SCHELWIG GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego

Wersja z 14:11, 16 lis 2024

Gratulacje dla Gottlieba Schelwiga z okazji objęcia katedry filozofii w gdańskim Gimnazjum Akademickim od rektora toruńskiego Gimnazjum Akademickiego Petera Jaenichena, 1710

GOTTLIEB SCHELWIG (Schelguig, Schelguigius) (8 VI 1683 Gdańsk – 18 II 1727 Gdańsk), teolog, filozof, profesor Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku. Najmłodszy syn Samuela Schelwiga i Anny Reginy z Weissów. We wrześniu 1688 zapisany został do początkowej (piatej) klasy Gimnazjum Akademickim, do którego uczęszczał głównie na zajęcia z teologii, prawa, historii i retoryki. Odbył kilka dysput, ukończył je 7 IX 1702 pod kierunkiem ojca. 28 IX 1702 zapisał się na Wydział Filozofii Uniwersytetu w Wittenberdze, studiował filozofie i teologię. 27 IV 1703, na podstawie dysputy De causa belli iustifica, otrzymał tytuł magistra, po czym udał się w podróż edukacyjną do Lipska, Halle, Helmstedt oraz Greifswaldu. 27 XI 1705 został immatrykulowany w Rostoku, następnie powrócił do Greifswaldu, gdzie podjął trwające blisko dwa lata studia z zakresu teologii. 3 VIII 1706 na podstawie rozprawy De pietistarum socinismo uzyskał stopień bakałarza. Na pół roku wrócił do Gdańska, pod kierunkiem ojcem prowadził zajęcia w Gimnazjum Akademickim.

W czerwcu 1707 rozpoczął kolejną podróż edukacyjno-intelektualną, podczas której odwiedził Lipsk, Halle, Rostok, Utrecht, Lejdę, Amsterdam i Haarlem. W 1709 studiował także retorykę i filozofię na uniwersytetach w Cambridge i Oksfordzie. W tym samym roku Rada Miejska Gdańska zaproponowała mu objęcie stanowiska profesora etyki oraz greki w Gimnazjum Akademickim. Z powodu grasującej w Gdańsku zarazy pojawił się w rodzinnym mieście dopiero w 1710 i objął po zmarłym w 1709 Gabrielu Groddecku kierownictwo nad katedrą filozofii, został także bibliotekarzem Biblioteki Rady Miejskiej. 13 II 1710 jego ojciec, jako ówczesny rektor Gimnazjum Akademickiego, uroczyście wprowadził go na katedrę profesorską. Uroczystość uświetniła specjalnie przygotowana kantata Maximiliana Dietricha Freislicha do słów Johanna Simona Beckensteina (ucznia Gimnazjum w 1702) oraz liczne wiersze gratulacyjne napisane przez uczniów (Johann Carl de Hoorn, Carl Ludwig Hoheisel), a także przez pastora Johannesa Falcka.

Podczas pracy w Gimnazjum prowadził zajęcia z logiki, metafizyki i filozofii praktycznej oraz słynął z troski o powiększanie księgozbioru Biblioteki Rady Miejskiej, m.in. w 1714 specjalnym utworem dziękował rodzinei za przekazanie księgozbioru po zmarłym Johannie Wilhelmie (1693–1714), synu Nathanaela Ernsta, wnuku burmistrza Johanna Ernsta Schmiedena. Do jego najważniejszych pism zaliczyć należy Programma invitatorium ad lectores, quod non tam scholae, quam vitae sit philisophandum (1710), De eo, quod contra prudentiam et decorum est in congressibus hominum (1710), De imaginibus bibliothecarum ornamentis ad Valentinum Schlieffium (1712) czy poświęconą Gdańskowi Deliciis ac commodo patriae Dantisci (1724). W Gimnazjum Akademickim pracował aż do śmierci. W 1714 bezskutecznie ubiegał się o stanowisko diakona w kościele św. Katarzyny. Autor okolicznościowych wierszy, m.in. w 1724 żałobnego po śmierci Christiana, syna rektora Gimnazjum Johanna Georga Abichta.

Od 27 V 1717 był bezdzietnie żonaty z wdową Katarzyną Reginą (zm. po 1762), córką Krzysztofa Melhorna (1662 – marzec 1745 Królewiec), sekretarza króla pruskiego Fryderyka I. Pochowany został w kościele św. Trójcy. MRO









Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 254.
Mokrzecki Lech, Schelwig Gottlieb, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 35, 1994, s. 440–441.
Nowak Zbigniew, Schelwig Gottlieb, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. IV, Gdańsk 1997, s. 153–154.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 148.