VOLKSTAG
Z Encyklopedia Gdańska
Wersja M.Ogonowska (dyskusja | edycje) z dnia 17:29, 13 gru 2016
| < Poprzednie | Następne > |
VOLKSTAG (Zgromadzenie Ludowe). Parlament II Wolnego Miasta Gdańska (WMG), zakres kompetencji określono w art. 6–24 Konstytucji WMG. Naczelny organ uchwalający ustawy. Z projektem ustaw występowały frakcje lub grupy poselskie liczące co najmniej 7 posłów. 16 V – 6 XII 1920 nosił nazwę Verfassungsausschuß (Zgromadzenie Konstytucyjne), dopiero po utworzeniu II WMG ogłosił się Volkstagiem I kadencji. Wybierany na 4 lata w tzw. wyborach pięcioprzymiotnikowych (powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne). Czynne prawo wyborcze przysługiwało obywatelom od ukończenia 20 lat, bierne od ukończenia 25 lat, posłom przysługiwał immunitet. W latach 1920–1930 zasiadało w nim 120 posłów, następnie 72, z tego reprezentanci polscy: w I kadencji 7, w II kadencji 5, w III kadencji 3, od IV do VI kadencji po 2.
Do V kadencji (1933) cechą Volkstagu było rozdrobnienie partyjne. Największą rolę odgrywały partie Deutschnationale Volkspartei (Niemiecko-Narodowa), SPD, Zentrumspartei (Centrum) i KPD. W V i VI kadencji (od roku 1933) większość należała do NSDAP (38 i 42 mandaty). Liczba posiedzeń była systematycznie zmniejszana: od 307 w I kadencji, do 15 w VI kadencji. Dla szczegółowego zbadania konkretnych wniosków powoływano komisje parlamentarne. Posiedzenie zwoływał z reguły prezydent Volkstagu. Siedzibą był gmach z 1883 roku (wybudowany przez firmę Ende und Böckmann na potrzeby Sejmiku Ziemskiego, od 1939 siedziba prowincji Danzig-Westpreußen) przy Neugarten (Nowe Ogrody) 23–25 (naprzeciw siedziby Senatu II WMG), w 1945 uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu obecnie parking policyjny i poszerzony fragment ul. 3 Maja.
| Przewodniczący Zgromadzenia Konstytucyjnego | |
|---|---|
| 14 VI 1920 – 6 XII 1920 | Wilhelm Reinhard |
| Prezydenci Volkstagu | |
| 6 XII 1920 – 27 I 1921 | Wilhelm Reinhard |
| 28 I 1921 – 30 VIII 1921 | Adalbert Matthaei |
| 29 IX 1921 – 30 VI 1923 | Adolf Treichel |
| 30 VI 1923 – 9 I 1924 | Julius Gehl |
| 10 I 1924 – 1 VI 1926 | Adolf Treichel |
| 5 V 1926 – 10 I 1928 | Alfred Semrau |
| 11 I 1928 – 7 XII 1930 | Fritz Spill |
| 8 XII 1930 – 18 III 1931 | Julius Gehl |
| 26 III 1931 – 18 I 1933 | Wilhelm von Wnuck |
| 19 I 1933 – 19 VI 1933 | Franz Potrykus |
| 20 VI 1933 – 26 VIII 1935 | Wilhelm von Wnuck |
| 26 VIII 1935 – 1 IX 1939 | Edmund Beyl |
| Kadencja* | Dzień wyborów | Czas trwania kadencji | Frekwencja wyborcza | Posłowie polscy |
|---|---|---|---|---|
| I | wybory do Konstytuanty: 16 V 1920 przekształcenie w Volkstag: 6 XII 1920 |
6 XII 1920 – 17 XI 1923 | 69,50% | Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Stanisław Kuhnert Teodor Grobelski Bronisław Budzyński |
| II | 18 XI 1923 | 10 I 1924 – 12 X 1927 | 81,50% | Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Zygmunt Moczyński |
| III | 13 X 1927 | 19 XII 1927 – 15 XI 1930 | 85,10% | Zygmunt Moczyński Antoni Lendzion ks. Leon Miszewski |
| IV | 16 XI 1930 | 8 XII 1930 – 27 V 1933 | 89,10% | Antoni Lendzion Erazm Czarnecki |
| V | 28 V 1933 | 20 VI 1933 – 6 IV 1935 | 92,10% | Erazm Czarnecki Zygmunt Moczyński |
