części Suchanina oceniano na 5800 osób. Wśród nich byli także nowi mieszkańcy, osiedleni tu po 1896. Na przeł. XIX i XX w. w tym rejonie zostały wytyczone nowe, prostopadłe najczęściej do al. Lipowej (al. Zwycięstwa) ulice: Delbrückallee (ul. Skłodowskiej-Curie), Lindenstraße (ul. Tuwima), Ziegelstraße (ul. Śniadeckich), Opitzstraße (ul. Orzeszkowej) oraz poprzeczne do nich Gralathstraße (ul. Hoene-Wrońskiego), Eichenallee (ul. Dębinki), Fahrenheitstraße (ul. Fahrenheita). Zabudowane zostały w ciągu kilkunastu lat willami jedno- i kilkurodzinnymi oraz domami czynszowymi o dość wysokim standardzie. Wieś nie miała własnego kośc., należała do końca XIX w. do gd. parafii ewangelickiej św. Katarzyny i katolickiej św. Brygidy, nast. do parafii wrzeszczańskich. Już w XVII w. istniała tam wiejska szkoła. W XIX w., kiedy centrum osadnictwa na terenie gminy rozwinęło się w rejonie ob. ulic Wroniej, Smoluchowskiego i Traugutta, zaistniała konieczność (wynikająca z obowiązujących w Niemczech po 1870 ustaw oświat. o nauce dzieci do 14. roku życia) utworzenia także i tam szkół powszechnych. Najpierw dwu-, trzyklasowe, 1905 już pięcioklasowe, a po 1920 z pełnym siedmioklasowym programem. Pierwsza szkoła, o profilu ewang., powstała 11 IX 1877 dla rejonu Suchanina i Strzyży Górnej w wynajętym domu pryw. 10 X 1898 otrzymała nowy budynek przy Feldstraße 11 (ul. Smoluchowskiego), zastąpiony 17 i 1938 przez kolejny, dla siedmioletniej już szkoły. Obok niej 1905 działała dwuklasowa szkoła katolicka. Podział wyznaniowy tych szkół utrzymał się do 1935, kiedy nastąpiła reorganizacja gd. szkolnictwa podstawowego. W miejsce różnego typu szkół powstały tzw. Hauptschule, z podziałem na szkoły dla dziewcząt i dla chłopców. Obie tego typu szkoły działały w budynku przy ob. ul. Smoluchowskiego 11 do 1945. Od 1873 Große Allee (al. Zwycięstwa) kursował tramwaj konny (od 1896 elektr.) z Gd. do Wrzeszcza (q tramwaje), mający swój przystanek w jej połowie, przy istniejącej do II. w. świat. znanej gd. kawiarni Vier Jahreszeiten (Cztery Pory Roku), miejscu ob. q pomnika-czołgu. Po przeciwnej jej stronie działała Café Halbe Allee (Kawiarnia w Połowie Alei), budynek zachowany przy dawnym Trakcie Konnym, między ob. ulicami Tuwima i Skłodowskiej-Curie; 1895 odbył się tam pierwszy publiczny pokaz oświetlenia elektrycznego. Po 1902 dzieje tej części dawnej gminy Zigankenberg nierozerwalnie były i są związane z dzielnicą Wrzeszcz. W drugiej, dawniej jej rdzennej, części 1935 rozpoczęła się zabudowa przez spółdzielnię mieszkaniową (Danziger Siedlungs-AG) i pryw. inwestorów jej rolniczej części, graniczącej z gminami Ujeścisko i Jasień, wg typowych planów dla całego osiedla. Wzdłuż nowej ul. Beethovenweg (Beethovena) oraz jej ulic bocznych: Wofgang-Mozart- Weg (Mozarta), Wagnerweg (ul. Wagnera), Franz-Schubert- Weg (ul. Szuberta) i Robert-Schumann- Weg (ul. Schu- mana), Am Anger (ul. Otwarta) powstało 220 parterowych, budowanych z czerwonej cegły domków 2-rodzinnych (440 lokali), z mieszkalnym poddaszem oraz z przydomowymi ogródkami, zamieszkanych gł. przez robotników gd. zakładów i rzemieślników. W domach tych była tylko instalacja wodna i elektryczna oraz szamba na nieczystości; skanalizowane i zgazyfikowane zostały po 1950. Na wsch. ul. Beethovena łączyła się z ul. Heinrich-Scholz-Weg (ul. Powstańców Warszawskich), na zach. – poprzez ul. Schuberta z Königstaler Weg (ul. Sobieskiego) i Wrzeszczem, na płd. – z Emaus przez Dreilindener Weg (ul. Nowolipie) oraz z Siedlcami przez Kleine Molde (ul. Wyczółkowskiego). Po 1945 ta część dawnej gminy otrzymała nazwę Suchanino, zwana była przez lata przez wielu gdańszczan popularnie Cygańską Górą. W 1955 przy ul. Beethovena 18/20 powstała szkoła podstawowa, nast. rozbudowana, ob. Gimnazjum nr 29. Drugi kompleks szkolny powstał na terenie os. spółdzielczego. W 1974–78 Gd. Spółdzielnia Mieszkaniowa zbudowała tu osiedle z wielkiej płyty z 40 blokami i 2764 mieszkaniami przy ulicach Liszta, Kurpińskiego, Paderewskiego i Otwartej; dalsze powstały przy przedłużeniu ul. Powstańców Warszawskich, Kamieńskiego, Czajkowskiego; sąsiaduje z nimi ul. Cygańska Góra z mieszkaniami komunalnymi. z Suchanino. Ulice
