SZCZEPAŃSKI TADEUSZ, działacz opozycji demokratycznej
(korekta EJ) |
|||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
[[File: 3_Tadeusz_Szczepański.jpg |thumb| Pogrzeb Tadeusza Szczepańskiego na Cmentarzu Łostowickim, 25 III 1980]] | [[File: 3_Tadeusz_Szczepański.jpg |thumb| Pogrzeb Tadeusza Szczepańskiego na Cmentarzu Łostowickim, 25 III 1980]] | ||
| − | '''TADEUSZ SZCZEPAŃSK'''I (28 II 1960 Gdańsk – po 16 I 1980), działacz opozycji demokratycznej. Syn Feliksa (1931–1999) i Cecylii z domu Pączek (21 VII 1935 – 19 XI 2021), brat Bogdana (ur. 1961). W 1975 ukończył Szkołę Podstawową nr 11 w Gdańsku-[[STOGI |Stogach]]. W latach 1975–1978 uczeń Zasadniczej Szkoły Samochodowej w Gdańsku, mechanik samochodowy. Od września 1978 pracował w zawodzie w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” w Gdańsku-[[PRZERÓBKA |Przeróbce]]. Pracował m.in. z [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lechem Wałęsą]], z którym mieszkał w jednym bloku na Stogach. Od 1979 należał do tzw. grupy Lecha Wałęsy (obok m.in. [[STOBIECKI LEON, działacz opozycji demokratycznej | Leona Stobieckiego]], [[ŻABCZYŃSKI TADEUSZ, działacz opozycji demokratycznej | Tadeusza Żabczyńskiego]] i | + | '''TADEUSZ SZCZEPAŃSK'''I (28 II 1960 Gdańsk – po 16 I 1980), działacz opozycji demokratycznej. Syn Feliksa (1931–1999) i Cecylii z domu Pączek (21 VII 1935 – 19 XI 2021), brat Bogdana (ur. 1961). W 1975 ukończył Szkołę Podstawową nr 11 w Gdańsku-[[STOGI |Stogach]]. W latach 1975–1978 uczeń Zasadniczej Szkoły Samochodowej w Gdańsku, mechanik samochodowy. Od września 1978 pracował w zawodzie w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” w Gdańsku-[[PRZERÓBKA |Przeróbce]]. Pracował m.in. z [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lechem Wałęsą]], z którym mieszkał w jednym bloku na Stogach. Od 1979 należał do tzw. grupy Lecha Wałęsy (obok m.in. [[STOBIECKI LEON, działacz opozycji demokratycznej | Leona Stobieckiego]], [[ŻABCZYŃSKI TADEUSZ, działacz opozycji demokratycznej | Tadeusza Żabczyńskiego]] i Sylwestra Niezgody – wszyscy z jednej dzielnicy Stogi), będącej częścią [[WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA | Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża]]. Zajmował się m.in. kolportażem prasy niezależnej (m.in. [[ROBOTNIK WYBRZEŻA, pismo | „Robotnika Wybrzeża”]], „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR) i ulotek. W 1979 współorganizował niezależne obchody wydarzeń [[GRUDZIEŃ 1970 | Grudnia ’70]], był odpowiedzialny za sprzęt nagłaśniający; w imieniu WZZ złożył wieniec pod bramą nr 2 [[STOCZNIA GDAŃSKA | Stoczni Gdańskiej]].<br/><br/> |
| − | 16 I 1980 zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach, nie wrócił do domu po świętowaniu z kolegami przy [[KANAŁ RADUNI | kanale Raduni]], | + | 16 I 1980 zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach, nie wrócił do domu po świętowaniu z kolegami zdanego egzaminu na prawo jazdy przy [[KANAŁ RADUNI | kanale Raduni]], obok ówczesnej siedziby [[ELMOR SA| „Elmoru”]. Tydzień po jego zaginięciu, 23 I 1980, w zakładach „Elektromontaż” Lech Wałęsa i Florian Wiśniewski zawiązali strajk i utworzyli Komisję Robotniczą. Bezpośrednią przyczyną strajku i powołania komisji było zwolnienie z pracy 25 robotników, w tym uczestników obchodów dziewiątej rocznicy Grudnia ’70. Wśród zwolnionych widniało także jego nazwisko. Również i jego zaginięcie było przyczyną utworzenia komisji, a w czasie protestu poruszano tę sprawę. <br/><br/> |
