VOLKSTAG

< Poprzednie

Następne >

VOLKSTAG (Zgromadzenie Ludowe). Parlament II Wolnego Miasta Gdańska (WMG), zakres kompetencji określono w art. 6–24 Konstytucji WMG. Naczelny organ uchwalający ustawy. Z projektem ustaw występowały frakcje lub grupy poselskie liczące co najmniej 7 posłów. 16 V – 6 XII 1920 nosił nazwę Verfassungsausschuß (Zgromadzenie Konstytucyjne), dopiero po utworzeniu II WMG ogłosił się Volkstagiem I kadencji. Wybierany na 4 lata w tzw. wyborach pięcioprzymiotnikowych (powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne). Czynne prawo wyborcze przysługiwało obywatelom od ukończenia 20 lat, bierne od ukończenia 25 lat, posłom przysługiwał immunitet. W latach 1920–1930 zasiadało w nim 120 posłów, następnie 72, z tego reprezentanci polscy: w I kadencji 7, w II kadencji 5, w III kadencji 3, od IV do VI kadencji po 2.

Do V kadencji (1933) cechą V. było rozdrobnienie partyjne. Największą rolę odgrywały partie Deutschnationale Volkspartei (Niemiecko-Narodowa), SPD, Zentrumspartei (Centrum) i KPD. W V i VI kadencji (od roku 1933) większość należała do NSDAP (38 i 42 mandaty). Liczba posiedzeń była systematycznie zmniejszana: od 307 w I kadencji, do 15 w VI kadencji. Dla szczegółowego zbadania konkretnych wniosków powoływano komisje parlamentarne. Posiedzenie zwoływał z reguły prezydent V. Siedzibą był gmach z 1883 roku (wybudowany przez firmę Ende und Böckmann na potrzeby Sejmiku Ziemskiego, od 1939 siedziba prowincji Danzig-Westpreußen) przy Neugarten (Nowe Ogrody) 23–25 (naprzeciw siedziby Senatu II WMG), w 1945 uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu obecnie parking policyjny i poszerzony fragment ul. 3 Maja. MA

Prezydenci Volkstagu

Przewodniczący Zgromadzenia Konstytucyjnego
14 VI 1920 – 6 XII 1920	Wilhelm Reinhard
Prezydenci Volkstagu
6 XII 1920 – 27 I 1921	Wilhelm Reinhard
28 I 1921 – 30 VIII 1921	Adalbert Matthaei
29 IX 1921 – 30 VI 1923	Adolf Treichel
30 VI 1923 – 9 I 1924	Julius Gehl
10 I 1924 – 1 VI 1926	Adolf Treichel
5 V 1926 – 10 I 1928	Alfred Semrau
11 I 1928 – 7 XII 1930	Fritz Spill
8 XII 1930 – 18 III 1931	Julius Gehl
26 III 1931 – 18 I 1933	Wilhelm von Wnuck
19 I 1933 – 19 VI 1933	Franz Potrykus
20 VI 1933 – 26 VIII 1935	Wilhelm von Wnuck
26 VIII 1935 – 1 IX 1939	Edmund Beyl
MA

Kadencje Volkstagu

Kadencja*	Dzień wyborów	Czas trwania kadencji	Frekwencja wyborcza	Posłowie polscy
I	wybory do Konstytuanty: 16 V 1920 przekształcenie w Volkstag: 6 XII 1920	6 XII 1920 – 17 XI 1923	69,50%	Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Stanisław Kuhnert Teodor Grobelski Bronisław Budzyński
II	18 XI 1923	10 I 1924 – 12 X 1927	81,50%	Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Zygmunt Moczyński
III	13 X 1927	19 XII 1927 – 15 XI 1930	85,10%	Zygmunt Moczyński Antoni Lendzion ks. Leon Miszewski
IV	16 XI 1930	8 XII 1930 – 27 V 1933	89,10%	Antoni Lendzion Erazm Czarnecki
V	28 V 1933	20 VI 1933 – 6 IV 1935	92,10%	Erazm Czarnecki Zygmunt Moczyński
VI	7 IV 1935	30 IV 1935 – 1 IX 1939**	99,90%	Antoni Lendzion Bronisław Budzyński
*Kadencja zaczynała się w dniu pierwszego posiedzenia nowego Volkstagu, kończyła – w dniu poprzedzającym wybory do kolejnego parlamentu WMG. **Likwidacja WMG. MA MrGl

Wyniki wyborów do Volkstagu według uzyskanych mandatów w latach 1920–1930

Partie	Mandaty w latach
	1920		1923		1927		1930
<nobr>Niemiecko-Narodowa</nobr>	34	28,40%	33	27,50%	25	20,80%	10	13,80%
Socjaldemokracja	40	33,30%	30	25,00%	42	35,00%	19	26,50%
Centrum	17	14,20%	15	12,50%	18	15,00%	11	15,30%
Komuniści	–	–	11	9,20%	8	6,10%	7	9,70%
Polacy	7	5,70%	5	4,20%	3	2,50%	2	2,80%
NSDAP	–	–	–	–	1	0,80%	12	16,60%
Inni	22	18,40%	26	21,60%	23	19,80%	11	15,30%
Razem	120	100,00%	120	100,00%	120	100,00%	72	100,00%
MA