TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego

Wersja z 16:10, 16 wrz 2022

Johann Peter Titius

JOHANN PETER TITIUS (Tytius; Titz) (10 I 1619 Legnica – 7 IX 1689 Gdańsk), pedagog, poeta, profesor Gimnazjum Akademickiego. Syn Petera Titiusa, teologa, doktora filozofii i lekarza w Legnicy oraz Elisabeth Stross. Uczył się w szkole powszechnej w Legnicy i gimnazjum Św. Elżbiety we Wrocławiu. Po śmierci rodziców, w obawie przed wojnami toczącymi się na Śląsku, od 1636 w Gdańsku, od marca 1637 uczył się w Gimnazjum Akademickim, w 1639 obronił u Petera Oelhafa dysertację De obiecto dominii et causis acquirendi dominii naturalibus. W 1639 wyruszył do Holandii, podjął jednak studia filozoficzne i prawnicze na uniwersytecie w Roztocku, nie dokończył ich będąc od 1641 ponownie w Gdańsku. Od 1644 dzięki stypendium burmistrza Nicolausa Pahla kontynuował studia prawnicze w Królewcu, ale i ich nie ukończył. W 1645, wraz z Johannem Mochingerem, brał udział w toruńskim Colloquium charitativum. Po ponownym powrocie do Gdańska od lipca 1648 konrektor w szkole mariackiej, od 1651 uczył łaciny w Gimnazjum Akademickim. Bez powodzenia próbował ukończyć studia na uniwersytecie w Lejdzie (na co otrzymał od miasta stypendium), przerwał je w związku z propozycją objęcia po zmarłym Johannie Mochingerze posady profesora retoryki w Gimnazjum Akademickim, którym został w 1653. Od 1656 profesor poetyki w tymże Gimnazjum.

Był administratorem organizacji przyznającej stypendia uczniom Gimnazjum Aerarium pauperum studiosorum, organizował od 1652 szereg dysput historycznych. Od 15 IX 1688 na emeryturze.

Autor wieluset cieszących się uznaniem w Gdańsku mów okolicznościowych pochwalnych i pogrzebowych, pisanych i wygłaszanych na zamówienie Rady Miejskiej (większość zachowała się w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej). Rozgłos przyniosła mu zwłaszcza mowa jubileuszowa o uwolnieniu Prus spod tyranii Krzyżaków: Oratio secularis, Prussia seculum, sublata Cruciferorum tryrannide, libertatis sub augustissimis Poloniae regibus tertium ordiente, wygłoszona 6 III 1654 z okazji dwustulecia usunięcia panowania krzyżackiego i przyłączenia Prus do Polski, pełnej uznania dla polskich władców. 13 I 1684 w innej ze swoich wielkich mów Palmae Joannis III opiewał zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem, określając polskiego władcę jako obrońcę chrześcijaństwa. 13 VI 1658 wygłosił też mowę na uroczystościach 100-lecia Gimnazjum Akademickiego.

Autor szkolnego podręcznika z zakresu leksykografii Manuductio ad excerpendum (Gedanii 1660, 1676), zbiorów swojej poezji, m.in: Von der Kunst hochddeutsche Verse und Lieder zu machen (Danzig 1642); Noticium poeticarum proemetia (Gedani 1666) i Noticium poeticarum manipulus (Gedani 1670). Interesował się również muzyką, był kompozytorem pieśni weselnej Hochzeit Lied (Roztock 1652). Część książek z własnych zbiorów przekazywał Bibliotece Rady Miejskiej, część wystawiono na aukcji w 1697.

Od 26 VI 1653 żonaty był z Anną (1633–29 X 1669), córką gdańskiego rajcy Daniela Borckmanna, od 22 XI 1672 z Florentiną Krapp (zm. 6 IX 1675), od 19 IV 1678 z Aurelią, córką Georga Strakowskiego. Z okazji ostatniego ślubu między innymi gdański złotnik, Nathaniel Pressding wykonał srebrny kufel ze specjalna dedykacją (wewnątrz pokrywki). Z pierwszego małżeństwa miał zmarłych w dzieciństwie synów Johanna Petera (1654–1655), Johanna Friderika (1655–1656) i Petera Ireneusa (1668–1669). Przeżył go syn Friderik Daniel (ur. 1657), późniejszy doktor praw, oraz córki Anna Katherina (ur. 1660), żona gdańskiego pastora kościoła św. Katarzyny Andreasa Bartha, i Elizabeth Demuth (ur. 1669), żona Christopha Behra, jego następcy na stanowisku profesora wymowy i poezji w Gimnazjum Akademickim. Śmierć synów z pierwszego małżeństwa i pierwszej żony upamiętnił w zbiorze poezji żałobnej Dolores (1669), śmierć drugiej żony w utworze Dolores, libellus alterus (1675).

Pochowany wraz z członkami rodziny w kościele Św. Trójcy, w grobie, którym sam przygotował w 1669 (zachowała się płyta nagrobna). Mowę pogrzebową wygłosił Samuel Schelwig. BŚ