MESSERSCHMIDT DANIEL GOTTLIEB, lekarz, podróżnik
| < Poprzednie | Następne > |
DANIEL GOTTLIEB MESSERSCHMIDT (16 IX 1685 Gdańsk – 25 III 1735 Petersburg), lekarz, podróżnik. Syn Andreasa (1644–1725), od 1679 posiadającego obywatelstwo Gdańska, inspektora okrętowego w służbie króla polskiego Jana Kazimierza i Elizabeth, córki Detloffa Matthiesena (zm. 30 XI 1692). Był uczniem gdańskiej szkoły mariackiej. Studiował medycynę, zoologię i botanikę na uniwersytecie w Jenie i Halle, gdzie od 1713 doktor medycyny na podstawie rozprawy Die ratione praeside universae medicinae. Pobierał też naukę języków klasycznych: greki, łaciny, hebrajskiego.
Po powrocie do Gdańska zajmował się leczeniem. W 1716 goszczący w Gdańsku car Piotr I Wielki, za namową Johanna Philippa Breynego, zaproponował mu wyjazd do Rosji w celu podjęcia badań nad bogactwami naturalnymi tego kraju. Przyjął ofertę i przez Rygę w początkach kwietnia 1718 przybył do Petersburga. Początkowo miał tworzyć muzeum przyrodnicze, w 1719 podpisał umowę, w której zobowiązał się przez siedem lat badać i opisać Syberię od strony etnograficznej i przyrodniczej. Badania prowadził w latach 1719–1727. Jako pierwszy z badaczy odkrył zamrożone całe zwłoki mamuta, odnalezione u brzegów rzeki Indigirki, którego dwa zęby w 1722 wysłał do Johanna Philippa Breynego do Gdańska. Prowadził dokładne dzienniki, które zawierają wiele obserwacji meteorologicznych, biologicznych i archeologicznych. 31 I 1727 powrócił do Moskwy, od kwietnia tego roku przebywał w Petersburgu, gdzie złożył sprawozdanie z podróży, ożenił się w 1729 z Brygidą Böchler i uczył języków. Wobec niechętnej postawy innych uczonych opuścił Rosję, we wrześniu 1729, w czasie drogi do Gdańska, statek, na którym podróżował, rozbił się koło Pilawy (obecnie Bałtyjsk). Utracił prawie cały księgozbiór, kolekcję przyrodniczą i całe mienie osobiste. Po krótkim pobycie w Gdańsku powrócił jednak w 1732 do Petersburga. Nie mogąc znaleźć pracy w Akademii Nauk i kontynuować prac nad przywiezionymi okazami, zmarł w zapomnieniu i nędzy. Wdowa wyszła ponownie za mąż za podróżnika Stellera.
Jego prace naukowe (poza doktorską) nie zostały opublikowane za jego życia, zgodnie z umową musiała wydać na to zgodę niechętna mu petersburska Akademia Nauk. Wyniki jego prac cytowali inni badacze, dziennik podróży po Syberii wydano dopiero w okresie 1962–1977 (Forschungsreise durch Sibirien 1720–1727, pięć tomów, Berlin).
