VOLKSTAG

< Poprzednie

Następne >

VOLKSTAG (Zgromadzenie Ludowe). Parlament II Wolnego Miasta Gdańska (WMG), zakres kompetencji określono w art. 6–24 Konstytucji WMG. Naczelny organ uchwalający ustawy. Z projektem ustaw występowały frakcje lub grupy poselskie liczące co najmniej 7 posłów. 16 V – 6 XII 1920 nosił nazwę Verfassungsausschuß (Zgromadzenie Konstytucyjne), dopiero po utworzeniu II WMG ogłosił się Volkstagiem I kadencji. Wybierany na 4 lata w tzw. wyborach pięcioprzymiotnikowych (powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne). Czynne prawo wyborcze przysługiwało obywatelom od ukończenia 20 lat, bierne od ukończenia 25 lat, posłom przysługiwał immunitet. W latach 1920–1930 zasiadało w nim 120 posłów, następnie 72, z tego reprezentanci polscy: w I kadencji 7, w II kadencji 5, w III kadencji 3, od IV do VI kadencji po 2.

Do V kadencji (1933) cechą Volkstagu było rozdrobnienie partyjne. Największą rolę odgrywały partie Deutschnationale Volkspartei (Niemiecko-Narodowa), SPD, Zentrumspartei (Centrum) i KPD. W V i VI kadencji (od roku 1933) większość należała do NSDAP (38 i 42 mandaty). Liczba posiedzeń była systematycznie zmniejszana: od 307 w I kadencji, do 15 w VI kadencji. Dla szczegółowego zbadania konkretnych wniosków powoływano komisje parlamentarne. Posiedzenie zwoływał z reguły prezydent Volkstagu. Siedzibą był gmach z 1883 roku (wybudowany przez firmę Ende und Böckmann na potrzeby Sejmiku Ziemskiego, od 1939 siedziba prowincji Danzig-Westpreußen) przy Neugarten (Nowe Ogrody) 23–25 (naprzeciw siedziby Senatu II WMG), w 1945 uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu obecnie parking policyjny i poszerzony fragment ul. 3 Maja. MA

Prezydenci Volkstagu

Przewodniczący Zgromadzenia Konstytucyjnego
14 VI 1920 – 6 XII 1920	Wilhelm Reinhard
Prezydenci Volkstagu
6 XII 1920 – 27 I 1921	Wilhelm Reinhard
28 I 1921 – 30 VIII 1921	Adalbert Matthaei
29 IX 1921 – 30 VI 1923	Adolf Treichel
30 VI 1923 – 9 I 1924	Julius Gehl
10 I 1924 – 1 VI 1926	Adolf Treichel
5 V 1926 – 10 I 1928	Alfred Semrau
11 I 1928 – 7 XII 1930	Fritz Spill
8 XII 1930 – 18 III 1931	Julius Gehl
26 III 1931 – 18 I 1933	Wilhelm von Wnuck
19 I 1933 – 19 VI 1933	Franz Potrykus
20 VI 1933 – 26 VIII 1935	Wilhelm von Wnuck
26 VIII 1935 – 1 IX 1939	Edmund Beyl
MA

Kadencje Volkstagu

Kadencja*	Dzień wyborów	Czas trwania kadencji	Frekwencja wyborcza	Posłowie polscy
I	wybory do Konstytuanty: 16 V 1920 przekształcenie w Volkstag: 6 XII 1920	6 XII 1920 – 17 XI 1923	69,50%	Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Stanisław Kuhnert Teodor Grobelski Bronisław Budzyński
II	18 XI 1923	10 I 1924 – 12 X 1927	81,50%	Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Zygmunt Moczyński
III	13 X 1927	19 XII 1927 – 15 XI 1930	85,10%	Zygmunt Moczyński Antoni Lendzion ks. Leon Miszewski
IV	16 XI 1930	8 XII 1930 – 27 V 1933	89,10%	Antoni Lendzion Erazm Czarnecki
V	28 V 1933	20 VI 1933 – 6 IV 1935	92,10%	Erazm Czarnecki Zygmunt Moczyński
VI	7 IV 1935	30 IV 1935 – 1 IX 1939**	99,90%	Antoni Lendzion Bronisław Budzyński
*Kadencja zaczynała się w dniu pierwszego posiedzenia nowego Volkstagu, kończyła – w dniu poprzedzającym wybory do kolejnego parlamentu WMG. **Likwidacja WMG. MA, MrGl

