HENRYK BISTA (12 III 1934 Kochłowice koło Katowic – 9 X 1997 Warszawa), aktor, reżyser, pedagog. Studiował początkowo mechanikę na politechnice w Gliwicach, następnie architekturę w Krakowie, w 1958 roku ukończył Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. W latach 1958–1960 pracował w teatrze Ateneum w Warszawie, 1960–1962 w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie, od 1962 w q Teatrze Wybrzeże, w latach 1990–1997 w Teatrze Współczesnym w Warszawie. W okresie 1970–1988 uczył zadań aktorskich, piosenki i wiersza w Studiu Wokalno-Aktorskim przy q Teatrze Muzycznym w Gdyni. Zagrał około 350 ról teatralnych i filmowych. Doskonale rysował. W Teatrze Wybrzeże zagrał 84 role, stworzył wiele pierwszoplanowych i wybitnych kreacji aktorskich. W latach 70. i 80. XX wieku należał do liderów zespołu. Jego gra aktorska odznaczała się precyzją i dopracowaniem szczegółów, a charakterystyczny chód drobnymi kroczkami przeszedł do historii teatru. W Teatrze Wybrzeże debiutował rolą Leona w
Śnie srebrnym Salomei Juliusza Słowackiego w reżyserii Jerzego Golińskiego. Był aktorem drugiego planu. Przełomowa w karierze aktorskiej stała się rola Łazarza (
Tragedia o bogaczu i Łazarzu) z roku 1969. Najwybitniejsze kreacje aktorskie stworzył w spektaklach q Stanisława Hebanowskiego, Marka Okopińskiego, Ryszarda Majora, q Krzysztofa Babickiego, Kazimierza Kutza oraz q Jerzego Afanasjewa (w teatrach telewizji). Aktor wszechstronny, z etykietą „aktora demonicznego”, doskonale czuł się w repertuarze komediowym czy liryczno-groteskowym i śpiewanym. Wachlarz ról pierwszoplanowych i kreacje aktorskie otwiera Adwokat o lucyferycznej proweniencji (
Maleńka Alicja), następnie m.in. Lucyfer (
Tragedia człowieka), Robespierre (
Thermidor), Milosz – „wódz” (
Cmentarzyska samochodów), Jagon – uosobienie zła (w
Otellu), Lucyfer – smutny szatan (w
Samuelu Zborowskim), Gorgoniusz – umęczony mitoman i kabotyn (z
Cyganerii Warszawskiej), Gospodarz – „piękny Polak, choć mitoman” (z
Wesela), Joachim Baltazar – wieczny rewolucjonista (
Sonata Belzebuba), kontrowersyjny i lodowaty Konrad (
Dziady), Robespierre (
Sprawa Dantona). Rozdarty wewnętrznie tytułowy szekspirowski Makbet kończy sezony u Hebanowskiego. Bista zagrał żałosnego Scurvy’ego (
Szewcy), potem u Majora i Babickiego wcielał się w czułego i szlachetnego Grzegorza (
Kordian), figurę o „mentalności zmąconej” – Pijaka (
Ślub), intelektualistę Profesora (
Operetka), pragmatyka i neurastenika Jermołaja Łopoachina (
Wiśniowy sad), smutnego i strąconego anioła Masynissę (
Irydion), ostentacyjnego impertynenta Brechta (
Opowieści Hollywoodu), przebiegłego politycznie gracza Octavia Picolominiego (
Wallenstein), Bartodzieja, kata i ofiarę w jednej osobie (
Portret). Ostatnią rolą w Teatrze Wybrzeże był ironiczny i groteskowy służalec dumą podszyty Gotorpow (
Lenin) z 1989. W roku 1990 wyjechał do Warszawy, żeby być bliżej filmu. Stał się mistrzem epizodu i ról drugoplanowych – zagrał ich około 140, m.in. Senatora w
Lawie Tadeusza Konwickiego i jednorękiego Żyda w
Liście Schindlera w reżyserii Stevena Spielberga. W teatrze telewizji wyczarował 103 postaci. Zagrał Hitlera w serialu telewizyjnym (
Przed burzą); ta rola należała do jego mistrzowskich osiągnięć. Zagrał Brechta (
Opowieści Hollywoodu) i inne. Współpracował jako reżyser z Urszulą Modrzewską-Bistą (żoną) przy realizacji
Igraszek z diabłem Jana Drdy (Teatr Muzyczny w Gdyni, 1982) oraz przy
Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, gdzie grał Radosta (Teatr Wybrzeże, 1987).
HD
