BROSZKO MICHAŁ, profesor Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 20:36, 19 lip 2024

Michał Broszko

MICHAŁ BROSZKO (29 II 1880 Przemyślany, dawne województwo lwowskie – 8 XI 1954 Gdańsk), hydromechanik, konstruktor, twórca teorii ruchu burzliwego cieczy rzeczywistych, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Filipa i Tatiany z domu Szuwarowskiej. Absolwent V Gimnazjum Państwowego we Lwowie z 1899, tegoż roku rozpoczął studia na Oddziale Elektrotechnicznym Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej, w 1901 przeniósł się na Wydział Mechaniczny Technische Universität do Monachium, tam od 1905 inżynier elektryk. W latach 1905–1907 asystent Politechniki Lwowskiej, następnie inżynier projektant w firmie Sokolnicki i Wiśniewski we Lwowie, w latach 1908–1909 pracował jako konstruktor fabryki maszyn Briegleb-Hansen & Co. w Gotha (Turyngia), 1909–1910 asystent w Technische Hochschule w Brunszwiku, 1910–1911 pierwszy konstruktor w oddziale budowy turbin wodnych fabryki Construcciones Mecánicas y Eléctricas w Barcelonie, skąd przeniósł się do fabryki maszyn G. Luther AG w Brunszwiku (Braunschweig).

W 1912 powrócił do kraju i został dyrektorem Elektrowni Miejskiej w Przemyślu. W latach 1918–1921 zajmował się projektowaniem turbin Francisa i Kaplana, po czym został nauczycielem w Państwowej Szkole Budowy Maszyn w Grudziądzu, w której dwa lata uczył mechaniki. W 1922 profesor tytularny na Politechnice Warszawskiej, w latach 1926–1928 dziekan Wydziału Mechanicznego, w 1926–1939 kierownik Katedry Mechaniki II, w 1934–1936 kierownik Katedry Części Maszyn na Wydziale Mechanicznym, od 1930 profesor zwyczajny. Od 1923 członek korespondent Akademii Nauk Technicznych, od 1932 rzeczywisty, od 1930 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Umiejętności.

W pracy naukowej koncentrował się na hydromechanice, budowie turbin wodnych, wytrzymałości materiałów na ściskanie i wyginanie. W 1913 opublikował pierwszą pracę naukową poświęconą wyznaczaniu linii prądowych przy przepływie cieczy doskonałej przez kanały zakrzywione. Opracował między innymi teorię wyboczenia prętów ściskanych osiowo, która okazała się słuszna dla wszystkich materiałów konstrukcyjnych, niezależnie od stałej materiałowej. Po wybuchu II wojny światowej nauczał konspiracyjnie w ramach tajnej Politechniki Warszawskiej, w latach 1942–1944 profesor hydromechaniki i budowy silników wodnych w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej w Warszawie, W powstaniu warszawskim utracił rękopisy swoich prac, wysiedlony do obozu przejściowego w Pruszkowie.

Od października 1944 w Krakowie, od lutego do września 1945 profesor zwyczajny Politechniki Śląskiej z siedzibą w Krakowie. Od 1 X 1945, na prośbę rektora PG prof. Stanisława Łukasiewicza, przeniósł się do Gdańska i został kierownikiem Katedry Hydromechaniki i Budowy Turbin Wodnych na Wydziale Mechanicznym oraz profesorem zwyczajnym PG. Wykładał także na Wydziale Budowy Okrętów. Na uczelni zaprojektował turbinowe stanowisko badawcze, dzięki temu po uruchomieniu laboratorium hydromechaniki i turbin wodnych od 1950 rozpoczął się napływ zamówień przemysłowych na badania – było to pierwsze w kraju tego typu laboratorium. Zaproponował zastosowanie jako czynnika roboczego powietrza, badał zjawiska kawitacji i erozji kawitacyjnej, w końcu 1952 zaczął prace nad metodą projektowania wirników turbin śmigłowych. Po utworzeniu w 1952 Polskiej Akademii Nauk powołano go na członka tytularnego. Od 12 XI 1953 doktor nauk technicznych decyzją Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Pracowników Nauki.

Członek Warszawskiego Towarzystwa Naukowego (1930-1950), Związku Nauczycielstwa Polskiego (1945–1954), w latach 1950–1952 przewodniczący Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1953). Laureat państwowej nagrody naukowej I stopnia za osiągnięcia naukowe w dziedzinie hydromechaniki teoretycznej (1951).

Żonaty z Heleną Zofią (23 III 1880 – 17 VII 1965 Gdańsk), córką Ignacego Skrochowskiego (1847–1912), filozofa, historyka, docenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Celiny z domu Jackowskiej-Fedorowicz, malarki, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Pochowany wraz z żoną w Kwaterze Profesorów na cmentarzu Srebrzysko. W 1995 odsłonięto na Wydziale Mechanicznym PG poświęconą mu tablicę pamiątkową. JMY







Bibliografia:
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 122.