GRZMOCIŃSKI LECH, aktor
m (Blazejsliwinski przeniósł stronę GRZMOCIŃSKI LECH na GRZMOCIŃSKI LECH, aktor) |
Wersja z 16:49, 27 wrz 2022
LECH GRZMOCIŃSKI (7 IV 1927 Toruń – 8 V 1984 Gdańsk), aktor teatralny i filmowy. Syn podoficera zawodowego Jana i Marianny z domu Kwiatkowskiej. W latach 1940–1944 pracował w Teatrze Miejskim w Toruniu jako pomocnik rekwizytora. W 1949 zdał maturę w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Żeromskiego w Toruniu. Zdał egzamin do łódzkiej szkoły teatralnej, ze studiów zrezygnował po zaangażowaniu się 1 IX 1949 do teatru im. Jaracza w Olsztynie. Ukończył przyteatralne studio dramatycznym, 25 IX 1951 uzyskał tytuł aktora dramatycznego po zdaniu eksternistycznego egzaminu przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Warszawie. W latach 1953–1957 pracował w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu.
Od 1 X 1957 do końca życia należał do zespołu Teatru Wybrzeże. Jego gdańskim debiutem była rola Czeladnika w Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii Zygmunta Hübnera. Sztuka Witkacego stanowi swoistą klamrę w jego karierze – zagrał w niej również Sajetana Tempego w 1981 w inscenizacji wyreżyserowanej przez Marcela Kochańczyka.
W Teatrze Wybrzeże wystąpił w sztukach Ajschylosa, Bertolta Brechta, Antoniego Czechowa, Friedricha Dürenmatta, Aleksandra Fredry, Witolda Gombrowicza, Zygmunta Krasińskiego, Williama Shakespeare’a, Juliusza Słowackiego i innych. W ostatnim okresie życia występował w rolach epizodycznych bądź drugoplanowych. Jego ostatnią rolą na gdańskiej scenie był Sędzia w Reportażu z pop-festiwalu Tibora Dery’ego w reżyserii Krzysztofa Gordona (premiera 25 VI 1983). Od 1968 występował w spektaklach Teatru Telewizji przygotowanych przez Teatr Wybrzeże; po raz ostatni – w Wychowance Aleksandra Fredry w reżyserii Stanisława Hebanowskiego (premiera 21 I 1984).
Na ekranie kinowym po raz pierwszy pojawił się w 1955 w Podhalu w ogniu Jana Batorego i Henryka Hechtkopfa. Występował w filmach kinowych i telewizyjnych, między innymi w serialu Stawka większa niż życie, realizowanym w latach 1967–1968, w Skazanym Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego (1975), Śmierci prezydenta Jerzego Kawalerowicza (1977), Człowieku z żelaza Andrzeja Wajdy (1981). Zagrał też w dwóch filmach ważnych z punktu widzenia historii regionu gdańskiego – Kaszëbë Ryszarda Bera (1970) i Blaszanym bębenku Volkera Schlöndorffa (1979).
Jego talent dostrzeżono bardzo wcześnie; w 1951 roku, a więc jeszcze przed egzaminem, jako aktor Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie otrzymał nagrodę na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych. W 1962 nagrodzono go na IV Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu, a w 1969 – Orderem Stańczyka. W 1967 roku otrzymał odznakę „Za Zasługi dla Gdańska”. W 1971 odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, w 1975 odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, w 1976 Złotym Krzyżem Zasługi, w 1979 tytułem Zasłużony Działacz Kultury. W 1969 wyróżniony został Orderem Stańczyka, przyznawanym przez miesięcznik „Litery”, za rolę Jana w spektaklu telewizyjnym „Panna Julia” Strindberga.
Od 1951 żonaty był z Zofią z domu Dębowską (14 VII 1924 – 23 III 2011). Pochowani zostali na Cmentarzu Komunalny nr 5, Łostowickim.
