KOŁODZIEJSKI JÓZEF, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
JÓZEF KOŁODZIEJSKI (10 X 1904 Zgierz – 11 III 1988 Gdańsk), farmaceuta, dydaktyk.
Syn Józefa, stolarza, i Marii, z domu Kurowskiej, gospodyni domowej. Był najmłodszym z dziesiątki rodzeństwa, brat: Izabelli, Marii, Bronisławy, Wiktorii, Natalii, Aleksandra, Stanisława, Ignacego i Romana.
W 1911 rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej w Zgierzu. Złe warunki bytowe i materialne rodziny zmusiły go do przerwania nauki w V klasie szkoły podstawowej, do której powrócił dopiero w I 1920. Następnie naukę kontynuował w Państwowym Gimnazjum imienia Stanisława Staszica w Zgierzu. W 1926 zdał egzamin dojrzałości i rok później, pomimo bardzo trudnych warunków bytowych całej rodziny, rozpoczął studia na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego. W 1929, będąc na II roku studiów, został wolontariuszem w Katedrze Farmakognozji Uniwersytetu Poznańskiego. Od 1930 do 1931 pracował tam na stanowisku asystenta. W 1931 otrzymał tytuł magistra farmacji, broniąc pracę magisterską noszącą tytuł Związki inozytofenolowe w nasionach grabu Carpinnus betulus L. Jako jedyny w rodzinie, dzięki wsparciu finansowemu krewnych, ukończył studia wyższe. Dług ten spłacał przez całe życie, pomagając finansowo wielu osobom ze swojej rodziny. W 1931 awansował na stanowisko starszego asystenta, rok później został członkiem Zarządu Stowarzyszenia Asystentów Uniwersytetu Poznańskiego, a w 1939 – jego przewodniczącym. W latach 1932–1933 podjął staż w aptece przy Rynku Śródeckim w Poznaniu. Od 1932 był też członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego, a w latach 1936–1939 członkiem jego zarządu w Poznaniu. W 1932 wstąpił do Towarzystwa Przyjaciół Oddziałów i Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Na przełomie 1935/1936 otrzymał stanowisko starszego wykładowcy. W 1936, na podstawie rozprawy noszącej tytuł Występowanie inuliny w Inula helenium L. i Taraxacum officinale Wigg., oraz w liściach Cichorium intybus L. Dahlia variabilis Desf., otrzymał tytuł doktora nauk farmaceutycznych i awansował na stanowisko adiunkta w 1937. W przeciągu trzech kolejnych lat napisał rozprawę habilitacyjną, która w VII 1939 zaginęła w drodze do redakcji czasopisma „Acta Poloniae Pharceutica”, gdzie miała zostać wydana. W latach późniejszych jej odtworzenie okazało się niemożliwe. Ze względu na zły stan zdrowia nie odbył służby wojskowej, otrzymał status oficera rezerwy bez stopnia.
Podczas okupacji niemieckiej, po pierwszych aresztowaniach i egzekucjach polskiej inteligencji, uciekł z Poznania i ukrył się początkowo w lesie, a później – w rodzinnym Zgierzu. W 1940 został zatrudniony na stanowisku pracownika szeregowego w aptece Treuhändera w Zgierzu, która została skonfiskowana magistrowi farmacji Józefowi Kowalczykowi. Podczas II wojny światowej pomagał Polakom, dostarczając im leki, środki opatrunkowe, udzielał także schronienia poszukiwanym przez niemiecką policję, ryzykując życie własne oraz swojej rodziny.
W styczniu 1945, po opuszczeniu miasta przez wojska niemieckie, został mianowany przez Tymczasowy Zarząd Miasta Zgierza kierownikiem trzech aptek: Apteki Miejskiej, Apteki Szpitalnej i Apteki Ubezpieczalni Społecznej. Słaba kondycja finansowa zmusiła go dodatkowo do wydzierżawienia apteki w Mosinie, w powiecie Śrem, którą kierował w latach 1945–1949, pracując już w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. W sierpniu 1945 wyjechał do Poznania i powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Od 1945 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych, a od 1946 Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia. W 1946 został zaproszony do współpracy przy organizacji Wydziału Farmaceutycznego w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. W 1948 został kierownikiem Katedry Farmakognozji na tej uczelni, a rok później kierownikiem Filii Gdańskiej Oddziału Stacji Naukowo-Doświadczalnej Państwowego Instytutu Naukowego Leczniczych Surowców Roślinnych oraz członkiem komisji opracowującej normy i standardy środków leczniczych przy Państwowym Komitecie Normalizacyjnym w Warszawie. W 1949 założył Koło Farmaceutów Wydziału Farmaceutycznego Akademii Lekarskiej w Gdańsku, a w 1951 został jego kuratorem. W latach 1950–1952 pracował na stanowisku kierownika Oddziału Naukowo- Doświadczalnego Państwowego Instytutu Naukowego Leczniczych Surowców Roślinnych w Gdańsku. W 1951 z nominacji ministra zdrowia został prodziekanem Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Później ponownie wybrany na to stanowisko w 1955. Piastował je do 1962. W 1952 awansował na stanowisko docenta kontraktowego. W latach 1953–1967 był opiekunem II i III roku studiów farmaceutycznych. W 1954 został docentem mianowanym oraz kierownikiem Katedry Farmakognozji AMG, którym był do 1974. W latach 1954–1955 członek Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów, w latach 1954–1958 członek Podkomisji Farmakognostycznej Farmakopea Polska III, a w latach 1956–1960 opiekun Domu Akademickiego. Przez wiele lat był też członkiem Uczelnianej Komisji Kwalifikacyjnej do Spraw Praktyk Zagranicznych dla Studentów. W latach 1956–1962 przewodniczący Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej. W lipcu 1961 na podstawie oceny dorobku naukowego nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1964–1967 był członkiem Komitetu Nauk Farmaceutycznych przy Wydziale VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk i członkiem Polskiej Akademii Nauk. W styczniu 1967 wnioskowano o nadanie mu tytułu profesora zwyczajnego, lecz ze względu na osobistą tragedię, śmierć żony i konieczność zaopiekowania się córką, stało się to niemożliwe do zrealizowania. Od 1970 był członkiem Komisji do Spraw Szkolenia Podyplomowego Farmaceutów. W tym samym roku ponownie wnioskowano o nadanie mu tytułu profesora zwyczajnego. Tym razem również się to nie udało, ze względu na nagłą śmierć jednego z członków komisji. Całe postępowanie przedłużyło się i w 1973 dyrektor departamentu Ministerstwa Zdrowia poinformował władze AMG o zbyt późnym przekazaniu dokumentacji.
Pod względem naukowym zajmował się normalizacją i standaryzacją surowców leczniczych, między innymi ich składem chemicznym, warunkami uprawy i zbioru. Dotyczyło to przede wszystkim leków pochodzenia roślinnego. Poszukiwał i sprowadzał do Polski rośliny, które nadawałyby się do aklimatyzacji. Poszukiwał związków farmakologicznie czynnych, takich jak: lipidy, olejki, flawonoidy czy alkaloidy. Interesował się roślinami stosowanymi w medycynie ludowej. Był autorem 48 prac doświadczalnych, które publikowane były przede wszystkim w czasopismach naukowych. Do ważniejszych można zaliczyć: Zamienna zawartość olejku w okresie dobowym w niektórych roślinach w stanie świeżym z rodziny Labiatae i Compositae w różnych okresach rozwoju („Farmacja Polska”, 1954); Badania fizyko-chemiczne oleju z nasion rodzaju Physalis L. Solanaceae („Acta Poloniae Pharmaceutica”, 1969); Analiza anatomo-morfologiczna surowców leczniczych. Podręcznik do ćwiczeń dla studentów farmacji (Gdańsk, 1970). Dzięki jego wieloletnim badaniom znaleziono nowe źródła dla pozyskiwania saponin, lipidów, alkaloidów i flawonoidów. Opracowano normy handlowe trzech surowców i kryteria zawartości witaminy C, garbników, saponin i alkaloidów dla rodzaju Erysimum i Datura. Dzięki niemu wyizolowano też cztery nieznane światu flawonoidy, znaleziono surowce olejkowe i lecznicze z rodziny Compositae i Labiatae oraz udowodniono wysoką zawartość witaminy C w owocach rokitnika. Był promotorem dziewięciu doktoratów, opiekunem jednej habilitacji oraz recenzentem dwudziestu trzech prac doktorskich i siedmiu prac habilitacyjnych.
Przez wiele lat był wiceprezesem (1949–1951, 1954–1955, 1957–1958) i prezesem Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (1956–1957, 1964–1967). W 1958 był współorganizatorem odbywającego się w Gdańsku IV Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Otrzymał liczne wyróżnienia, medale i odznaczenia, między innymi: Wyróżnienie Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (1951), kilkanaście nagród II i III stopnia Rektora Akademii Medycznej w Gdańsku (w latach 1953–1974), Nagrodę II stopnia Ministra Zdrowia (1955), Złoty Krzyż Zasługi (1958), Krzyż Kawalerii Orderu Odrodzenia Polski (1973), Odznakę Honorową „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1973), Wyróżnienie „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1975), Medal 30- i 40-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975 i 1985), Medal 30- i 40-lecia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1977 i 1986), Medal imienia Ignacego Łukasiewicza „De Pharmatia bene merentibus”. W 1974 zrzekł się kierowania Katedrą i w IX 1975 odszedł na emeryturę, pozostając jednak w kontakcie z uczelnią.
Od 1955 był żonaty z Marią Teresą, z domu Jurkiewicz. Był ojcem Ewy. Poza językiem polskim, biegle posługiwał się językami niemieckim, francuskim i rosyjskim. Został pochowany na gdańskim cmentarzu „Srebrzysko”.
