KOŁODZIEJSKI JÓZEF, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku

Wersja z 16:29, 22 lut 2021

JÓZEF KOŁODZIEJSKI (10 X 1904 Zgierz – 11 III 1988 Gdańsk), farmaceuta, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn Józefa, stolarza, i Marii z domu Kurowskiej. Był najmłodszym z dziesiątki rodzeństwa, brat: Izabelli, Marii, Bronisławy, Wiktorii, Natalii, Aleksandra, Stanisława, Ignacego i Romana.

W 1911 rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej w Zgierzu. Złe warunki bytowe i materialne rodziny zmusiły go do przerwania nauki w V klasie szkoły podstawowej, do której powrócił dopiero w styczniu 1920. Naukę kontynuował w Państwowym Gimnazjum imienia Stanisława Staszica w Zgierzu. W 1926 zdał egzamin dojrzałości i rok później, pomimo bardzo trudnych warunków bytowych całej rodziny, rozpoczął studia na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego. W 1929, będąc na II roku studiów, został wolontariuszem w Katedrze Farmakognozji Uniwersytetu Poznańskiego. Od 1930 do 1931 pracował tam na stanowisku asystenta. W 1931 otrzymał tytuł magistra farmacji, broniąc pracę magisterską Związki inozytofenolowe w nasionach grabu Carpinnus betulus L. Jako jedyny w rodzinie, dzięki wsparciu finansowemu krewnych, ukończył studia wyższe. Dług ten spłacał przez całe życie, pomagając finansowo wielu osobom ze swojej rodziny. W 1931 awansował na stanowisko starszego asystenta, rok później został członkiem Zarządu Stowarzyszenia Asystentów Uniwersytetu Poznańskiego, a w 1939 jego przewodniczącym. W latach 1932–1933 podjął staż w aptece przy Rynku Śródeckim w Poznaniu. Od 1932 był też członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego, a w latach 1936–1939 członkiem jego zarządu w Poznaniu. W 1932 wstąpił do Towarzystwa Przyjaciół Oddziałów i Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Na przełomie 1935/1936 otrzymał stanowisko starszego wykładowcy. W 1936, na podstawie rozprawy Występowanie inuliny w Inula helenium L. i Taraxacum officinale Wigg. oraz w liściach Cichorium intybus L. Dahlia variabilis Desf., otrzymał tytuł doktora nauk farmaceutycznych i w 1937 awansował na stanowisko adiunkta. W przeciągu trzech kolejnych lat napisał rozprawę habilitacyjną, która w lipcu 1939 zaginęła w drodze do redakcji czasopisma „Acta Poloniae Pharceutica”, gdzie miała zostać wydana. W latach późniejszych jej odtworzenie okazało się niemożliwe. Ze względu na zły stan zdrowia nie odbył służby wojskowej, otrzymał status oficera rezerwy bez stopnia.

Podczas okupacji, po pierwszych aresztowaniach i egzekucjach polskiej inteligencji, uciekł z Poznania i ukrył się początkowo w lesie, później w rodzinnym Zgierzu. W 1940 został zatrudniony w Zgierzu na stanowisku pracownika w aptece Treuhändera w Zgierzu, skonfiskowanej wcześniej magistrowi farmacji Józefowi Kowalczykowi.

W styczniu 1945, po opuszczeniu miasta przez wojska niemieckie, został mianowany przez Tymczasowy Zarząd Miasta Zgierza kierownikiem trzech aptek: Apteki Miejskiej, Apteki Szpitalnej i Apteki Ubezpieczalni Społecznej. Słaba kondycja finansowa zmusiła go dodatkowo do wydzierżawienia apteki w Mosinie (powiat Śrem), którą kierował w latach 1945–1949, pracując już w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. W sierpniu 1945 wyjechał do Poznania i powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Od 1945 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych, a od 1946 Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia. W 1946 został zaproszony do współpracy przy organizacji Wydziału Farmaceutycznego w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. W 1948 został kierownikiem Katedry Farmakognozji na tej uczelni, a rok później kierownikiem Filii Gdańskiej Oddziału Stacji Naukowo-Doświadczalnej Państwowego Instytutu Naukowego Leczniczych Surowców Roślinnych oraz członkiem komisji opracowującej normy i standardy środków leczniczych przy Państwowym Komitecie Normalizacyjnym w Warszawie. W 1949 założył Koło Farmaceutów Wydziału Farmaceutycznego Akademii Lekarskiej w Gdańsku, a w 1951 został jego kuratorem. W latach 1950–1952 pracował na stanowisku kierownika Oddziału Naukowo- Doświadczalnego Państwowego Instytutu Naukowego Leczniczych Surowców Roślinnych w Gdańsku. W 1951 z nominacji ministra zdrowia został prodziekanem Wydziału Farmaceutycznego AMG. Później ponownie wybrany na to stanowisko w 1955, piastował je do 1962. W 1952 awansował na stanowisko docenta kontraktowego. W latach 1953–1967 był opiekunem II i III roku studiów farmaceutycznych. W 1954 został docentem mianowanym oraz kierownikiem Katedry Farmakognozji AMG, którym był do 1974.

