VOLKSTAG
| < Poprzednie | Następne > |
VOLKSTAG (Zgromadzenie Ludowe). Parlament II Wolnego Miasta Gdańska (WMG), zakres kompetencji określono w art. 6–24 Konstytucji WMG. Naczelny organ uchwalający ustawy. Z projektem ustaw występowały frakcje lub grupy poselskie liczące co najmniej 7 posłów. 16 V – 6 XII 1920 nosił nazwę Verfassungsausschuß (Zgromadzenie Konstytucyjne), dopiero po utworzeniu II WMG ogłosił się Volkstagiem I kadencji. Wybierany na 4 lata w tzw. wyborach pięcioprzymiotnikowych (powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne). Czynne prawo wyborcze przysługiwało obywatelom od ukończenia 20 lat, bierne od ukończenia 25 lat, posłom przysługiwał immunitet. W latach 1920–1930 zasiadało w nim 120 posłów, następnie 72, z tego reprezentanci polscy: w I kadencji 7, w II kadencji 5, w III kadencji 3, od IV do VI kadencji po 2.
Do V kadencji (1933) cechą V. było rozdrobnienie partyjne. Największą rolę odgrywały partie Deutschnationale Volkspartei (Niemiecko-Narodowa), SPD, Zentrumspartei (Centrum) i KPD. W V i VI kadencji (od roku 1933) większość należała do NSDAP (38 i 42 mandaty). Liczba posiedzeń była systematycznie zmniejszana: od 307 w I kadencji, do 15 w VI kadencji. Dla szczegółowego zbadania konkretnych wniosków powoływano komisje parlamentarne. Posiedzenie zwoływał z reguły prezydent V. Siedzibą był gmach z 1883 roku (wybudowany przez firmę Ende und Böckmann na potrzeby Sejmiku Ziemskiego, od 1939 siedziba prowincji Danzig-Westpreußen) przy Neugarten (Nowe Ogrody) 23–25 (naprzeciw siedziby Senatu II WMG), w 1945 uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu obecnie parking policyjny i poszerzony fragment ul. 3 Maja.
| Przewodniczący Zgromadzenia Konstytucyjnego | |
|---|---|
| 14 VI 1920 – 6 XII 1920 | Wilhelm Reinhard |
| Prezydenci Volkstagu | |
| 6 XII 1920 – 27 I 1921 | Wilhelm Reinhard |
| 28 I 1921 – 30 VIII 1921 | Adalbert Matthaei |
| 29 IX 1921 – 30 VI 1923 | Adolf Treichel |
| 30 VI 1923 – 9 I 1924 | Julius Gehl |
| 10 I 1924 – 1 VI 1926 | Adolf Treichel |
| 5 V 1926 – 10 I 1928 | Alfred Semrau |
| 11 I 1928 – 7 XII 1930 | Fritz Spill |
| 8 XII 1930 – 18 III 1931 | Julius Gehl |
| 26 III 1931 – 18 I 1933 | Wilhelm von Wnuck |
| 19 I 1933 – 19 VI 1933 | Franz Potrykus |
| 20 VI 1933 – 26 VIII 1935 | Wilhelm von Wnuck |
| 26 VIII 1935 – 1 IX 1939 | Edmund Beyl |
| Kadencja | Dzień wyborów | Czas trwania kadencji | Frekwencja wyborcza | Posłowie polscy |
|---|---|---|---|---|
| I | wybory do Konstytuanty: 16 V 1920 przekształcenie w Volkstag: 6 XII 1920 |
16 XII 1920 – 31 XII 1923 | 69,50% | Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Stanisław Kuhnert Teodor Grobelski Bronisław Budzyński |
| II | 18 XI 1923 | 1 I 1924 – 3 XII 1927 | 81,50% | Franciszek Kubacz Wojciech Jedwabski Bonifacy Łangowski Władysław Panecki Zygmunt Moczyński |
| III | 13 X 1927 | 1 I 1928 – 15 XI 1930 | 85,10% | Zygmunt Moczyński Antoni Lendzion ks. Leon Miszewski |
| IV | 16 XI 1930 | 9 XII 1930 – 27 X 1933 | 89,10% | Antoni Lendzion Erazm Czarnecki |
| V | 28 V 1933 | 20 VI 1933 – 6 IV 1935 | 92,10% | Erazm Czarnecki Zygmunt Moczyński |
| VI | 7 IV 1935 | 30 IV 1935 – 1 IX 1939 | 99,90% | Antoni Lendzion Bronisław Budzyński |
| Partie | Mandaty w latach | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1920 | 1923 | 1927 | 1930 | |||||
| <nobr>Niemiecko-Narodowa</nobr> | 34 | 28,40% | 33 | 27,50% | 25 | 20,80% | 10 | 13,80% |
| Socjaldemokracja | 40 | 33,30% | 30 | 25,00% | 42 | 35,00% | 19 | 26,50% |
| Centrum | 17 | 14,20% | 15 | 12,50% | 18 | 15,00% | 11 | 15,30% |
| Komuniści | – | – | 11 | 9,20% | 8 | 6,10% | 7 | 9,70% |
| Polacy | 7 | 5,70% | 5 | 4,20% | 3 | 2,50% | 2 | 2,80% |
| NSDAP | – | – | – | – | 1 | 0,80% | 12 | 16,60% |
| Inni | 22 | 18,40% | 26 | 21,60% | 23 | 19,80% | 11 | 15,30% |
| Razem | 120 | 100,00% | 120 | 100,00% | 120 | 100,00% | 72 | 100,00% |
