LIKIERY
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
| Linia 7: | Linia 7: | ||
| − | '''LIKIERY''', od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali [[MENONICI | menonici]], głównie ze [[STARE SZKOTY | Starych Szkotów]], trudniący się destylacją spirytusu i produkcją napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był [[MACHANDEL | Machandel]]. {{author: MrGl}} <br/><br/> | + | '''LIKIERY''', od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali [[MENONICI | menonici]], głównie ze [[STARE SZKOTY | Starych Szkotów]], trudniący się destylacją spirytusu i produkcją napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był [[MACHANDEL, wódka | Machandel]]. {{author: MrGl}} <br/><br/> |
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 184: | Linia 184: | ||
| style="vertical-align:top" | 1814–1870 <br/> 1870–1945 | | style="vertical-align:top" | 1814–1870 <br/> 1870–1945 | ||
| style="vertical-align:top" | Drei Grazien | | style="vertical-align:top" | Drei Grazien | ||
| − | | 1814–1870 [[KEILER JOHANN SAMUEL | Johann Samuel Keiler]] (1787–1877) <br/> 1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz <br/> 1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa) <br/> 1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel <br/> 1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula | + | | 1814–1870 [[KEILER JOHANN SAMUEL, kupiec | Johann Samuel Keiler]] (1787–1877) <br/> 1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz <br/> 1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa) <br/> 1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel <br/> 1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula |
| style="vertical-align:top" | 1896 – 7 <br/> 1907 – 12 | | style="vertical-align:top" | 1896 – 7 <br/> 1907 – 12 | ||
|- | |- | ||
| Linia 198: | Linia 198: | ||
| style="vertical-align:top" | 1926–1933 | | style="vertical-align:top" | 1926–1933 | ||
| style="vertical-align:top" | Zum grünen Stern | | style="vertical-align:top" | Zum grünen Stern | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 | + | | style="vertical-align:top" | Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 destylarnię z wyszynkiem i restauracją na obrzeżach [[WIADROWNIA | Wiadrowni]] przy Kleingasse 10 (nie istnieje), róg Wallgasse (ul. Wałowa). W 1936 pod adresem Johannesgasse 47 jego żona, Franciszka, prowadziła restaurację (Restaurant), później gospodę (Gaststätten). |
| | | | ||
|- | |- | ||
| Linia 233: | Linia 233: | ||
| style="vertical-align:top" | 1838–1890 <br/> 1891–1945 | | style="vertical-align:top" | 1838–1890 <br/> 1891–1945 | ||
| | | | ||
| − | | 1838–1890 [[MATZKO EMANUEL GOTTHILF | Emanuel Gotthilf Matzko]] <br/> 1890–1906 [[MARZAHN CARL RICHARD | Carl Richard Marzahn]] <br/> 1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920) <br/> 1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa | + | | 1838–1890 [[MATZKO EMANUEL GOTTHILF | Emanuel Gotthilf Matzko]] <br/> 1890–1906 [[MARZAHN CARL RICHARD, kupiec | Carl Richard Marzahn]] <br/> 1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920) <br/> 1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa |
| | | | ||
|- | |- | ||
Wersja z 11:24, 24 gru 2022
LIKIERY, od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali menonici, głównie ze Starych Szkotów, trudniący się destylacją spirytusu i produkcją napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był Machandel.