| VI | 7 IV 1935 | 30 IV 1935 – 1 IX 1939** | 99,90% | Antoni Lendzion Bronisław Budzyński |
| *Kadencja zaczynała się w dniu pierwszego posiedzenia nowego Volkstagu, kończyła – w dniu poprzedzającym wybory do kolejnego parlamentu WMG. **Likwidacja WMG. , |
| Partie | Mandaty w latach | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1920 | 1923 | 1927 | 1930 | |||||
| <nobr>Niemiecko-Narodowa</nobr> | 34 | 28,40% | 33 | 27,50% | 25 | 20,80% | 10 | 13,80% |
| Socjaldemokracja | 40 | 33,30% | 30 | 25,00% | 42 | 35,00% | 19 | 26,50% |
| Centrum | 17 | 14,20% | 15 | 12,50% | 18 | 15,00% | 11 | 15,30% |
| Komuniści | 11 | 9,20% | 8 | 6,10% | 7 | 9,70% | ||
| Polacy | 7 | 5,70% | 5 | 4,20% | 3 | 2,50% | 2 | 2,80% |
| NSDAP | 1 | 0,80% | 12 | 16,60% | ||||
| Inni | 22 | 18,40% | 26 | 21,60% | 23 | 19,80% | 11 | 15,30% |
| Razem | 120 | 100,00% | 120 | 100,00% | 120 | 100,00% | 72 | 100,00% |
| Partia | Imię i nazwisko posła |
|---|---|
| Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) 34 mandaty | Paul Albrecht |
| Georg Bennecke | |
| Hermann Böcker | |
| Adolf Brodowski | |
| Siegfried Bumke | |
| Erich Burandt | |
| Karl Christiani | |
| Hans Dahsler | |
| Franz Doerksen | |
| Johannes Dyck | |
| Albert Frank | |
| Alice Freudenthal | |
| Edwin Grube | |
| Alfred Haack | |
| Anni Kalahne ( Kalahne) | |
| Gustav Karow | |
| Reinhold Kochanski | |
| Georg König | |
| Paul Matschkewitz | |
| Adalbert Matthaei | |
| Otto Pertus | |
| Eduard Philipsen | |
| Margarete Possart | |
| Wilhelm Reinhard | |
| Hermann Schede | |
| Heinrich Schwegmann | |
| Richard Senftleben | |
| Max Sommerfeld | |
| Hermann Stobbe | |
| Adolf Treichel | |
| Gustav Truhn | |
| Max Witt | |
| Ernst Ziehm | |
| Franz Ziehm | |
| Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (USPD, Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 21 mandatów | Gustav Andres |
| Paul Beyer | |
| Johannes Czarnecki | |
| Emma Döll | |
| Julius Fischer | |
| Bruno Gebauer | |
| Karl Hartmann | |
| Gustav Hohmann | |
| Felix Kaschubowski | |
| Hermann Laschewski | |
| Paul Leschkowski | |
| Johannes Mau | |
| Karl Nopper | |
| Max Plettner | |
| Wilhelm Rahn | |
| Arthur Raube | |
| Ernst Roggenbuck | |
| Wilhlem Säwe | |
| Eduard Schmidt | |
| Hermann Uebersohn | |
| Siegfried Wehnde | |
| Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 19 mandatów | Franz Arczynski |
| Hans Bing | |
| Paul Bohn | |
| Arthur Brill | |
| Julius Gehl | |
| Friedrich Grünhagen | |
| Johann Karschefski | |
| Paul Klossowski | |
| Bruno Mehrwald | |
| Hans Müller | |
| Friedrich Nagrotzki | |
| Walter Reek | |
| Karl Rehberg | |
| Georg Leu | |
| Karoline Plagemann | |
| Friedrich Spill | |
| Otto Woelk | |
| Toni Wohlgemuth | |
| Hans Zint | |
| Zentrumspartei (Partia Centrum) 17 mandatów | Paul Brieskorn |
| Otto Dargel | |
| Karl Fuchs | |
| Nikolaus Foegen | |
| Richard Gaikowski | |
| Bernhard Hoppe | |
| Friedrich Janzen | |
| Bruno Kurowski | |
| Marie Landmann | |
| Franz Neubauer | |
| Anton Sawatzki | |
| Johannes Schulz | |
| Wilhelm Schümmer | |
| Hugo Spohn | |
| Franz Splett | |
| Simon Stawicki | |
| Paul Weiß | |
| Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) 12 mandatów | Heinrich Aumund |
| Albert Brödersdorff | |
| Paul Eschert | |
| Rudolf Hallmann | |
| Emil Grundmann | |
| Felix Haselau | |
| Rudolf Keruth | |
| Hugo Neumann | |
| von Schroeter | |
| Antonie Stremme | |
| Liesbeth Wessel | |
| Fritz Wieler | |
| Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) 10 mandatów | August Arndt |
| Paul Epp | |
| Emil Förster | |
| Julius Jewelowski | |
| Ernst Kuhn | |
| Karl Leiding | |
| Otto Loening | |
| Ella Morstein | |
| Ludwig Noe | |
| Alfred Schmiljan | |
| Lista polska 7 mandatów | Bronisław Budzyński |
| Teodor Grobelski | |
| Wojciech Jedwabski | |
| Franciszek Kubacz | |
| Stanisław Kuhnert | |
| Bonifacy Łangowski | |
| Władysław Panecki | |
| Partia | Imię i nazwisko posła |
|---|---|
| Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) 34 mandaty | Hermann Böcker |
| Walther Böhm | |
| Adolf Brodowski | |
| Siegried Bumke | |
| Erich Burandt | |
| Georg Bürgerle | |
| Hans Dahsler | |
| Franz Doerksen | |
| Johannes Dyck | |
| Paul Eichholz | |
| Oskar Ehm | |
| Gustav Falkenberg | |
| Paul Fischer | |
| Max Glombowski | |
| Charlotte Grundmann | |
| Leopold Guttzeit | |
| Theodor Habel | |
| Anni Kalahne | |
| Erich Karkutsch | |
| Reinhold Kochanski | |
| Agnes Knoblauch | |
| Fritz Lietzau | |
| Edmund Mayen | |
| Marie Meyer | |
| Eduard Philipsen | |
| Eduard Penner I | |
| Otto Schütz | |
| Heinrich Schwegmann | |
| Richard Senftleben | |
| Alfred Semrau | |
| Bruno Stahnke | |
| Stefan Wessalowski | |
| Friedrich Wendt | |
| Ernst Ziehm | |
| Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 28 mandatów | Franz Arczynski |
| Arthur Brill | |
| Otto Beyer | |
| Hans Bing | |
| Martha Falk | |
| Julius Fischer | |
| Anton Fooken | |
| Bruno Gebauer | |
| Julius Gehl | |
| Arthur Gerick | |
| Fritz Grünhagen | |
| Walter Joseph | |
| Bernhard Kamnitzer | |
| Hans Karschewski | |
| Gustav Klingenberg | |
| Paul Kloßowski | |
| Georg Leu | |
| Ernst Loops | |
| Meta Malikowski | |
| Johannes Mau | |
| Hans Müller | |
| Max Plettner | |
| Walter Reek | |
| Karl Rehberg | |
| Eduard Schmidt | |
| Friedrich Spill | |
| Eugen Werner | |
| Wladislaus Wierschowski | |
| Zentrumspartei (Partia Centrum) 16 mandatów | Richard Gaikowski |
| Bernhard Hoppe | |
| Friedrich Janzen | |
| Felix Klawitter | |
| Joseph Kuckelkorn | |
| Bruno Kurowski | |
| Maria Landmann | |
| Bruno Lemke | |
| Wilhelm Mathieu | |
| Franz Richard Neubauer | |
| Erich Rohde | |
| Eduard Schilke | |
| Franz Splett | |
| Paul Weiß | |
| Walter Wisniewski | |
| Martha Zuper | |
| Deutschliberale Partei (Niemiecka Partia Liberalna) 12 mandatów | August Arndt |
| Franz Ediger | |
| Erich Eppich | |
| Emil Foerster | |
| Otto Hennke | |
| Lucie Kuntz | |
| Wladislaus Mroczkowski | |
| Hugo Neumann | |
| Alma Richter | |
| Robert Schmidt | |
| Wilhelm Schülke | |
| Richard Wagner | |
| Kommunistische Partei Deutschlands (KDP, Komunistyczna Partia Niemiec)10 mandatów | Paul Buckmakowski |
| Walter Hoffmann | |
| Hans Klapps | |
| Helene Kreft | |
| Hermann Laschewski | |
| Wilhelm Lischnewski | |
| Arthur Malachinski | |
| Felix Raschke | |
| Arthur Raube | |
