MALECKI IGNACY, profesor Politechniki Gdańskiej

Wersja z 10:51, 19 cze 2018

IGNACY MALECKI (18 XI 1912 Pakiewna, Wileńszczyzna – 12 VI 2004 Warszawa), naukowiec, elektroakustyk, prekursor akustyki jako nauki interdyscyplinarnej, naukoznawca, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Jana i Emilii z domu Witkiewicz. W czerwcu 1930 roku ukończył Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie, 9 V 1935 roku został absolwentem Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Pracował w Wytwórni Radiotechnicznej „Java” w Warszawie, studiował w Heinrich-Hertz-Institut für Schwingungsforschung w Berlinie, gdzie jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej odbył praktyki zawodowe i naukowe, miał także staż w laboratorium Philipsa w Eindhoven. Od listopada 1936 do października 1939 roku pracował w Biurze Studiów Polskiego Radia, w którym zorganizował laboratorium i opracował projekt Centralnej Rozgłośni, a w latach 1938–1939 pełnił funkcję kierownika Referatu Technicznego. Jednocześnie od 1936 do 1939 pracował na Politechnice Warszawskiej (PW), gdzie w 1936 roku zorganizował laboratorium akustyki i oświetlenia na Wydziale Elektrycznym. Od 1941 roku doktor na Wydziale Elektrycznym tajnej PW, w 1943 uzyskał habilitację veniam legendi. Na tajnej PW prowadził prace naukowe dla Rady Gospodarczej Komendy Głównej Armii Krajowej w zakresie rozpracowania niemieckiego przemysłu. Po powstaniu warszawskim znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd zbiegł.

Od marca do kwietnia 1945 roku był pełnomocnikiem do spraw energetycznych Ministerstwa Przemysłu, w latach 1945–1948 dyrektorem Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Pomorskiego w Gdańsku, nadzorującym odbudowę zakładów elektrycznych województwa gdańskiego. Jednocześnie od 1 XI 1945 do czerwca 1951 roku pracował na PG na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Zainicjował współpracę między PG a Marynarką Wojenną w zakresie budowy torped akustycznych. W latach 1945–1950 współpracował z Rozgłośnią Regionalną Polskiego Radia w Gdańsku przy budowie studiów nagrań i ich wyposażaniu w aparaturę nagrywającą. Od 1950 do 1983 pracował na PW: w latach 1950–1951 był dziekanem Wydziału Elektrycznego, 1951–1952 prorektorem do spraw nauki, 1950–1967 kierownikiem Katedry Elektroakustyki, 1967–1969 kierownikiem Zakładu Elektroakustyki. W 1952 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

W 1952 roku został organizatorem i kierownikiem Zakładu Badania Drgań w Głównym Instytucie Fizyki Technicznej. Po włączeniu tej placówki do Instytutu Podstawowych Problemów Techniki w Warszawie był jej dyrektorem w latach 1953–1962 i 1973–1983. Od 1983 roku na emeryturze.

Autor prac na temat akustyki i naukoznawstwa, między innymi książek Akustyka budowlana (1949), Akustyka radiowa i filmowa (1950). Jego publikacja Physical Foundations of Technical Acoustics (1968) była podręcznikiem studentów wydziałów elektrycznych i elektronicznych w wielu krajach. Doktor honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1982), Uniwersytetu Techniczno-Ekonomicznego w Budapeszcie (1965) oraz PG (2002).

W latach 1953–1969 był przewodniczącym Rady Naukowej Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, 1976–1999 Rady Naukowej Instytutu Mechaniki Wibroakustyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, 1982–1988 Rady Naukowo-Technicznej Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Między 1969 a 1972 był dyrektorem Departamentu Polityki Naukowej i Nauk Podstawowych UNESCO w Paryżu.

Należał do Polskiej Akademii Nauk, od 1954 roku był jej członkiem korespondentem, od 1958 członkiem rzeczywistym, w latach 1961–1968 zastępcą sekretarza naukowego, 1961–1971 i 1975–1980 członkiem Prezydium, w 1963 roku organizatorem Komitetu Akustyki i jego przewodniczącym do 1969, w 1963 zainicjował powołanie Komitetu Naukoznawstwa, od 1963 do 1968 był jego kierownikiem, 1973–1989 pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału I (Nauk Społecznych) i Wydziału IV (Nauk Technicznych).

W latach 1962–1966 był wiceprzewodniczącym International Council of Scientific Unions, 1966–1971 przewodniczącym International Commission for Acoustics. W 1975 roku współorganizował Federation of Acoustical Societes of Europe, w latach 1978–1982 był jego wiceprzewodniczącym, od 1982 roku członkiem honorowym. Należał między innymi do Stowarzyszenia Elektryków Polskich, w latach 1945–1946 pełnił funkcję prezesa gdańskiego Oddziału Morskiego tego stowarzyszenia. Był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Towarzystwa Naukowego Prakseologii, Polskiego Towarzystwa Akustycznego, Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego (1962–1993), Nowojorskiej Akademii Nauk, Amerykańskiego Towarzystwa Akustycznego (1963–1968), Francuskiego Towarzystwa Akustycznego, Komitetu Wykonawczego Pugwash (Konferencji Pugwash w Sprawie Nauki i Problemów Światowych, 1966–1969).

W latach 1948–1989 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 1970–1990 do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

W 1953 roku został laureatem indywidualnej Nagrody Państwowej II stopnia (za badania w dziedzinie akustyki i indukcji). Odznaczony między innymi Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Orderem Cyryla i Metodego, Ordre des Palmes académiques.

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Janiną z domu Męcińską (1909 – 7 VIII 1944 Warszawa), córką Wacława i Heleny z domu Marconi, po raz drugi z Marią z domu Tomczycką (3 I 1910 – 23 XII 1979 Warszawa). Miał syna Wojciecha (VII 1944 Warszawa – 18 VIII 1966 Tatry), magistra fizyki. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. WP