ZDEB JAN KAROL, komandor podporucznik
| < Poprzednie | Następne > |
JAN KAROL ZDEB (22 V 1887 Bielsko, obecnie Bielsko-Biała – 11 I 1940 Stutthof), komandor podporucznik, wykładowca szkół morskich. Po ukończeniu szkoły powszechnej, jako najzdolniejszy uczeń został przyjęty do Szkoły Technicznej Marynarki Wojennej Austro-Węgier w Puli (obecnie Chorwacja), zdobywając tam 15 IX 1905 zawód elektrotechnika-mechanika. Od 1905 roku w służbie zawodowej w MW Austro-Węgier na Morzu Adriatyckim. Od 1 XII 1917 do 1 XI 1918 był inżynierem ruchu (szefem technicznym) w szefostwie okrętów podwodnych Austro-Węgier. Od 1 XII 1918 oficer zawodowy Polskiej MW, służył na jednostkach flotylli rzecznej w Toruniu, odszedł w stan spoczynku 30 IV 1927 jako komandor podporucznik. W październiku tegoż roku odkomenderowany jako wykładowca do Szkoły Specjalistów Morskich, wykładał też elektrotechnikę w Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej. W związku z otrzymanym 2 III 1927 dyplomem mechanika I klasy, 23 marca tegoż roku awansowany na stanowisko kierownika portu i inspektora technicznego Żeglugi Wisła – Bałtyk sp. z o.o. w Tczewie. Od 1 VIII 1928 pracował początkowo jako urzędnik kontraktowy w Radzie Portu i Dróg Wodnych (RPiDW) w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG), następnie inspektor techniczny. Od rządu II RP otrzymał tajne zlecenie opracowania projektu i wykonania instalacji elektrycznych w Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. 25 VIII 1939 około godziny 8.30 aresztowany w czasie pełnienia obowiązków służbowych na polecenie radcy dr. Rudolfa Trögera, szefa gdańskiego Gestapo, i dostarczony do siedziby Prezydium Policji w Gdańsku. Zwolniony po interwencji komisarza generalnego RP ( Komisariat Generalny RP w II WMG), następnego dnia ponownie aresztowany razem z kmdr. Tadeuszem Ziółkowskim z powodu niewyrażenia zgody na wpuszczenie do portu pancernika „Schleswig-Holstein”. Podjęte przez komisarza generalnego RP w Gdańsku Mariana Chodackiego starania wymiany za szpiega niemieckiego, zakończyły się niepowodzeniem. Przetrzymywany w gdańskim więzieniu przy Schießstange (ul. Kurkowa, Areszt Śledczy), jesienią 1939 roku pracował w niemieckim gospodarstwie rolnym na Żuławach, następnie przetrzymywany był w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, od początku stycznia 1940 roku w obozie Stutthof. Rozstrzelany w grupie 22 działaczy gdańskiej Polonii w lesie obok obozu. Po ekshumacji w roku 1977 prochy wraz z innymi złożono w relikwiarzu pomnika Walki i Męczeństwa na terenie byłego obozu Stutthof. Na Cmentarzu Zasłużonych – Ofiar Hitleryzmu na Zaspie znajduje się jego symboliczny nagrobek. Żonaty był z Carlą z domu Brunner, córką komendanta Szkoły Morskiej w Poli, wysiedloną przez Niemców w roku 1940 z Gdańska.
