DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO

< Poprzednie

Następne >

Dom Towarzystwa Przyrodniczego, widok od strony Motławy, początek XX wieku

Zgliszcza Domu Towarzystwa Przyrodniczego, 1945

DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO, Dom Przyrodników, przy ul. Mariackiej 26, obok Bramy Mariackiej, z fasadą od q Długiego Pobrzeża, obecna siedziba Muzeum Archeologicznego. Wybudowany, prawdopodobnie według projektu q Antona van Obberghena, w latach 1597–1599 (na miejscu kamiennicy gotyckiej) przez kupca Hansa Köpego. Po jego śmierci (1627) odziedziczył go syn Peter (zm. 1637), następnie dom w posiadaniu rodziny Königów, w latach 1771–1839 własność Efraima Sonntaga (właściciela sąsiedniej posesji, obecny nr 25), następnie Johanna Philipsa Maertera i kupca Lemkego. W roku 1845 dom nabyło q Towarzystwo Przyrodnicze, pozostające jego właścicielem do 1945. W przekształconym wnętrzu budynku urządzono w roku 1869 wystawę zbiorów przyrodniczych i archeologicznych (przejętą i firmowaną przez q Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej), w końcu XIX wieku otwarto ogólnodostępną czytelnię naukową z 20-tysięcznym księgozbiorem Towarzystwa (przekazanym w okresie II Wolnego Miasta Gdańska Technische Hochschule Danzig).

Masywny, sześciokondygnacyjny (wysokość 30 m do kalenicy), ceglany budynek z elewacjami od ul. Mariackiej i Długiego Pobrzeża. Fasada od ul. Mariackiej czteroosiowa, z przylegającą do Bramy Mariackiej wieżyczką klatki schodowej, zwieńczoną manierystycznym hełmem. Elewacja od strony q Motławy niesymetryczna, wieloosiowa, ożywiona kilkukondygnacyjnym wykuszem, pierwotnie na kamiennych konsolach, zwieńczonym zdwojonym szczytem. Szczyty kamienicy z bogatą dekoracją manierystyczną. Dach o nieznacznie wygiętych połaciach z kilkoma lukarnami od strony Motławy (pierwotnie z bardzo interesującą konstrukcją więźby dachowej). W latach 1866–1867 zwieńczenie wieżyczki przebudowano, by urządzić tam obserwatorium astronomiczne, hełm zastąpiono obrotową kopułą. Wnętrza zdobiły portrety uczonych, m.in. Mikołaja Kopernika, q Mathiasa Nathanaela Wolffa, q Daniela Gralatha, oraz popiersie q Jana Heweliusza, otrzymane w darze od króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego. W piwnicy mieściła się restauracja Zum Grünen Gewölbe (Pod Zielonym Sklepieniem). Kamienica zniszczona w marcu 1945 roku (ocalała frontowa fasada wraz z wieżą), odbudowana według projektu q Kazimierza Macura w latach 1956–1961 w formie zbliżonej do pierwotnej; układu wewnętrznego nie odtworzono. EBSZ