LIKIERY

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Linia 7: Linia 7:
  
  
'''LIKIERY''', od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali [[MENONICI | menonici]], głównie ze [[STARE SZKOTY | Starych Szkotów]], trudniący się destylacją spirytusu i produkcją  napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był [[MACHANDEL | Machandel]]. {{author: MrGl}} <br/><br/>  
+
'''LIKIERY''', od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali [[MENONICI | menonici]], głównie ze [[STARE SZKOTY | Starych Szkotów]], trudniący się destylacją spirytusu i produkcją  napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był [[MACHANDEL,  wódka | Machandel]]. {{author: MrGl}} <br/><br/>  
 
{| class="tableGda"
 
{| class="tableGda"
 
|-  
 
|-  
Linia 184: Linia 184:
 
| style="vertical-align:top" | 1814–1870 <br/> 1870–1945
 
| style="vertical-align:top" | 1814–1870 <br/> 1870–1945
 
| style="vertical-align:top" | Drei Grazien
 
| style="vertical-align:top" | Drei Grazien
| 1814–1870 [[KEILER JOHANN SAMUEL | Johann Samuel Keiler]] (1787–1877) <br/> 1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz <br/> 1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa)  <br/> 1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel <br/> 1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula
+
| 1814–1870 [[KEILER JOHANN SAMUEL, kupiec | Johann Samuel Keiler]] (1787–1877) <br/> 1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz <br/> 1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa)  <br/> 1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel <br/> 1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula
 
| style="vertical-align:top" | 1896 – 7 <br/> 1907 – 12
 
| style="vertical-align:top" | 1896 – 7 <br/> 1907 – 12
 
|-  
 
|-  
Linia 198: Linia 198:
 
| style="vertical-align:top" | 1926–1933
 
| style="vertical-align:top" | 1926–1933
 
| style="vertical-align:top" | Zum grünen Stern
 
| style="vertical-align:top" | Zum grünen Stern
| style="vertical-align:top" | Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 roku destylarnię z wyszynkiem i restauracją na obrzeżach [[WIADROWNIA | Wiadrowni]] przy Kleingasse 10 (nie istnieje), róg Wallgasse (ul. Wałowa). W 1936 roku pod adresem Johannesgasse 47 jego żona, Franciszka, prowadziła restaurację (Restaurant), później gospodę (Gaststätten).  
+
| style="vertical-align:top" | Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 destylarnię z wyszynkiem i restauracją na obrzeżach [[WIADROWNIA | Wiadrowni]] przy Kleingasse 10 (nie istnieje), róg Wallgasse (ul. Wałowa). W 1936 pod adresem Johannesgasse 47 jego żona, Franciszka, prowadziła restaurację (Restaurant), później gospodę (Gaststätten).  
 
|  
 
|  
 
|-  
 
|-  
Linia 233: Linia 233:
 
| style="vertical-align:top" | 1838–1890 <br/> 1891–1945
 
| style="vertical-align:top" | 1838–1890 <br/> 1891–1945
 
|  
 
|  
| 1838–1890 [[MATZKO EMANUEL GOTTHILF | Emanuel Gotthilf Matzko]] <br/> 1890–1906 [[MARZAHN CARL RICHARD | Carl Richard Marzahn]] <br/> 1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920) <br/> 1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa
+
| 1838–1890 [[MATZKO EMANUEL GOTTHILF | Emanuel Gotthilf Matzko]] <br/> 1890–1906 [[MARZAHN CARL RICHARD, kupiec | Carl Richard Marzahn]] <br/> 1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920) <br/> 1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa
 
|  
 
|  
 
|-  
 
|-  

Wersja z 11:24, 24 gru 2022

Wytwórnia likierów Julius Götzen przy ul. Klinicznej na druku reklamowym, 1927
Firma Erdmann Görtz przy Lange Brücke 2 (ul. Długie Pobrzeże), produkująca likier Zum grünen Tor, 1929
Fabryka likierów „Der Lachs”, 1925
Kieliszki reklamowe do likieru firmy G.F.A. Steiff Danzig, lata 30. XX wieku


