WIELOCH ANTONI, działacz społeczny

Wersja z 13:10, 27 wrz 2022

ANTONI WIELOCH (6 X 1914 Gdańsk – 30 V 2000 Lund, Szwecja), działacz społeczny. Syn Władysława Wielocha (26 VI 1874 Wierzenica koło Swarzędza, Wielkopolska – 21 IX 1955 Sopot), w Gdańsku od 1897, działacza Polonii, woźnego w budynku Dyrekcji Kolei, członka Towarzystwa Ludowego „Jedność” i Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” i poślubionej mu 20 V 1904 działaczki Towarzystwa Polek w Gdańsku, krawcowej Marianny z domu Górskiej (ur. 30 XII 1875 Wałycz pod Wąbrzeźnem), córki kołodzieja Stanisława (zm. przed 1904 Gdańsk) i Julianny z domu Lewandowskiej. Brat Romana Wielocha i Kornelii Eleonory (ur. 21 II 1905 Gdańsk). Rodzice mieszkali po ślubie przy Am Lazarett 2 (ul. Kupiecka), następnie przy An der Bartholomäikirche 19 (Zaułek św. Bartłomieja).

Po ukończeniu Gimnazjum Polskiego, w 1934 rozpoczął pracę jako asystent w Urzędzie Pocztowo-Telekomunikacyjnym nr 1 w Gdańsku przy Heveliusplatz (pl. Obrońców Poczty Polskiej). Członek Pocztowego Klubu Sportowego oraz chóru męskiego Moniuszko. Należał do Tajnej Organizacji Wojskowej, przeszedł przeszkolenie na terenie Polski: w Gdyni, Tczewie i na Helu. Aresztowany 1 IX 1939 (razem z koleżankami z pracy: Wandą Kamrowską i Elżbietą Marcinkowską), doprowadzony do Victoriaschule, wieczorem w grupie około 150 więźniów przeniesiony do gdańskiego więzienia ( areszt śledczy), 2 września wywieziony w pierwszym transporcie do obozu Stutthof. Okresowo przebywał w obozie dla jeńców cywilnych w Granicznej Wsi. 9 IV 1940, przeniesiony do KL Sachsenhausen, szedł w marszu śmierci z Sachsenhausen w kierunku Schwerina.

Po wyzwoleniu przez Anglików w maju 1945 pod opieką Szwedzkiego Czerwonego Krzyża w ramach akcji pomocy zorganizowanej przez hrabiego Folke Bernadotte. Wywieziony w 1945 na leczenie do Szwecji, po długim pobycie w szpitalu i rekonwalescencji zadeklarował się jako uchodźca. Współzałożyciel i pracownik Polskiego Instytutu Źródłowego, finansowanego przez władze szwedzkie. Zajmował się spisywaniem relacji ocalałych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych oraz zbieraniem po nich pamiątek; był opiekunem kwatery zmarłych w Lund polskich więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Po ukończeniu studiów na uniwersytecie w Lund pracował w Instytucie Astronomicznym.

Razem z żoną Krystyną (pochodzącą z Warszawy), byłą więźniarką polityczną KL Ravensbrück, zaangażował się w działalność społeczną na rzecz Polonii. W Szwecji był członkiem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów i Związku Byłych Więźniów Politycznych. Utrzymywał kontakty ze środowiskiem gdańskiej Polonii i z Gdańskiem, uhonorowany odznaką Zasłużony Pracownik Łączności. W okresie stanu wojennego wspólnie z żoną był organizatorem komitetu polsko-szwedzkiego Solidarność z Dziećmi Polskimi, w ramach którego zorganizował kilkanaście konwojów z darami dla polskich szpitali i domów dziecka. Pieniądze pozyskiwali w czasie dni kultury polskiej. Pochowany na cmentarzu w Lund w kwaterze byłych polskich więźniów. EG









Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk 1609/766, nr 449 (akt ślubu rodziców); 1609/783 nr 750; 1609/947 nr 2715.
Sprawozdanie Dyrektora Gimnazjum Polskiego w Gdańsku za rok szkolny 1933/1934, Gdańsk 1934, s. 39.