| − | Po dwóch miesiącach jego okaleczone zwłoki znaleziono | + | Po dwóch miesiącach jego okaleczone zwłoki znaleziono – według oficjalnego komunikatu – w [[MOTŁAWA | Motławie]]. Śledczy utrzymywali, że do obrażeń zwłok przyczyniły się przepływające rzeką statki , a prokurator Leszek Lackorzyński w maju 1980 umorzył śledztwo (nadzorowane przez Departament III MSW w Warszawie) i ogłoszono, że do utonięcia doszło wskutek spożycia nadmiaru alkoholu. 24 III 1980 został pochowany na [[CMENTARZE NA SIEDLCACH | Cmentarzu Komunalnym nr 5]] w Gdańsku, tzw. Łostowickim, w pogrzebie uczestniczyło kilkaset osób. Działacze opozycji z Trójmiasta nieufnie przyjęli oficjalnie podawane wiadomości o przyczynie śmierci swego kolegi. Podejrzewali, że doszło do zbrodni dokonanej przez [[URZĄD BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO I SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA | Służbę Bezpieczeństwa]] (SB), która od pewnego czasu szykanowała zmarłego. Śledztwa na własną rękę jednak nie wszczęli. Sprawę władze wyciszyły do tego stopnia, że kiedy w 1981 [[WAJDA ANDRZEJ, reżyser, honorowy obywatel Gdańska| Andrzej Wajda]] kręcił film „Człowieka z żelaza”, jedyną sceną, jaką wycięto, był moment wyłowienia zwłok młodego mężczyzny z Motławy. W rocznicowym artykule autorstwa [[DUDA-GWIAZDA JOANNA, inżynier, działaczka opozycji demokratycznej | Joanny Dudy-Gwiazdy]], poświęconym WZZ Wybrzeża, a publikowanym na łamach pisma MKZ w Gdańsku w kwietniu 1981, postaci Tadeusza Szczepańskiego nie poświęcono ani słowa. Jest tam mowa o zorganizowanej przemocy przedsierpniowej wobec [[WALENTYNOWICZ ANNA, działaczka opozycji demokratycznej, honorowy obywatel Gdańska, patronka skweru | Anny Walentynowicz]], [[WYSZKOWSKI BŁAŻEJ, działacz opozycji demokratyczne, żeglarz, olimpijczyk | Błażeja Wyszkowskiego]], [[KOBZDEJ DARIUSZ, lekarz, działacz opozycji demokratycznej | Dariusza Kobzdeja]] i [[SZCZUDŁOWSKI TADEUSZ, działacz opozycji demokratycznej| Tadeusza Szczudłowskiego]], ale o nim nie wspomniano. <br/><br/> |
| − | [[CMENTARZE NA SIEDLCACH | Cmentarzu Komunalnym nr 5]] w Gdańsku, tzw. Łostowickim, w pogrzebie uczestniczyło kilkaset osób. Działacze opozycji z Trójmiasta | + | W 2008, zajmujący się w prywatnym śledztwie sprawą zaginięcia kolegi [[KWOKA ZENON, działacz opozycji demokratycznej | Zenon Kwoka]] ustalił, że wbrew oficjalnej wersji okaleczone ciało znaleziono w [[KANAŁ NA STĘPCE | Kanale na Stępce]] przy [[PRZEPOMPOWNIA OŁOWIANKA | przepompowni Ołowianka]]. Ustalenia te potwierdziło śledztwo prowadzone przez prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej. Ponieważ w Kanale na Stępce nie odbywał się ruch statków, a w dniu zaginięcia panował duży mróz, wyklucza to dotychczasowe oficjalne twierdzenia. Sprawa nadal pozostaje nie wyjaśniona.<br/><br/> |
| − | W 2008, zajmujący się w prywatnym śledztwie sprawą zaginięcia kolegi [[KWOKA ZENON, działacz opozycji demokratycznej | Zenon Kwoka]] ustalił, że wbrew oficjalnej wersji okaleczone ciało znaleziono w [[KANAŁ NA STĘPCE | Kanale na Stępce]] | + | |