LIKIERY, od początku XIX wieku, obok piwa i wina, jeden z najpopularniejszych napojów alkoholowych w Gdańsku. W 1. połowie XIX wieku ich produkcję zdominowali menonici, głównie ze Starych Szkotów, trudniący się destylacją spirytusu i produkcją napojów alkoholowych. W 2. połowie XIX wieku powstały specjalistyczne firmy zajmujące się ich wyrobem. Produkowano je z destylowanego spirytusu z dodatkiem cukru, soków, nalewek owocowych i korzennych oraz olejków eterycznych. Ich skład był najbardziej strzeżoną tajemnicą danej firmy. Różniły się kolorem, smakiem i substancjami zapachowymi. Zawierały od 25% do 45% alkoholu. Sprzedawane były w butelkach o kształcie charakterystycznym dla danego zakładu, z firmowymi etykietami; pito je także z firmowych kieliszków. Sprzedaż prowadzono w lokalach firmowych, restauracjach i w handlu detalicznym, były także przedmiotem eksportu. Obok wytworów gdańskich firm najpopularniejszym likierem spożywanym do 1945 był Machandel. MrGl

Wytwórnie likierów w latach 1800–1945 (wybór)
Nazwa firmy (Likörfabrik) Adres Okres istnienia Firmowy likier Właściciel Liczba pracowników
Alfermann & Co. 1935–1942 Fischmarkt 40/41 (Targ Rybny) 1875–1945 Zur goldenen Kugel 1875–1892 Oscar Alfermann sen.
1897–1908 Antonia Alfermann (wdowa)
1905–1945 Oscar Alfermann jr
1914 Karl Alfermann
Bruno Bach Sasper Straβe 35 (ul. Na Zaspę) 1935 1935 Bruno Bach
Baltische Likörfabrik Mewa AG Weidengasse 2 (ul. Łąkowa) 1925 1925 AG (spółka akcyjna)
Franz Bigot Pferferstadt 65 (ul. Korzenna) 1933–1939 Zum goldenen Löwen 1933–1939 Franz Bigot
Johann Bigot Röpergasse 10 (ul. Powroźnicza) 1935–1939 1935–1939 Johann Bigot
Fritz Blacha Herrengarten 8 (ul. Sadowa) 1935–1945 1935–1945 Fritz Blacha
Johann Blenski Breitgasse 71 (ul. Szeroka) 1925 1925 Johann Blenski
Calif Groβe Scharmachergasse 5/6 (ul. Kołodziejska) 1925–1945 1925 Martin Neumann
1935–1945 Charlotta Neumann
Bruno Dannenberg Steindamm 31 (ul. Kamienna Grobla 8) 1908 1908 Bruno Dannenberg
„Dolf” Danziger Olivaer Likörfabrik Tiedemann & Co. 1925 Konradstraβe (ul. Śląska); kantor: 4. Damm 7 (ul. Grobla IV)
1928–1935 Rosengasse 28 (ul. Różana)
1925–1935 1925–1935 Herbert Tiedemann
Valentin Drossel
F. und K. Drossel
1900–1945 Pferfferstadt 67 (ul. Korzenna) 1900–1925
1935–1945
1900–1925 Valentin Drossel (1855–1940)
1928–1945 Franz i Kurt Drossel
Otto Ediger Altstädtischer Graben 32 (ul. Podwale Staromiejskie) 1924–1935 1924–1935 Otto Ediger
Elan AG Weinbrennerei Likörfabrik Reitbahn 8/9 (ul. Bogusławskiego) 1924–1933 1924–1933 AG (spółka akcyjna)
E.G. Engel 1892 Hopfengasse 71, 1905 nr 95 (ul. Chmielna)
1924–1945 Mattenbuden 30 (ul. Szopy)
1892–1945 Zum Kurfüsten 1892 Eduard Gustav Engel
1900 Maria Engel, wdowa
1905–1945 Willy Engel
Friedrich und Gonda 1924–1942 Burgstraβe 8 (ul. Grodzka)
biuro: 1935–1944 Dominikswall 11 (ul. Wały Jagiellońskie)
1924–1945 1924–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Erdmann Görtz
Erdmann Görtz Nachfl.
Lange Brücke 2 (ul. Długie Pobrzeże) 1924–1928
1935–1945
Zum grünen Tor 1924–1928 Erdmann Görtz
1935–1945 Meta Bluhm
Julius von Götzen


