PACHOŁEK
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | |||
[[File:Widok_na_Pachołek_i_klasztor_w_Oliwie,_Carl_August_Helmsauer,_około_1825.jpg|thumb|Widok na Pachołek i klasztor w Oliwie, Carl August Helmsauer, około 1825]] | [[File:Widok_na_Pachołek_i_klasztor_w_Oliwie,_Carl_August_Helmsauer,_około_1825.jpg|thumb|Widok na Pachołek i klasztor w Oliwie, Carl August Helmsauer, około 1825]] | ||
| + | [[File:Pachołek, widok od strony południowej, 1895.JPG|thumb|Pachołek, widok od strony południowej, 1895]] | ||
[[File:3._Pachołek.jpg|thumb|Murowana wieża widokowa]] | [[File:3._Pachołek.jpg|thumb|Murowana wieża widokowa]] | ||
[[File:4._Pachołek.jpg|thumb|Współczesna wieża widokowa]] | [[File:4._Pachołek.jpg|thumb|Współczesna wieża widokowa]] | ||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
[[File:Widok_Oliwy_z_Pachołka.jpg|thumb|Widok Oliwy z Pachołka]] | [[File:Widok_Oliwy_z_Pachołka.jpg|thumb|Widok Oliwy z Pachołka]] | ||
| − | '''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]]. Po raz pierwszy wymienione pod nazwą Pacholkenberg w 1734 roku. Własność [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów oliwskich]] od roku 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski 1772. W roku 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i | + | '''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]]. Po raz pierwszy wymienione pod nazwą Pacholkenberg w 1734 roku. Własność [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów oliwskich]] od roku 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski 1772. W roku 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG | Karla Hohenzollerna-Hechingena]], od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.<br/><br/> |
| + | W 1794 pracujący dla opata ogrodnik [[SALTZMANN JOHANN GEORG NICOLAUS | Johann Saltzmann]] założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W roku 1810 [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Joseph Hohenzollern-Hechingen]], ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 roku powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).<br/><br/> | ||
| + | W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] ([[CMENTARZE W OLIWIE | cmentarze w Oliwie]]). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 roku został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast Joseph Hohenzollern, który w roku 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 roku przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, a w 1882 restaurację; kompleks rozbudowano w roku 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny.<br/><br/> | ||
| + | W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej) wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed rokiem 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WMG]]. Hotel spłonął na przełomie lat 1941 i 1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od roku 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 roku Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża i z okazji błogosławieństwa papieża Jana Pawła II ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. {{author: BŚ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]] | ||
Wersja z 12:50, 13 paź 2019
PACHOŁEK (Pacholkenberg, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w Oliwie. Po raz pierwszy wymienione pod nazwą Pacholkenberg w 1734 roku. Własność opactwa cystersów oliwskich od roku 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski 1772. W roku 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego Karla Hohenzollerna-Hechingena, od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.
W 1794 pracujący dla opata ogrodnik Johann Saltzmann założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W roku 1810 Joseph Hohenzollern-Hechingen, ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz I Wolnego Miasta Gdańska (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 roku powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).
W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy kościele św. Jakuba ( cmentarze w Oliwie). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 roku został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast Joseph Hohenzollern, który w roku 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 roku przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, a w 1882 restaurację; kompleks rozbudowano w roku 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny.
W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej) wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed rokiem 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie II WMG. Hotel spłonął na przełomie lat 1941 i 1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od roku 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 roku Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża i z okazji błogosławieństwa papieża Jana Pawła II ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej.