Odznaczony pośmiertnie, w 2009, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. {{author:ArKa}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | Odznaczony pośmiertnie, w 2009, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. {{author:ArKa}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| Linia 14: | Linia 13: | ||
'''Bibliografia''': <br/> | '''Bibliografia''': <br/> | ||
Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku, relacja Cecylii Szczepańskiej złożona Zenonowi Kwoce (2008). <br/> | Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku, relacja Cecylii Szczepańskiej złożona Zenonowi Kwoce (2008). <br/> | ||
| − | Cenckiewicz Sławomir, ''Zemsta czy „wypadek przy pracy”? Tajemnicza śmierć Tadeusza Szczepańskiego (1960–1980) – działacza Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża'', „Biuletyn IPN” | + | Cenckiewicz Sławomir, ''Zemsta czy „wypadek przy pracy”? Tajemnicza śmierć Tadeusza Szczepańskiego (1960–1980) – działacza Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża'', „Biuletyn IPN” 2006, nr 8/9, s. 100–120. <br/> |
| − | Duda-Gwiazda Joanna, ''Historia WZZW'', „Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku”, nr 13/43 | + | Duda-Gwiazda Joanna, ''Historia WZZW'', „Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku” 23 IV 1981, nr 13/43, s. 2. <br/> |
| − | Kalukin Rafał, ''Tadzik, pomocnik Lecha'', „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej” | + | Kalukin Rafał, ''Tadzik, pomocnik Lecha'', „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2 IX 2008, s. 9–11. <br/> |
Kazański Arkadiusz, ''Szczepański Tadeusz'', https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18967,Szczepanski-Tadeusz.html?search=380103. <br/> | Kazański Arkadiusz, ''Szczepański Tadeusz'', https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18967,Szczepanski-Tadeusz.html?search=380103. <br/> | ||
Szczesiak Edmund, ''Borusewicz. Jak runął mur. Rozmowy z liderem opozycji demokratycznej, legendą Sierpnia ’80, pierwowzorem „Człowieka z żelaza”'', Warszawa 2005. <br/> | Szczesiak Edmund, ''Borusewicz. Jak runął mur. Rozmowy z liderem opozycji demokratycznej, legendą Sierpnia ’80, pierwowzorem „Człowieka z żelaza”'', Warszawa 2005. <br/> | ||
Wałęsa Lech, ''Droga nadziei'', Kraków 2006. | Wałęsa Lech, ''Droga nadziei'', Kraków 2006. | ||
Wersja z 11:29, 27 sie 2024
TADEUSZ SZCZEPAŃSKI (28 II 1960 Gdańsk – po 16 I 1980), działacz opozycji demokratycznej. Syn Feliksa (1931–1999) i Cecylii z domu Pączek (21 VII 1935 – 19 XI 2021), brat Bogdana (ur. 1961). W 1975 ukończył Szkołę Podstawową nr 11 w Gdańsku-►Stogach. W latach 1975–1978 uczeń Zasadniczej Szkoły Samochodowej w Gdańsku, mechanik samochodowy. Od września 1978 pracował w zawodzie w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” w Gdańsku-►Przeróbce. Pracował m.in. z ► Lechem Wałęsą, z którym mieszkał w jednym bloku na Stogach. Od 1979 należał do tzw. grupy Lecha Wałęsy (obok m.in. ► Leona Stobieckiego, ► Tadeusza Żabczyńskiego i Sylwestra Niezgody – wszyscy z jednej dzielnicy Stogi), będącej częścią ► Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Zajmował się m.in. kolportażem prasy niezależnej (m.in. ► „Robotnika Wybrzeża”, „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR) i ulotek. W 1979 współorganizował niezależne obchody wydarzeń ► Grudnia ’70, był odpowiedzialny za sprzęt nagłaśniający; w imieniu WZZ złożył wieniec pod bramą nr 2 ► Stoczni Gdańskiej.