Julian von Götzen AG
1892–1916 Hundegasse 104–105 (ul. Ogarna)
1919–1939 Schellmühler Weg 1C (ul. Kliniczna)
1892–1923


1924–1945
Danziger Bowke 1892–1897 Julius von Götzen (1838–1897)
1897–1902 Wilhelm Lösdau (1848–1902)
1902–1923 Ernst Heinrich Lösdau (1878–1923)
1924–1945 AG (spółka akcyjna)
Arthur Haak Thornsche Gasse 1 (ul. Toruńska) 1908–1912 1908–1912 Arthur Haak
Hansa Likörfabrik Ziegelstraβe 10 (ul. Śniadeckich) 1921–1945 1921–1926 Sebastian Paul i Max Sokolowski
1928–1945 Sebastian Paul
J.W. Hohmann 1908 Töpfergasse 24 (ul. Garncarska)
1914–1925 Pfefferstadt 53 (ul. Korzenna)
1908–1925 1908–1923 Wilhelm Hohmann
1924–1925 Felix Jaworski
Honisch und Gabriel 1924–1935 Hohenfriedbergerweg 12 (ul. Szymanowskiego)
1935–1945 Hochstrieβ 44 (ul. Słowackiego)
1924–1945 Carl Mampe 1924–1935 Paul Honisch (1875–1940)
1935–1945 AG (spółka akcyjna)
Paul Hoppenrath 1924–1942 Fleischergasse 15/16 (ul. Rzeźnicka)
1935–1944 Hopfengasse 98/100 (ul. Chmielna)
1924–1945 Zum Franziskanen 1924–1935 Paul Hermann Hoppenrath
1939–1945 Selma Hoppenrath
Felix Jaworski 1921 Pfefferstadt 12 (ul. Korzenna)
1928 Stadtgebiet 40 (Trakt św. Wojciecha)
1931 Pfefferstadt 53 (ul. Korzenna)
1921–1931 1921–1931 Felix Jaworski
J.S. Keiler
J.S. Keiler Nachfl.
1814–1942 Reitbahn 21/23 (ul. Bogusławskiego) 1814–1870
1870–1945
Drei Grazien 1814–1870 Johann Samuel Keiler (1787–1877)
1870–1880 Carl Hermann Eschert (1833–1898) i jego szwagier Julius Gottlieb Holtz
1880–1909 John Julius Holtz (syn Juliusa)
1898–1931 Paul Eschert (1865–1931), po 1909 samodzielny właściciel
1931–1945 Edith Eschert (wdowa) i dr Rolf Eschert (Antwerpia), syn Paula
1896 – 7
1907 – 12
J.F. Knobbe Breitgasse 104 (ul. Szeroka) 1912–1918 1912–1918 J. Franz Knobbe
Paweł Kołodziński Johannisgasse 47 (ul. Świętojańska) 1926–1933 Zum grünen Stern Jako kawaler prowadził między innymi w 1919 destylarnię z wyszynkiem i restauracją na obrzeżach Wiadrowni przy Kleingasse 10 (nie istnieje), róg Wallgasse (ul. Wałowa). W 1936 pod adresem Johannesgasse 47 jego żona, Franciszka, prowadziła restaurację (Restaurant), później gospodę (Gaststätten).
O. Kriesel Olivaer Straβe 37 (ul. Oliwska) 1916–1921 1916–1921 Ottomar Kriesel
Theofil Kwiatkowski Hopfengasse 80 (ul. Chmielna) 1925–1945 1925–1945 Theofil Kwiatkowski