| Walter Schulz | |
| Deutschsoziale Partei (Niemiecka Partia Socjalna) 7 mandatów | Johannes Bergmann |
| Anton Harnau | |
| Rudolf Herrmann | |
| Hans Albert Hohnfeldt | |
| Bernhard Lembke | |
| Otto Lehmann | |
| Rudolf Nordwig | |
| Deutsch-Danziger Volkspartei (Niemiecko-Gdańska Partia Ludowa) 5 mandatów | Emil Bahl |
| Kurt Blavier | |
| Albert Falk | |
| Albert Maier | |
| Adelheid Mohn | |
| Lista polska 5 mandatów | Wojciech Jedwabski |
| Franciszek Kubacz | |
| Bonifacy Łangowski | |
| Zygmunt Moczyński | |
| Władysław Panecki | |
| Bezpartyjni 4 mandaty | Emma Doell |
| Otto Polster | |
| Arthur Raube | |
| Wilhem Rahn | |
| Partia | Imię i nazwisko posła |
|---|---|
| Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 42 mandaty | Franz Arczynski – przewodniczący klubu |
| Otto Bergund | |
| Otto Beyer | |
| Hans Bing | |
| Gottfried Bock | |
| Wilhelm Brennert | |
| Arthur Brill | |
| Martha Falk | |
| Julius Fischer | |
| Anton Fooken | |
| Julius Gehl – przewodniczący klubu | |
| Arthur Gerick | |
| Emil Grodnick | |
| Friedrich Grünhagen | |
| Karl Hoog | |
| Walter Joseph | |
| Wilhelm Kaiser | |
| Bernhard Kamnitzer | |
| Johann Karschewski | |
| Gustav Klingenberg | |
| Paul Kloßowski | |
| Johannes Knaust | |
| Johannes Kruppke | |
| Artur Lehmann | |
| Georg Leu | |
| Ernst Loops | |
| Meta Malikowski | |
| Johannes Mau | |
| Willy Moritz | |
| Gertrud Müller | |
| Dora Pauls | |
| Max Plettner | |
| Peter Raap | |
| Karl Rehberg | |
| Friedrich Rohde | |
| Eduard Schmidt | |
| Norbert Selow | |
| Friedrich Spill | |
| Johann Stukowski | |
| Fritz Weber | |
| Eugen Werner | |
| Wladislaus Wierschowski | |
| Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) 26 mandatów | Marx Bertling |
| Hermann Böcker | |
| Walther Böhm | |
| Theodor Bogdan | |
| Eduard Bosselmann | |
| Erich Burandt | |
| Johannes Dyck | |
| Paul Eichholz | |
| Gustav Falkenberg | |
| Julius Hoppenrath | |
| Willy Jantzen | |
| Anni Kalähne | |
| Erich Karkutsch | |
| Fritz Klawitter | |
| Willy Manthei | |
| Edmund Mayen | |
| Marie Meyer | |
| Paul Müller | |
| Edwin Papke | |
| Eduard Philipsen | |
| Otto Schültz | |
| Heinrich Schwegmann – przewodniczący klubu | |
| Richard Senftleben | |
| Eduard Vollerthun | |
| Hugo Weiße | |
| Ernst Ziehm | |
| Zentrumspartei (Partia Centrum) 18 mandatów | Joseph Cierocki |
| Jacob Eiserloh | |
| Karl Formell | |
| Karl Fuchs | |
| Richard Gaikowski | |
| Johannes Höhn | |
| Bernhard Hoppe | |
| Bruno Kurowski – przewodniczący klubu | |
| Bruno Lemke | |
| Wilhelm Mathieu | |
| Franz Neubauer | |
| Paul Rogalewski | |
| Alexander Rogozinski | |
| Anton Sawatzki | |
| Eduard Schilke | |
| Marie Semrau | |
| Paul Weiß | |
| Martha Zuper | |
| Kommunistische Partei Deutschlands (KDP, Komunistyczna Partia Niemiec) 8 mandatów | Bruno Geisler |
| Helene Kreft | |
| Paul Kreft | |
| Otto Langnau | |
| Wilhelm Lischnewski | |
| Karl Opitz | |
| Anton Plenikowski | |
| Felix Raschke – przewodniczący klubu | |
| Deutschliberale Partei (Niemiecka Partia Liberalna) 6 mandatów | Julius Jewelowski |
| Wilhelm Lemke | |
| Wladislaus Mroczkowski | |
| Alma Richter | |
