DANTYSZEK JAN, proboszcz kościoła NMP, biskup
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File: Dantyszek_Jan.jpg |thumb| Portret Jana Dantyszka niegdyś w katedrze we Fromborku]] | [[File: Dantyszek_Jan.jpg |thumb| Portret Jana Dantyszka niegdyś w katedrze we Fromborku]] | ||
[[File:Dantyszek Jan, Poemata et hymni, wydanie z 1764.JPG|thumb|Jan Dantyszek ''Poemata et hymni'', wydanie z 1764]] | [[File:Dantyszek Jan, Poemata et hymni, wydanie z 1764.JPG|thumb|Jan Dantyszek ''Poemata et hymni'', wydanie z 1764]] | ||
| − | '''JAN DANTYSZEK''' (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały szlachcic, zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik), | + | '''JAN DANTYSZEK''' (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały w wyniku [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] (1454–1466) szlachcic (co kwestionowane) z osiadłej w Prusach niemieckiej rodziny von Höfen, osiadł w Gdańsku i zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik). Syn Johanna (zm. przed 1532), gdańskiego kupca i browarnika, oraz Christiny z domu Scholcze (Schultze) z Pucka (zm. 1539), brat Bernharda, Georga, Katheriny, Ursuli, Anny i jeszcze jednej siostry, nieznanej z imienia.<br/><br/> |
| + | Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat. | ||
W 1504 rozpoczął trwającą niemal 30 lat karierę dyplomatyczną. Jako sekretarz, poseł królewski i ekspert w sprawach pruskich odbył liczne podróże po Europie; był w Palestynie, uczestniczył w zjeździe wiedeńskim (1515). Bywał na dworach cesarza Maksymiliana I Habsburga (któremu zawdzięczał tytuł szlachecki, tytuł doktora obojga praw oraz wawrzyn poetycki) i jego wnuka Karola V (jemu zawdzięczał szlachectwo hiszpańskie); w latach 1524–1532 pierwszy stały poseł polski w Hiszpanii.<br/><br/> | W 1504 rozpoczął trwającą niemal 30 lat karierę dyplomatyczną. Jako sekretarz, poseł królewski i ekspert w sprawach pruskich odbył liczne podróże po Europie; był w Palestynie, uczestniczył w zjeździe wiedeńskim (1515). Bywał na dworach cesarza Maksymiliana I Habsburga (któremu zawdzięczał tytuł szlachecki, tytuł doktora obojga praw oraz wawrzyn poetycki) i jego wnuka Karola V (jemu zawdzięczał szlachectwo hiszpańskie); w latach 1524–1532 pierwszy stały poseł polski w Hiszpanii.<br/><br/> | ||
W 1533 przyjął święcenia kapłańskie i został biskupem chełmińskim, w 1537 – warmińskim. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie stworzył znaczący ośrodek nauki i sztuki. Pisał wiersze okolicznościowe i umoralniające. W elegii ''Jonas propheta de interitu civitatis Gedanensis'' (1535) ubolewał nad wpływami [[REFORMACJA | reformacji]] w Gdańsku, w poemacie ''De nostrorum temporum calamitatibus silva'' (1530) podjął problem niebezpieczeństwa tureckiego i naszkicował wizję Europy od niego uwolnionej. Formę osobistego wyznania miała autobiografia ''Vita Joannis de Curiis Dantisci''. Twórczość zamknął zbiorem ''Hymni aliquot ecclesiastici'' (1548). <br/><br/> | W 1533 przyjął święcenia kapłańskie i został biskupem chełmińskim, w 1537 – warmińskim. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie stworzył znaczący ośrodek nauki i sztuki. Pisał wiersze okolicznościowe i umoralniające. W elegii ''Jonas propheta de interitu civitatis Gedanensis'' (1535) ubolewał nad wpływami [[REFORMACJA | reformacji]] w Gdańsku, w poemacie ''De nostrorum temporum calamitatibus silva'' (1530) podjął problem niebezpieczeństwa tureckiego i naszkicował wizję Europy od niego uwolnionej. Formę osobistego wyznania miała autobiografia ''Vita Joannis de Curiis Dantisci''. Twórczość zamknął zbiorem ''Hymni aliquot ecclesiastici'' (1548). <br/><br/> | ||
Od 1945 jego imię nosi ulica w Gdańsku–[[ANIOŁKI |Aniołkach]] (dawna Clüverstraße), wzniesienie morenowe o wysokości 98 m n.p.m. w Oliwie ([[GÓRA DANTYSZKA | Góra Dantyszka]]), 27 IV 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj typu Pesa Swing 120NaG nr 1024. {{author: EK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | Od 1945 jego imię nosi ulica w Gdańsku–[[ANIOŁKI |Aniołkach]] (dawna Clüverstraße), wzniesienie morenowe o wysokości 98 m n.p.m. w Oliwie ([[GÓRA DANTYSZKA | Góra Dantyszka]]), 27 IV 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj typu Pesa Swing 120NaG nr 1024. {{author: EK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 21:58, 8 sie 2022
JAN DANTYSZEK (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały w wyniku wojny trzynastoletniej (1454–1466) szlachcic (co kwestionowane) z osiadłej w Prusach niemieckiej rodziny von Höfen, osiadł w Gdańsku i zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik). Syn Johanna (zm. przed 1532), gdańskiego kupca i browarnika, oraz Christiny z domu Scholcze (Schultze) z Pucka (zm. 1539), brat Bernharda, Georga, Katheriny, Ursuli, Anny i jeszcze jednej siostry, nieznanej z imienia.
Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat.
W 1504 rozpoczął trwającą niemal 30 lat karierę dyplomatyczną. Jako sekretarz, poseł królewski i ekspert w sprawach pruskich odbył liczne podróże po Europie; był w Palestynie, uczestniczył w zjeździe wiedeńskim (1515). Bywał na dworach cesarza Maksymiliana I Habsburga (któremu zawdzięczał tytuł szlachecki, tytuł doktora obojga praw oraz wawrzyn poetycki) i jego wnuka Karola V (jemu zawdzięczał szlachectwo hiszpańskie); w latach 1524–1532 pierwszy stały poseł polski w Hiszpanii.
W 1533 przyjął święcenia kapłańskie i został biskupem chełmińskim, w 1537 – warmińskim. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie stworzył znaczący ośrodek nauki i sztuki. Pisał wiersze okolicznościowe i umoralniające. W elegii Jonas propheta de interitu civitatis Gedanensis (1535) ubolewał nad wpływami reformacji w Gdańsku, w poemacie De nostrorum temporum calamitatibus silva (1530) podjął problem niebezpieczeństwa tureckiego i naszkicował wizję Europy od niego uwolnionej. Formę osobistego wyznania miała autobiografia Vita Joannis de Curiis Dantisci. Twórczość zamknął zbiorem Hymni aliquot ecclesiastici (1548).
Od 1945 jego imię nosi ulica w Gdańsku–Aniołkach (dawna Clüverstraße), wzniesienie morenowe o wysokości 98 m n.p.m. w Oliwie ( Góra Dantyszka), 27 IV 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj typu Pesa Swing 120NaG nr 1024.