Der Lachs Branntwein- und Likörfabrik Isaac Wed-Ling Witwe und Eydam Dirk Hekker (nazwa 1711–1945)



Breitgasse 1145/1146 (ul. Szeroka 51/52, restauracja Pod Łososiem)



1704–1945



Goldwasser
1598–? Ambrosius Vermöllen
 ?–? Ahrent i Peter Vermöllen
1708 Salomon (?) Vermöllen
1708–1711 Isaac Wed-Ling
1711 Wed-Ling, wdowa
1758–? c. Isaac Wed-Ling i Dirck Hecker (?)
1758–1798 c. Adelgunda Hecker i Dirck Bestvater
1798 Adelgunda Bestvater, wdowa
1798–1831 Carl Gottfried Henrichsdorff (1758–1831)
i Adelgunda Bestvater
1831–1836 Johann Carl Henrichsdorff (1795–1836)
1836–1866 Marianna Angelica Henrichsdorff (wdowa, 1804–1866) i drugi mąż Archibald Mac Lean (1806–1877)
1866–1909 c. Henrichsdorff Maria Anna von der Marwitz (1828–1909) (mąż Adalbert von der Marwitz)
1909–1944 spadkobiercy M.A. von der Marwitz
dzierżawcy – zarządzający firmą:
1832–1856 Gustav Adolph Fischer (1790–1856)
1856–1882 Henrich Adolph Kupferschmidt (1817–1885)
1882–1922 Eduard Emil Unruh (1851–1922)
1923–1945 Erich Unruh
1896 – 6
1897 – 6
1907 – 9
Löwens Jacob Altstädtischer Graben 28
(Podwale Staromiejskie)
1838 – 1855 Jacob Löwens (11 VIII 1772 Gdańsk – 9 IX 1839 Gdańsk)
Catharina Zimmermann- Löwens (26 III 1790 – 26 XI 1864 Gdańsk)
L. Matzko
L. Matzko Nachf.
Altstädtischer Graben 28 (Podwale Staromiejskie)
1867–1945 Altstädtischer Graben 28 (ul. Podwale Staromiejskie)
1838–1890
1891–1945
1838–1890 Emanuel Gotthilf Matzko
1890–1906 Carl Richard Marzahn
1906–1920 Richard Marzahn (1877–1920)
1920–1945 Elfrieda Marzahn, wdowa
Bernhard Müller 1908–1918 Ketterhagergasse 7 (ul. Zbytki)
1921–1928 Pfefferstadt 19/21 (ul. Korzenna)
1935–1945 Ketterhagergasse 7 (ul. Zbytki)
1908–1945 Zum Palmenbaum 1908–1928 Bernhard Müller

1935–1945 Wanda Müller
Gustav Müller Kneipab 21 (ul. Elbląska) 1931–1945 1931–1945 Gustav Müller
J. Meyer 1933–1944 Kalkgasse 3 (ul. Wapiennicza) 1928–1945 1928 Nathan Meyer
1933–1935 Helene Meyer
1939–1945 Theodor Kerner
A. von Niessen



A. von Niessen Nachf.
1817–1945 Tobiasgasse 10 (ul. Tobiasza) 1778–1898



1899–1945
Zum bunten Bock 1778 A. von Niessen
1817–1865 Arend von Niessen (1783–1865)
1865–1878 Johann Eduard von Niessen (1810–1882)
1878–1898 Carl Friedrich von Niessen (1813–1898)
1899–1906 Friedrich Wilhelm Sudermann
1907–1918 Robert Krüger (1844–1918)
1921–1935 Waldemar Krüger (1879–1937)
1939–1945 Gertrud Krüger
1907 – 5
Ferdinand Pfitzner


Ferdinand Pfitzner Nachfl.
1874–1939 Altstädtischer Graben 44 (ul. Podwale Staromiejskie) 1874–1921


1924–1945
1874 Ferdinand Pfitzner (1840–1879)
1879–1908 Wilhelmina Pfitzner, wdowa
1908–1921 Fritz Pfitzner (1874 – około 1940)
1924–1945 Josef Smucinski
A.H. Pretzell



