DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO

< Poprzednie

Następne >

Zgliszcza Domu Towarzystwa Przyrodniczego, 1945

Dom Towarzystwa Przyrodniczego, widok od strony Motławy, początek XX wieku

DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO, Dom Przyrodników, przy ul. Mariackiej 26, obok q Bramy Mariackiej, z fasadą od q Długiego Pobrzeża, ob. siedziba q Muzeum Archeologicznego. Wybudowany, prawdopodobnie wg projektu q Antona van Obberghena, 1597–99 (na miejscu kamiennicy got.) przez kupca Hansa Köpego. Po jego śmierci (1627) odziedziczył go syn Peter (zm. 1637), nast. d. w posiadaniu rodziny Königów, 1771–1839 własność Efraima Sonntaga (właściciela sąsiedniej posesji, ob. nr 25), nast. Johanna Philipsa Maertera i kupca Lemkego. W 1845d. nabyło q Towarzystwo Przyrodnicze, pozostające jego właścicielem do 1945. W przekształconym wnętrzu budynku urządzono w 1869 wystawę zbiorów przyr. i archeol. (przejętą i firmowaną przez q Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej), w końcu XIX w. otwarto ogólnodostępną czytelnię nauk. z 20-tysięcznym księgozbiorem Towarzystwa (przekazanym w okresie II WMG q THD).

Masywny, sześciokondygnacyjny (wys. 30 m do kalenicy), ceglany budynek z elewacjami od ul. Mariackiej i Długiego Pobrzeża. Fasada od ul. Mariackiej czteroosiowa, z przylegającą do Bramy Mariackiej wieżyczką klatki schodowej, zwieńczoną manierystycznym hełmem. Elewacja od strony q Motławy niesymetryczna, wieloosiowa, ożywiona kilkukondygnacyjnym wykuszem, pierwotnie na kamiennych konsolach, zwieńczonym zdwojonym szczytem. Szczyty kamienicy z bogatą dekoracją manierystyczną. Dach o nieznacznie wygiętych połaciach z kilkoma lukarnami od strony Motławy (pierwotnie z bardzo interesującą konstrukcją więźby dachowej). W 1866–67 zwieńczenie wieżyczki przebudowano, by urządzić tam obserwatorium astr., hełm zastąpiono obrotową kopułą. Wnętrza zdobiły portrety uczonych, m.in. Mikołaja Kopernika, q Mathiasa Nathanaela Wolfa, q Daniela Gralatha, oraz popiersie q Jana Heweliusza, otrzymane w darze od króla pol. Stanisława Augusta Poniatowskiego. W piwnicy mieściła się restauracja Zum Grünen Gewölbe (Pod Zielonym Sklepieniem). Kamienica zniszczona w marcu 1945 (ocalała frontowa fasada wraz z wieżą), odbudowana wg projektu q Kazimierza Macura 1956–61 w formie zbliżonej do pierwotnej; układu wewnętrznego nie odtworzono. EBSZ