| Nazwa firmy (Likörfabrik) | Adres | Okres istnienia | Firmowy likier | Właściciel | Liczba pracowników |
|---|---|---|---|---|---|
| Alfermann & Co. | 1935–1942 Fischmarkt 40/41 (Targ Rybny) | 1875–1945 | Zur goldenen Kugel | 1875–1892 Oscar Alfermann sen. 1897–1908 Antonia Alfermann (wdowa) 1905–1945 Oscar Alfermann jr 1914 Karl Alfermann |
|
| Bruno Bach | Sasper Straβe 35 (ul. Na Zaspę) | 1935 | 1935 Bruno Bach | ||
| Baltische Likörfabrik Mewa AG | Weidengasse 2 (ul. Łąkowa) | 1925 | 1925 AG (spółka akcyjna) | ||
| Franz Bigot | Pferferstadt 65 (ul. Korzenna) | 1933–1939 | Zum goldenen Löwen | 1933–1939 Franz Bigot | |
| Johann Bigot | Röpergasse 10 (ul. Powroźnicza) | 1935–1939 | 1935–1939 Johann Bigot | ||
| Fritz Blacha | Herrengarten 8 (ul. Sadowa) | 1935–1945 | 1935–1945 Fritz Blacha | ||
| Johann Blenski | Breitgasse 71 (ul. Szeroka) | 1925 | 1925 Johann Blenski | ||
| Calif | Groβe Scharmachergasse 5/6 (ul. Kołodziejska) | 1925–1945 | 1925 Martin Neumann 1935–1945 Charlotta Neumann |
||
| Bruno Dannenberg | Steindamm 31 (ul. Kamienna Grobla 8) | 1908 | 1908 Bruno Dannenberg | ||
| „Dolf” Danziger Olivaer Likörfabrik Tiedemann & Co. | 1925 Konradstraβe (ul. Śląska); kantor: 4. Damm 7 (ul. Grobla IV) 1928–1935 Rosengasse 28 (ul. Różana) |
1925–1935 | 1925–1935 Herbert Tiedemann | ||
| Valentin Drossel F. und K. Drossel |
1900–1945 Pferfferstadt 67 (ul. Korzenna) | 1900–1925 1935–1945 |
1900–1925 Valentin Drossel (1855–1940) 1928–1945 Franz i Kurt Drossel |
||
| Otto Ediger | Altstädtischer Graben 32 (ul. Podwale Staromiejskie) | 1924–1935 | 1924–1935 Otto Ediger | ||
| Elan AG Weinbrennerei Likörfabrik | Reitbahn 8/9 (ul. Bogusławskiego) | 1924–1933 | 1924–1933 AG (spółka akcyjna) | ||
| E.G. Engel | 1892 Hopfengasse 71, 1905 nr 95 (ul. Chmielna) 1924–1945 Mattenbuden 30 (ul. Szopy) |
1892–1945 | Zum Kurfüsten | 1892 Eduard Gustav Engel 1900 Maria Engel, wdowa 1905–1945 Willy Engel |
|
| Friedrich und Gonda | 1924–1942 Burgstraβe 8 (ul. Grodzka) biuro: 1935–1944 Dominikswall 11 (ul. Wały Jagiellońskie) |
1924–1945 | 1924–1945 GmbH (spółka z o.o.) | ||
| Erdmann Görtz Erdmann Görtz Nachfl. |
Lange Brücke 2 (ul. Długie Pobrzeże) | 1924–1928 1935–1945 |
Zum grünen Tor | 1924–1928 Erdmann Görtz 1935–1945 Meta Bluhm |
|
| Julius von Götzen Julian von Götzen AG |
1892–1916 Hundegasse 104–105 (ul. Ogarna) 1919–1939 Schellmühler Weg 1C (ul. Kliniczna) |
1892–1923 1924–1945 |
Danziger Bowke | 1892–1897 Julius von Götzen (1838–1897) 1897–1902 Wilhelm Lösdau (1848–1902) 1902–1923 Ernst Heinrich Lösdau (1878–1923) 1924–1945 AG (spółka akcyjna) |
|
| Arthur Haak | Thornsche Gasse 1 (ul. Toruńska) | 1908–1912 | 1908–1912 Arthur Haak | ||
| Hansa Likörfabrik | Ziegelstraβe 10 (ul. Śniadeckich) | 1921–1945 | 1921–1926 Sebastian Paul i Max Sokolowski 1928–1945 Sebastian Paul |
||
| J.W. Hohmann | 1908 Töpfergasse 24 (ul. Garncarska) 1914–1925 Pfefferstadt 53 (ul. Korzenna) |
1908–1925 | 1908–1923 Wilhelm Hohmann 1924–1925 Felix Jaworski |
||
| Honisch und Gabriel | 1924–1935 Hohenfriedbergerweg 12 (ul. Szymanowskiego) 1935–1945 Hochstrieβ 44 (ul. Słowackiego) |
1924–1945 | Carl Mampe | 1924–1935 Paul Honisch (1875–1940) 1935–1945 AG (spółka akcyjna) |
|
| Paul Hoppenrath | 1924–1942 Fleischergasse 15/16 (ul. Rzeźnicka) 1935–1944 Hopfengasse 98/100 (ul. Chmielna) |
