RESURSY
| < Poprzednie | Następne > |
RESURSY, ekskluzywne kluby towarzyskie, łączące rozrywkę z działalnością charytatywną. Działały na zasadach stowarzyszenia, wybierały władze, utrzymywały się ze składek płaconych co miesiąc, a także emitowały akcje wykupywane przez członków. W Gdańsku powstały pod koniec XVIII wieku, początkowo działały nieformalnie (nie odnotowane w księgach adresowych i innych publikacjach urzędowych, nieznane są też ich statuty z tego okresu). W latach 90. XVIII wieku istniały co najmniej 4 resursy. W wypadku 2 wiadomo tylko, że w 1795 roku Die Gössische Ressource wydała bal maskowy połączony z kolektą na ubogich ( reduty), w 1799 zaś działała Ressource am LangenMarkte (R. przy Długim Targu). O pozostałych wiemy więcej.
Humanitas, założona w 1787 roku, z siedzibą przy ul. Hintergasse 123 (ul. Za Murami). W roku 1804 kupiła dom przy Langer Markt 423 (Długi Targ) za sumę 70 tysięcy gdańskich guldenów, przebudowała komfortowo oraz wyposażyła w luksusowe umeblowanie i urządzenia, kosztem 100 tysięcy gdańskich guldenów. Otwarta była od 10 do 23, zapewniała lekturę prasy i gazet w czytelni i rozrywki. Od 1811 roku odbywały się w niej ekskluzywne koncerty abonamentowe (6 w sezonie). Organizowali je Johann Karl Ehrlich, pierwszy organista w kościele anglikańskim, i dyrektor muzyczny Christian W. Friedrich. W 1821 roku opracowano nowe zasady funkcjonowania klubu i nazwano ją „nową” resursą (Die neue Ressource Humanitas zu Danzig). W 1836 połączyła się z resursą Beständigkeit, tworząc nowy klub Ressource Einigkeit (różny od loży masońskiej tej nazwy; wolnomularstwo).
Ressource am Fischertor, powstała w roku 1788 (?) w lokalu przy Hundegasse 253 (ul. Ogarna), licząc 150 członków. 21 I 1789 podjęto decyzję o budowie dla niej własnego domu przy Fischertor 130 (ul. Słodowników), na budowę którego wydano 24 tysiące guldenów gdańskich w gotówce i 6 tysięcy w akcjach. Przeprowadzka do nowego miejsca nastąpiła w maju 1791. W 1815 roku obchodziła jubileusz 25-lecia. Ostatnia informacja o niej pochodzi z 17 XI 1832.
Concordia zu den drei Ringen, powstała w 1790 roku. Początkowo nosiła nazwę Ressource am Vorstädtischen Graben. Założyło ją grono bywalców restauracji Johanna Gottlieba Götza na Vorstädtischer Graben 166 (Podwale Przedmiejskie) w składzie: dr med. Carl Ernst Kositzki, Paul Schnaase, Johann Carl Bergen i Nathanael Wilhelm Milczewski. W roku 1794 opracowano statut i zmieniono nazwę na Concordia. Jej członkowie rekrutowali się z kupców i pokrewnych zawodów (aptekarze, piwowarzy, gorzelnicy, maklerzy), o najwyższym statusie materialnym (w statucie znalazł się zapis zakazujący przyjmowania wojskowych). Zrewidowany w 1829 statut umożliwił przyjmowanie członków spoza stanu kupieckiego, także wojskowych. W 1794 liczyła około 330 członków. Począwszy od roku 1794 organizowała publiczne bale maskowe zwane redutami. Co roku obchodzono święto założenia Resursy, podczas którego wygłaszano toasty i śpiewano specjalnie na ten dzień układane pieśni. Do czytelni prenumerowano gazety polityczne, handlowe, naukowe niemieckie, francuskie i angielskie. Wśród pierwszych członków znaleźli się m.in. Cornelius von Almonde, Georg Alexander Lankau, Johann Uphagen. W 1796 roku przyjęła nazwę Concordia zu den drei Ringen; 3 pierścienie w nazwie oznaczały przymioty klubu: użyteczność, cnotę i rozrywkę. 28 VI 1797 władze pruskie nadały Concordii status korporacji. W 1797 Concordia za sumę 13 tysięcy talarów pruskich zakupiła dom przy Hundegasse 306 (ul. Ogarna 83). By sprostać wydatkom, każdy członek musiał wykupić jedną akcję wartości 100 guldenów gdańskich. Resursa wynajmowała należące do domu piwnice i stajnie, a uzyskane środki umożliwiły wybudowanie tam (kosztem 3 tysiące talarów pruskich) w roku 1805 sali restauracyjnej. Podczas oblężenia Gdańska w 1807 władze pruskie zajęły budynek resursy na lazaret. W obawie przed zniszczeniem siedziby władze resursy odkupiły za 30 tysięcy guldenów budynek przy Brotbänkengasse (ul. Chlebnicka) i przekazały dyrekcji lazaretu. W 2. połowie XIX wieku Concordia zakupiła jeszcze jeden dom przy Langer Markt 15 (Długi Targ). Pod koniec XIX wieku większość członków nadal stanowili kupcy, ale byli także bankierzy, adwokaci, radcy, fabrykanci, właściciele ziemscy, lekarze, inżynier. Najdłuższym (59-letnim) stażem mógł pochwalić się kupiec i armator Friedrich Heyn. Działała do roku 1942.
Ressource zum freundlichen Verein, zarejestrowana we wrześniu 1823 roku. Wcześniej funkcjonowała jako „przyjacielskie koło kupców” zawiązane w listopadzie 1810 z inicjatywy Karla Gehrta i Jakoba Kosela w domu tego ostatniego przy Seifengasse (ul. Mydlarska). Początkowo skupiało 22 mężczyzn, a celem było niesienie pomocy wdowie Lange i jej dzieciom. Latem spotykali się w wynajmowanym ogrodzie przy Sandgrube 403 (ul. Rogaczewskiego). W roku 1814 koło liczyło 100 osób. Wynajęto wówczas kilka pomieszczeń przy Heilige-Geist-Gasse (ul. św. Ducha). W 1821 Johann Gottlieb Goetz udostępnił swój ogród przy Neugarten (ul. Nowe Ogrody) i zbudował tam własnym kosztem kręgielnię. W 1829 resursa nabyła dom przy Jopengasse 16 (ul. Piwna). 17 XII 1869 przyjęto członków rozwiązanej resursy Einigkeit, a w 1870 opracowano nowy statut. Przewidywał m.in. powołanie „naczelnika ubogich” (Armen-Vorsteher), którego zadaniem była troska o tworzenie funduszu dla ubogich. Przetrwała do roku 1942.
Ressource Einigkeit, powstała w 1836 roku. Nie dysponowała własnym lokalem; w 1854 mieściła się przy Langgasse 16 (ul. Długa), w latach 1864–1865 w hotelu Preußischer Hof (HOTELE | hotele) przy Langer Markt 19 (Długi Targ), a 1867–1869 przy Holzgasse (ul. Kładki). Jedyna, która miała w statucie zapis zabraniający gry w karty. Rozwiązana w roku 1869.
Ressource Bürger-Verein, założona w 1824 roku. Jej celem były „niezmącona rozkosz duchowej radości, towarzyskie obcowanie, zabawa, lektura, prawnie dozwolone gry (kręgle i bilard)”. Działała jeszcze w 1835, kiedy opracowano nowy statut, zanikła przed roku 1854.