A.H. Pretzell Nachfl.
Heilige-Geist-Gasse 110 (ul. św. Ducha 59/61) 1854–1945 1854–1874 August Hermann Pretzell (1818–1874)
1884 Maria Rosalia Pretzell z d. Monglowski, wdowa (1822–1897) i Ernst August Pretzell
1892–1911 Paul Monglowski (1847–1911)
1911–1921 Klara Monglowski, wdowa (1861–1934)
1924–1945 Fritz Monglowski
Walter Pribe Vorstädtischer Graben 34 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1924 1924 Walter Pribe
Otto Quass Altstädtischer Graben 93 (ul. Podwale Staromiejskie) 1933–1939 1933–1939 Otto Quass
Johannes Reimann Hundegasse 22/23 (ul. Ogarna) 1933–1939 1933–1939 Johannes Reimann
Walter Ries Hintergasse 21 (ul. Za Murami) 1924 1924 Walter Ries
Georg Sawatzki 1931 Hauptstraβe 107, 1935–1939 Adolf-Hitler-Straβe 92 (al. Grunwaldzka 92 i 107) 1931–1939 1931–1939 Georg Sawatzki
Reinhold Scheel Am Markt 10 (Stary Rynek) 1933–1939 1933–1939 Reinhold Scheel
Heinrich Schoppa Heilige-Geist-Gasse 112 (ul. św. Ducha) 1939 1939 Heinrich Schoppa
Franz Schwinder Adolf-Hitler-Straβe 531 (al. Grunwaldzka) 1939–1945 1939–1945 Franz Schwinder
Gustav Springer
Gustav Springer Nachfl.
1866 Schmiedegasse 11 (ul. Kowalska)
1874–1945 Holtzmarkt 2 (Targ Drzewny)
1866–1880
1880–1945
1860–1880 Gustav Carl Springer (1834–1897)
1880–1885 Rudolf Patschke i Franz Schimanski
1885–1932 Rudolf Patschke (1854–1932)
1932–1945 Alma Patschke, wdowa
A.M. Steen

A.M. von Steen Nachfl.
Holzmarkt 27/28 (Targ Drzewny) 1874–1894
1894–1945
1874–1894 Johann Gustav von Steen
1892 Alma Margaretha von Steen, wdowa

1897 William Tapolski
1900–1910 Max Tapolski i Hermann Langanke
po 1910 połączona z firmą Julian von Gotzen Nachfl.

G.F.A. Steiff 1892–1928 Halbengasse 2 (ul. Na Piaskach 1–2)
1933–1939 Tischlergasse 1/2 (ul. Stolarska)
1892–1939 1892–1898 Johann Georg Gustav Lickfett
Oskar Ernst Simon Bischoff

1907–1926 Otto Nipkow (1865–1926)
1928 Otto Nipkow spadkobiercy
1930–1939 Kurt Ehms

1896 – 26
1897 – 28
W. Stremlow
W. Stremlow Nachfl.
1883–1945 Pfefferstadt 36 (ul. Korzenna) 1883–1919
1920–1945
1883–1917 Walter Carl Stremlow (1858–1917)
1917–1919 Rudolf Stremlow (1884–1919)
1921–1945 Paul Reganzerowski"
Max Tapolski und Hermann Langanke Tischlergasse 1/2 (ul. Stolarska) 1914 1914 Max Tapolski i Hermann Langanke
A.L. Wachowski Stadtgebiet 9/10 (Trakt św. Wojciecha) 1908–1935 Im goldenen Pflug 1908–1928 Artur Wachowski
1928–1935 Margraretha Wachowski, wdowa
Albert Wetzel Tischlergasse 29/29 (ul. Stolarska) 1933–1945 1933–1945 Albert Wetzel
Eduard Willer Häkergasse 55 (ul. Straganiarska) 1912–1918 1912–1918 Eduard Willer (1869–1938)
MrGl
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania