KOŚCIÓŁ POLSKOKATOLICKI
| < Poprzednie | Następne > |
KOŚCIÓŁ POLSKOKATOLICKI (do 1951 Polski Narodowy Kościół Katolicki), założony na przełomie XIX i XX wieku w opozycji do Kościoła rzymskokatolickiego spośród wiernych z Polonii w USA (Pensylwania), od 1907 współpracujący ze zjednoczonymi w Unii Utrechckiej Kościołami Starokatolickimi. Głównym powodem zerwania z Rzymem było nieuznanie dogmatu o nieomylności papieża, przyjętego na Soborze Watykańskim I (1870). Do innych istotnych różnic należy odrzucenie niektórych dogmatów dotyczących Maryi (np. o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu), nauki o odpustach, kultu relikwii, wreszcie – niestosowanie celibatu. Od samego początku językiem liturgii był polski.
W Polsce od 1920, osobowość prawną i pełną legalizację uzyskał dopiero w 1946. W 1951, wraz ze zmianą nazwy, ogłoszono autokefalię i zerwanie zależności od gmin w USA. Kościół pozostał jednak w Unii Utrechckiej. W Gdańsku pierwsze wizyty rekonesansowe (ks. Stanisław Piekarz) miały miejsce już w maju 1945. Po fiasku starań o kościół w Sopocie, przedstawiciele Kościoła Narodowego utworzyli – za zgodą władz – parafię polskokatolicką przy pozyskanym w użytkowanie, częściowo zniszczonym podczas działań wojennych w 1945 kościele Bożego Ciała. W przyznanych nieuszkodzonych budynkach szpitalnych tego zespołu w 1946 próbowano bez powodzenia zorganizować Zakład Wychowawczy im. ks. Stanisława Staszica. Po aresztowaniu i odwołaniu ks. Stanisława Piekarza nowym proboszczem (do 1948) został ks. Józef Kwolek, jednocześnie senior Okręgu Mazursko-Pomorskiego z siedzibą w Gdańsku. Dopiero w 1957 proboszczom polskokatolickim przekazano w użytkowanie plebanię Bożego Ciała, a w 1982 kolejne pomieszczenia w sąsiedztwie tego obiektu. Pełną własność kościoła Bożego Ciała otrzymano w 1974.
Parafia gdańska należy obecnie do dekanatu pomorskiego w ramach diecezji warszawskiej. Członkowie Kościoła Polskokatolickiego tworzą w Gdańsku wspólnotę żyjącą w rozproszeniu (w 1946 około 150 rodzin, w 1952 – 180 wiernych, w latach 70. XX wieku – 150 osób, po 2000 – około 100 wiernych oraz liczne grono sympatyków). Obok proboszcza, do którego należy sprawowanie liturgii i kultu, istotną rolę odgrywa Rada Parafialna (od 1946), zajmująca się sprawami finansowymi gminy. Przy gdańskiej parafii działa Towarzystwo Niewiast Wieczystej Adoracji (założona w 1947 pod nazwą Towarzystwa Niewiast Bożej Miłości) oraz Ekumeniczne Bractwo Zwiastowania Pańskiego. Członkowie Kościoła polskokatolickiego aktywnie od lat 60. XX wieku uczestniczą w spotkaniach ekumenicznych.