16 I 1980 zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach, nie wrócił do domu po świętowaniu z kolegami zdanego egzaminu na prawo jazdy przy ► kanale Raduni, obok ówczesnej siedziby [[ELMOR SA| „Elmoru”]. Tydzień po jego zaginięciu, 23 I 1980, w zakładach „Elektromontaż” Lech Wałęsa i Florian Wiśniewski zawiązali strajk i utworzyli Komisję Robotniczą. Bezpośrednią przyczyną strajku i powołania komisji było zwolnienie z pracy 25 robotników, w tym uczestników obchodów dziewiątej rocznicy Grudnia ’70. Wśród zwolnionych widniało także jego nazwisko. Również i jego zaginięcie było przyczyną utworzenia komisji, a w czasie protestu poruszano tę sprawę.
Po dwóch miesiącach jego okaleczone zwłoki znaleziono – według oficjalnego komunikatu – w ► Motławie. Śledczy utrzymywali, że do obrażeń zwłok przyczyniły się przepływające rzeką statki , a prokurator Leszek Lackorzyński w maju 1980 umorzył śledztwo (nadzorowane przez Departament III MSW w Warszawie) i ogłoszono, że do utonięcia doszło wskutek spożycia nadmiaru alkoholu. 24 III 1980 został pochowany na ► Cmentarzu Komunalnym nr 5 w Gdańsku, tzw. Łostowickim, w pogrzebie uczestniczyło kilkaset osób. Działacze opozycji z Trójmiasta nieufnie przyjęli oficjalnie podawane wiadomości o przyczynie śmierci swego kolegi. Podejrzewali, że doszło do zbrodni dokonanej przez ► Służbę Bezpieczeństwa (SB), która od pewnego czasu szykanowała zmarłego. Śledztwa na własną rękę jednak nie wszczęli. Sprawę władze wyciszyły do tego stopnia, że kiedy w 1981 ► Andrzej Wajda kręcił film „Człowieka z żelaza”, jedyną sceną, jaką wycięto, był moment wyłowienia zwłok młodego mężczyzny z Motławy. W rocznicowym artykule autorstwa ► Joanny Dudy-Gwiazdy, poświęconym WZZ Wybrzeża, a publikowanym na łamach pisma MKZ w Gdańsku w kwietniu 1981, postaci Tadeusza Szczepańskiego nie poświęcono ani słowa. Jest tam mowa o zorganizowanej przemocy przedsierpniowej wobec ► Anny Walentynowicz, ► Błażeja Wyszkowskiego, ► Dariusza Kobzdeja i ► Tadeusza Szczudłowskiego, ale o nim nie wspomniano.
W 2008, zajmujący się w prywatnym śledztwie sprawą zaginięcia kolegi ► Zenon Kwoka ustalił, że wbrew oficjalnej wersji okaleczone ciało znaleziono w ► Kanale na Stępce przy ► przepompowni Ołowianka. Ustalenia te potwierdziło śledztwo prowadzone przez prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej. Ponieważ w Kanale na Stępce nie odbywał się ruch statków, a w dniu zaginięcia panował duży mróz, wyklucza to dotychczasowe oficjalne twierdzenia. Sprawa nadal pozostaje nie wyjaśniona.
Odznaczony pośmiertnie, w 2009, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Bibliografia:
Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku, relacja Cecylii Szczepańskiej złożona Zenonowi Kwoce (2008).
Cenckiewicz Sławomir, Zemsta czy „wypadek przy pracy”? Tajemnicza śmierć Tadeusza Szczepańskiego (1960–1980) – działacza Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, „Biuletyn IPN” 2006, nr 8/9, s. 100–120.
Duda-Gwiazda Joanna, Historia WZZW, „Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku” 23 IV 1981, nr 13/43, s. 2.
Kalukin Rafał, Tadzik, pomocnik Lecha, „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2 IX 2008, s. 9–11.
Kazański Arkadiusz, Szczepański Tadeusz, ►https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18967,Szczepanski-Tadeusz.html?search=380103.
Szczesiak Edmund, Borusewicz. Jak runął mur. Rozmowy z liderem opozycji demokratycznej, legendą Sierpnia ’80, pierwowzorem „Człowieka z żelaza”, Warszawa 2005.
Wałęsa Lech, Droga nadziei, Kraków 2006.