W latach 1954–1955 członek Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów, w latach 1954–1958 członek Podkomisji Farmakognostycznej Farmakopea Polska III, a w latach 1956–1960 opiekun Domu Akademickiego. Przez wiele lat był też członkiem Uczelnianej Komisji Kwalifikacyjnej do Spraw Praktyk Zagranicznych dla Studentów. W latach 1956–1962 przewodniczący Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej. W lipcu 1961 na podstawie oceny dorobku naukowego nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1964–1967 był członkiem Komitetu Nauk Farmaceutycznych przy Wydziale VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk i członkiem Polskiej Akademii Nauk. W styczniu 1967 wnioskowano o nadanie mu tytułu profesora zwyczajnego, lecz ze względu na osobistą tragedię, śmierć żony i konieczność zaopiekowania się córką, stało się to niemożliwe do zrealizowania. Od 1970 był członkiem Komisji do Spraw Szkolenia Podyplomowego Farmaceutów. W tym samym roku ponownie wnioskowano o nadanie mu tytułu profesora zwyczajnego. Tym razem również się to nie udało, ze względu na nagłą śmierć jednego z członków komisji. Całe postępowanie przedłużyło się i w 1973 dyrektor departamentu Ministerstwa Zdrowia poinformował władze AMG o zbyt późnym przekazaniu dokumentacji. W 1974 zrzekł się kierowania Katedrą i we wrześniu 1975 odszedł na emeryturę.

Zajmował się normalizacją i standaryzacją surowców leczniczych, między innymi ich składem chemicznym, warunkami uprawy i zbioru. Dotyczyło to przede wszystkim leków pochodzenia roślinnego. Poszukiwał i sprowadzał do Polski rośliny, które nadawałyby się do aklimatyzacji. Poszukiwał związków farmakologicznie czynnych, takich jak: lipidy, olejki, flawonoidy czy alkaloidy. Interesował się roślinami stosowanymi w medycynie ludowej. Był autorem 48 prac doświadczalnych, które publikowane były przede wszystkim w czasopismach naukowych. Do ważniejszych można zaliczyć: Zamienna zawartość olejku w okresie dobowym w niektórych roślinach w stanie świeżym z rodziny Labiatae i Compositae w różnych okresach rozwoju („Farmacja Polska”, 1954); Badania fizyko-chemiczne oleju z nasion rodzaju Physalis L. Solanaceae („Acta Poloniae Pharmaceutica”, 1969); Analiza anatomo-morfologiczna surowców leczniczych. Podręcznik do ćwiczeń dla studentów farmacji (Gdańsk, 1970). Dzięki jego wieloletnim badaniom znaleziono nowe źródła dla pozyskiwania saponin, lipidów, alkaloidów i flawonoidów. Opracowano normy handlowe trzech surowców i kryteria zawartości witaminy C, garbników, saponin i alkaloidów dla rodzaju Erysimum i Datura. Dzięki niemu wyizolowano też cztery nieznane światu flawonoidy, znaleziono surowce olejkowe i lecznicze z rodziny Compositae i Labiatae oraz udowodniono wysoką zawartość witaminy C w owocach rokitnika.

Przez wiele lat był wiceprezesem (1949–1951, 1954–1955, 1957–1958) i prezesem Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (1956–1957, 1964–1967). W 1958 był współorganizatorem odbywającego się w Gdańsku IV Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Medalami 30- i 40-lecia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1977 i 1986), Medalami 30- i 40-lecia AMG (1975 i 1985), Medalem im. Ignacego Łukasiewicza „De Pharmatia bene merentibus”. Otrzymał między innymi Wyróżnienie Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (1951), Nagrodę II stopnia Ministra Zdrowia (1955), Odznakę Honorową „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1973), Wyróżnienie „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1975).

Od 1955 był żonaty z Marią Teresą z domu Jurkiewicz, miał córkę Ewę. Pochowany został na gdańskim cmentarzu „Srebrzysko”. PPSeKo