1924–1945 | Zum Franziskanen | 1924–1935 Paul Hermann Hoppenrath 1939–1945 Selma Hoppenrath |
|
| Felix Jaworski | 1921 Pfefferstadt 12 (ul. Korzenna) 1928 Stadtgebiet 40 (Trakt św. Wojciecha) 1931 Pfefferstadt 53 (ul. Korzenna) |
1921–1931 | 1921–1931 Felix Jaworski | ||
| J.S. Keiler J.S. Keiler Nachfl. |
1814–1942 Reitbahn 21/23 (ul. Bogusławskiego) | 1814–1870 1870–1945 |
Drei Grazien | 1814–1870 Johann Samuel Keiler (1787–1877) 1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz 1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa) 1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel 1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula |
1896 – 7 1907 – 12 |
| J.F. Knobbe | Breitgasse 104 (ul. Szeroka) | 1912–1918 | 1912–1918 J. Franz Knobbe | ||
| Paweł Kołodziński | Johannisgasse 47 (ul. Świętojańska) | 1926–1933 | Zum grünen Stern | Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 destylarnię z wyszynkiem i restauracją na obrzeżach Wiadrowni przy Kleingasse 10 (nie istnieje), róg Wallgasse (ul. Wałowa). W 1936 pod adresem Johannesgasse 47 jego żona, Franciszka, prowadziła restaurację (Restaurant), później gospodę (Gaststätten). | |
| O. Kriesel | Olivaer Straβe 37 (ul. Oliwska) | 1916–1921 | 1916–1921 Ottomar Kriesel | ||
| Theofil Kwiatkowski | Hopfengasse 80 (ul. Chmielna) | 1925–1945 | 1925–1945 Theofil Kwiatkowski | ||
| Der Lachs Branntwein- und Likörfabrik Isaac Wed-Ling Witwe und Eydam Dirk Hekker (nazwa 1711–1945) |
Breitgasse 1145/1146 (ul. Szeroka 51/52, restauracja Pod Łososiem) |
1704–1945 |
Goldwasser |
1598–? Ambrosius Vermöllen ?–? Ahrent i Peter Vermöllen 1708 Salomon (?) Vermöllen 1708–1711 Isaac Wed-Ling 1711 Wed-Ling, wdowa 1758–? c. Isaac Wed-Ling i Dirck Hecker (?) 1758–1798 c. Adelgunda Hecker i Dirck Bestvater 1798 Adelgunda Bestvater, wdowa 1798–1831 Carl Gottfried Henrichsdorff (1758–1831) i Adelgunda Bestvater 1831–1836 Johann Carl Henrichsdorff (1795–1836) 1836–1866 Marianna Angelica Henrichsdorff (wdowa, 1804–1866) i drugi mąż Archibald Mac Lean (1806–1877) 1866–1909 c. Henrichsdorff Maria Anna von der Marwitz (1828–1909) (mąż Adalbert von der Marwitz) 1909–1944 spadkobiercy M.A. von der Marwitz dzierżawcy – zarządzający firmą: 1832–1856 Gustav Adolph Fischer (1790–1856) 1856–1882 Henrich Adolph Kupferschmidt (1817–1885) 1882–1922 Eduard Emil Unruh (1851–1922) 1923–1945 Erich Unruh |
1896 – 6 1897 – 6 1907 – 9 |
| Löwens Jacob | Altstädtischer Graben 28 (Podwale Staromiejskie) |
1838 – 1855 | Jacob Löwens (11 VIII 1772 Gdańsk – 9 IX 1839 Gdańsk) Catharina Zimmermann- Löwens (26 III 1790 – 26 XI 1864 Gdańsk) |
||
| L. Matzko L. Matzko Nachf. |
Altstädtischer Graben 28 (Podwale Staromiejskie) 1867–1945 Altstädtischer Graben 28 (ul. Podwale Staromiejskie) |
1838–1890 1891–1945 |
1838–1890 Emanuel Gotthilf Matzko 1890–1906 Carl Richard Marzahn 1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920) 1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa |
||
| Bernhard Müller | 1908–1918 Ketterhagergasse 7 (ul. Zbytki) 1921–1928 Pfefferstadt 19/21 (ul. Korzenna) 1935–1945 Ketterhagergasse 7 (ul. Zbytki) |
1908–1945 | Zum Palmenbaum | 1908–1928 Bernhard Müller 1935–1945 Wanda Müller |
|
| Gustav Müller | Kneipab 21 (ul. Elbląska) | 1931–1945 | 1931–1945 Gustav Müller | ||
| J. Meyer | 1933–1944 Kalkgasse 3 (ul. Wapiennicza) | 1928–1945 | 1928 Nathan Meyer 1933–1935 Helene Meyer 1939–1945 Theodor Kerner |