Wyniki wyborów do Volkstagu według uzyskanych mandatów w latach 1920–1930

Partie	Mandaty w latach
	1920		1923		1927		1930
<nobr>Niemiecko-Narodowa</nobr>	34	28,40%	33	27,50%	25	20,80%	10	13,80%
Socjaldemokracja	40	33,30%	30	25,00%	42	35,00%	19	26,50%
Centrum	17	14,20%	15	12,50%	18	15,00%	11	15,30%
Komuniści			11	9,20%	8	6,10%	7	9,70%
Polacy	7	5,70%	5	4,20%	3	2,50%	2	2,80%
NSDAP					1	0,80%	12	16,60%
Inni	22	18,40%	26	21,60%	23	19,80%	11	15,30%
Razem	120	100,00%	120	100,00%	120	100,00%	72	100,00%
MA

Posłowie do Volkstagu I kadencji (6 XII 1920 – 31 XII 1923)

Partia	Imię i nazwisko posła
Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) 34 mandaty	Paul Albrecht
	Georg Bennecke
	Hermann Böcker
	Adolf Brodowski
	Siegfried Bumke
	Erich Burandt
	Karl Christiani
	Hans Dahsler
	Franz Doerksen
	Johannes Dyck
	Albert Frank
	Alice Freudenthal
	Edwin Grube
	Alfred Haack
	Anni Kalahne ( Kalahne)
	Gustav Karow
	Reinhold Kochanski
	Georg König
	Paul Matschkewitz
	Adalbert Matthaei
	Otto Pertus
	Eduard Philipsen
	Margarete Possart
	Wilhelm Reinhard
	Hermann Schede
	Heinrich Schwegmann
	Richard Senftleben
	Max Sommerfeld
	Hermann Stobbe
	Adolf Treichel
	Gustav Truhn
	Max Witt
	Ernst Ziehm
	Franz Ziehm
Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (USPD, Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 21 mandatów	Gustav Andres
	Paul Beyer
	Johannes Czarnecki
	Emma Döll
	Julius Fischer
	Bruno Gebauer
	Karl Hartmann
	Gustav Hohmann
	Felix Kaschubowski
	Hermann Laschewski
	Paul Leschkowski
	Johannes Mau
	Karl Nopper
	Max Plettner
	Wilhelm Rahn
	Arthur Raube
	Ernst Roggenbuck
	Wilhlem Säwe
	Eduard Schmidt
	Hermann Uebersohn
	Siegfried Wehnde
Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) 19 mandatów	Franz Arczynski
	Hans Bing
	Paul Bohn
	Arthur Brill
	Julius Gehl
	Friedrich Grünhagen
	Johann Karschefski
	Paul Klossowski
	Bruno Mehrwald
	Hans Müller
	Friedrich Nagrotzki
	Walter Reek
	Karl Rehberg
	Georg Leu
	Karoline Plagemann
	Friedrich Spill
	Otto Woelk
	Toni Wohlgemuth
	Hans Zint
Zentrumspartei (Partia Centrum) 17 mandatów	Paul Brieskorn
	Otto Dargel
	Karl Fuchs
	Nikolaus Foegen
	Richard Gaikowski
	Bernhard Hoppe
	Friedrich Janzen
	Bruno Kurowski
	Marie Landmann
	Franz Neubauer
	Anton Sawatzki
	Johannes Schulz
	Wilhelm Schümmer
	Hugo Spohn
	Franz Splett
	Simon Stawicki
	Paul Weiß
Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) 12 mandatów	Heinrich Aumund
	Albert Brödersdorff
	Paul Eschert
	Rudolf Hallmann
	Emil Grundmann
	Felix Haselau
	Rudolf Keruth
	Hugo Neumann
	von Schroeter
	Antonie Stremme
	Liesbeth Wessel
	Fritz Wieler
Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) 10 mandatów	August Arndt
	Paul Epp
	Emil Förster
	Julius Jewelowski
	Ernst Kuhn
	Karl Leiding
	Otto Loening
	Ella Morstein
	Ludwig Noe
	Alfred Schmiljan
Lista polska 7 mandatów	Bronisław Budzyński
	Teodor Grobelski
	Wojciech Jedwabski
	Franciszek Kubacz
	Stanisław Kuhnert
	Bonifacy Łangowski
	Władysław Panecki
do uzupełnienia