SIEŃ GDAŃSKA

Wersja z 13:35, 25 paź 2019

Sień domu przy ul. Mariackiej, Georg Ferdinand Gregorovius, 1843

Sień domu przy
ul. św. Ducha (dawny nr 101), Johann Carl Schultz, 1857

Sień Gdańska, 1940

SIEŃ GDAŃSKA (Danziger Diele), na parterze kamienicy przy Długim Targu 43, w tzw. Nowym Domu Ławy (1712–1793 oraz 1807–1814), miejscu obrad gdańskiego Sądu Ławniczego, następnie, do końca XIX wieku, zajmowana przez pruskie, potem niemieckie instytucje sądowe: w latach 1794–1807, 1814–1879 Sąd Handlowo-Morski (Königliches Commerz- und Admiralitäts-Collegium), prowadzący także rejestr sądowy firm handlowych i przemysłowych; sądownictwo), 1879–1900 Kammer für Handelschaften (izba handlowa sądu miejskiego).

Władze Gdańska, zainspirowane dużym zainteresowaniem wystawą Danziger Zimmer (Gdański pokój), ukazującą wnętrza dawnego domu patrycjusza gdańskiego, a prezentowaną przez Lessera Giełdzińskiego (z wykorzystaniem jego zbiorów) w maju 1895 roku w Domu Rzemiosła w Królewcu, oraz jego ofertą z roku 1897, aby podobną ekspozycję stworzyć w Gdańsku, podjęły decyzję o wyłączeniu kamieniczki Długi Targ 43, będącej własnością gminy miejskiej, z gestii sądu i urządzeniu tam na parterze ekspozycji. Lesser Giełdziński przekazał na ten cel około 200 różnych dzieł rzemiosła artystycznego i sztychów ze swoich zbiorów. Rozmieszczone zostały, jak i inne pozyskane przez władze miasta, na parterze i galerii, do której prowadziły drewniane schody. Ściany wyłożono holenderskimi flizami, na ścianie północnej umieszczony barokowy kominek. Na nowym jej stropie umieszczono malowidło pochodzące z dawnego domu Jakoba Kabruna przy ul. Długiej 9, odrestaurowane przez Augusta Wilhelma Stryowskiego. Całość otrzymała wystrój baroku z XVII wieku. Uroczystego otwarcia dokonano 16 XI 1901. W 1902 roku znajdowało się tu 120 eksponatów, w tym: 17 mebli – kredens z witrynami, szafy, stoły; z rzemiosła artystycznego 21 wilkomów (puchary cechowe) i 19 godeł gdańskich cechów; 31 innych przedmiotów, 4 modele statków podwieszone do stropu – 2 statki handlowe, fregata i karawela. Na ścianach zawieszono mosiężne blakiery, a także 2 drzeworyty oraz 26 miedziorytów i litografii pod szkłem. W następnych latach wystrój był zmieniany i uzupełniany.

Po 1933 roku usunięto z niej wszelkie wzmianki o Lesserze Giełdzińskim, w 1938 – pod pretekstem prac konserwatorskich – usunięto jego zbiory. Do 1943 była jedną z ważniejszych miejskich atrakcji, w końcowej fazie II wojny światowej zbiory uległy rozproszeniu, ocalały jedynie pojedyncze obiekty z kolekcji.

Budynek został zniszczony w roku 1945, odbudowany około 1950 i przekazany na siedzibę Instytutu Morskiego, natomiast dawne pomieszczenia Sieni Gdańskiej od 1957 do stanu wojennego (13 XII 1981) i zawieszenia działalności były użytkowane jako biura gdańskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków. Między innymi do 17 II 1966 w jednym z pomieszczeń mieścił się Cepelii (zasłony, kilimy, poduszki etc.), przeniesiony następnie na Długi Targ 21/23.

W 1989 roku cały budynek został przekazany Muzeum Historii Miasta Gdańska (MHMG) i włączony do restaurowanego Dworu Artusa jako jego zaplecze. Przy odtwarzaniu wyglądu posłużono się wystrojem przeniesionym w XIX wieku z gdańskiego domu przy ul. Ławniczej 10 do zamku rodziny Behrendt von Grass w Kłaninie pod Puckiem (zob. Johann Leopold von Grass). Po zamontowaniu w Nowym Domu Ławy klatki schodowej, galerii oraz kasetonowego stropu z obrazem plafonowym, odtworzono ekspozycję mebli oraz dzieł sztuki użytkowej – początkowo na podstawie zbiorów z Kłanina, później muzealnych zakupów. Odrestaurowano zachowany w części z wojennej pożogi kominek, część ścian wyłożono flizami z epoki. Pracę ukończono w 1996. Przywrócono też dawną nazwę pomieszczenia: Sień Gdańska. W 2004 roku zawieszono w niej zakupiony przez MHMG obraz Andreasa Stecha Pokłon Trzech Króli z końca XVII wieku. MrGl KJ