| Kurt Siebenfreund – przewodniczący klubu | |
| Ernst Wahl | |
| Nationalliberale Bürgerpartei (Narodowo-Liberalna Partia Mieszczańska) 6 mandatów | Erich Berger |
| Otto Brenner | |
| Fritz Dumont – przewodniczący klubu | |
| Rudolf Hallmann | |
| Bruno Heinemann | |
| Ernst Unger | |
| Deutsch-Danziger Volkspartei (Niemiecko-Gdańska Partia Ludowa) 5 mandatów | Kurt Blavier – przewodniczący klubu |
| Hermann Dinklage | |
| Bernhard Müller | |
| Walter Müller | |
| Wilhem Rahn | |
| Bürgerliche Arbeitsgemeinschaft (Mieszczańska Wspólnota Pracujących) 3 mandaty | Gerhard Friedrich |
| Otto Hennke | |
| Arno Jahr – przewodniczący klubu | |
| Lista polska 3 mandaty | Antoni Lendzion |
| Leon Miszewski | |
| Zygmunt Moczyński – przewodniczący klubu | |
| Partia | Imię i nazwisko posła |
|---|---|
| Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 19 mandatów | Hans Bing |
| Arthur Brill – przewodniczący klubu | |
| Julius Fischer | |
| Julius Gehl | |
| Walter Joseph | |
| Gustav Klingenberg | |
| Paul Kloßowski | |
| Johannes Kruppke | |
| Meta Malikowski | |
| Johannes Mau | |
| Willy Moritz | |
| Gertrud Müller | |
| Max Plettner | |
| Karl Rehberg | |
| Eduard Schmidt | |
| Friedrich Spill | |
| Johann Stukowski | |
| Fritz Weber | |
| Eugen Werner | |
| Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników) 12 mandatów | Otto Ehrlichmann |
| Heinz Friedrich | |
| Arthur Greiser | |
| Ernst Kalitzke | |
| Oskar Malsch | |
| Walter Maaß | |
| Fritz Neumann | |
| Robert Reuter | |
| Erich Schenk | |
| Georg Thimm | |
| Paul Wittenberg | |
| Wilhelm von Wnuck | |
| Zentrumspartei (Partia Centrum) 11 mandatów | Ewald Doering |
| Karl Formell | |
| Richard Gaikowski | |
| Johannes Güther | |
| Johannes Höhn | |
| Bruno Kurowski – przewodniczący klubu | |
| Bruno Lemke | |
| Albert Posack | |
| Franz Potrykus | |
| Marie Semrau | |
| Paul Weiß | |
| Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) 10 mandatów | Max Bertling |
| Erich Burandt | |
| Johannes Dyck | |
| Anni Kalähne | |
| Eduard Philipsen | |
| Otto Schütz | |
| Johannes Schwartz | |
| Heinrich Schwegmann – przewodniczący klubu | |
| Richard Senftleben | |
| Ernst Ziehm | |
| Kommunistische Partei Deutschlands (KDP, Komunistyczna Partia Niemiec) 7 mandatów | Fritz Bartsch |
| Paul Kreft | |
| Otto Langnau | |
| Anton Plenikowski – przewodniczący klubu | |
| Felix Raschke | |
| Paul Serotzki | |
| Meta Totzki | |
| Deutsche Volksgemeinschaft (Niemiecka Wspólnota Ludowa) 3 mandaty | Julius Hoppenrath – przewodniczący klubu |
| Bruno Müller | |
| Gustav Sukatus | |
| Bürgerliche Arbeitsgemeinschaft (Mieszczańska Wspólnota Pracujących) 3 mandaty | Arthur Deutsch |
| Gerhard Friedrich | |
| Arno Jahr – przewodniczący klubu | |
| Nationalliberale Bürgerpartei (Narodowo-Liberalna Partia Mieszczańska) 2 mandaty | Fritz Dumont – przewodniczący klubu |
| Ernst Unger | |
| Deutsch-Danziger Wirtschaftspartei (Niemiecko-Gdańska Partia Gospodarcza) 2 mandaty | Kurt Blavier – przewodniczący klubu |
| Adolf Meier | |
| Lista polska 2 mandaty | Antoni Lendzion – przewodniczący klubu |
| Erazm Czarnecki | |
| Deutschliberale Partei (Niemiecka Partia Liberalna) 1 mandat | Hermann Strunk |