||
| A. von Niessen A. von Niessen Nachf. |
1817–1945 Tobiasgasse 10 (ul. Tobiasza) | 1778–1898 1899–1945 |
Zum bunten Bock | 1778 A. von Niessen 1817–1865 Arend von Niessen (1783–1865) 1865–1878 Johann Eduard von Niessen (1810–1882) 1878–1898 Carl Friedrich von Niessen (1813–1898) 1899–1906 Friedrich Wilhelm Sudermann 1907–1918 Robert Krüger (1844–1918) 1921–1935 Waldemar Krüger (1879–1937) 1939–1945 Gertrud Krüger |
1907 – 5 |
| Ferdinand Pfitzner Ferdinand Pfitzner Nachfl. |
1874–1939 Altstädtischer Graben 44 (ul. Podwale Staromiejskie) | 1874–1921 1924–1945 |
1874 Ferdinand Pfitzner (1840–1879) 1879–1908 Wilhelmina Pfitzner, wdowa 1908–1921 Fritz Pfitzner (1874 – około 1940) 1924–1945 Josef Smucinski |
||
| A.H. Pretzell A.H. Pretzell Nachfl. |
Heilige-Geist-Gasse 110 (ul. św. Ducha 59/61) | 1854–1945 | 1854–1874 August Hermann Pretzell (1818–1874) 1884 Maria Rosalia Pretzell z d. Monglowski, wdowa (1822–1897) i Ernst August Pretzell 1892–1911 Paul Monglowski (1847–1911) 1911–1921 Klara Monglowski, wdowa (1861–1934) 1924–1945 Fritz Monglowski |
||
| Walter Pribe | Vorstädtischer Graben 34 (ul. Podwale Przedmiejskie) | 1924 | 1924 Walter Pribe | ||
| Otto Quass | Altstädtischer Graben 93 (ul. Podwale Staromiejskie) | 1933–1939 | 1933–1939 Otto Quass | ||
| Johannes Reimann | Hundegasse 22/23 (ul. Ogarna) | 1933–1939 | 1933–1939 Johannes Reimann | ||
| Walter Ries | Hintergasse 21 (ul. Za Murami) | 1924 | 1924 Walter Ries | ||
| Georg Sawatzki | 1931 Hauptstraβe 107, 1935–1939 Adolf-Hitler-Straβe 92 (al. Grunwaldzka 92 i 107) | 1931–1939 | 1931–1939 Georg Sawatzki | ||
| Reinhold Scheel | Am Markt 10 (Stary Rynek) | 1933–1939 | 1933–1939 Reinhold Scheel | ||
| Heinrich Schoppa | Heilige-Geist-Gasse 112 (ul. św. Ducha) | 1939 | 1939 Heinrich Schoppa | ||
| Franz Schwinder | Adolf-Hitler-Straβe 531 (al. Grunwaldzka) | 1939–1945 | 1939–1945 Franz Schwinder | ||
| Gustav Springer Gustav Springer Nachfl. |
1866 Schmiedegasse 11 (ul. Kowalska) 1874–1945 Holtzmarkt 2 (Targ Drzewny) |
1866–1880 1880–1945 |
1860–1880 Gustav Carl Springer (1834–1897) 1880–1885 Rudolf Patschke i Franz Schimanski 1885–1932 Rudolf Patschke (1854–1932) 1932–1945 Alma Patschke, wdowa |
||
| A.M. Steen A.M. von Steen Nachfl. |
Holzmarkt 27/28 (Targ Drzewny) | 1874–1894 1894–1945 |
1874–1894 Johann Gustav von Steen 1892 Alma Margaretha von Steen, wdowa 1897 William Tapolski |
||
| G.F.A. Steiff | 1892–1928 Halbengasse 2 (ul. Na Piaskach 1–2) 1933–1939 Tischlergasse 1/2 (ul. Stolarska) |
1892–1939 | 1892–1898 Johann Georg Gustav Lickfett Oskar Ernst Simon Bischoff 1907–1926 Otto Nipkow (1865–1926) |
1896 – 26 1897 – 28 | |
| W. Stremlow W. Stremlow Nachfl. |
1883–1945 Pfefferstadt 36 (ul. Korzenna) | 1883–1919 1920–1945 |
1883–1917 Walter Carl Stremlow (1858–1917) 1917–1919 Rudolf Stremlow (1884–1919) 1921–1945 Paul Reganzerowski" |
||
| Max Tapolski und Hermann Langanke | Tischlergasse 1/2 (ul. Stolarska) | 1914 | 1914 Max Tapolski i Hermann Langanke | ||
| A.L. Wachowski | Stadtgebiet 9/10 (Trakt św. Wojciecha) | 1908–1935 | Im goldenen Pflug | 1908–1928 Artur Wachowski 1928–1935 Margraretha Wachowski, wdowa |
|
| Albert Wetzel | Tischlergasse 29/29 (ul. Stolarska) | 1933–1945 | 1933–1945 Albert Wetzel | ||
| Eduard Willer | Häkergasse 55 (ul. Straganiarska) | 1912–1918 | 1912–1918 Eduard Willer (1869–1938) | ||
