PACHOŁEK
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Widok_na_Pachołek_i_klasztor_w_Oliwie,_Carl_August_Helmsauer,_około_1825.jpg|thumb|Widok na Pachołek (z lewej, z widocznym pawilonem) i klasztor w Oliwie, Carl August Helmsauer, około 1825]] | [[File:Widok_na_Pachołek_i_klasztor_w_Oliwie,_Carl_August_Helmsauer,_około_1825.jpg|thumb|Widok na Pachołek (z lewej, z widocznym pawilonem) i klasztor w Oliwie, Carl August Helmsauer, około 1825]] | ||
[[File:2_Pachołek56.jpg|thumb|[[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog| Adolf Eugen Troschel]], Na Pachołku, 1859]] | [[File:2_Pachołek56.jpg|thumb|[[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog| Adolf Eugen Troschel]], Na Pachołku, 1859]] | ||
| − | [[File:2_Pachołek.jpg|thumb|Widok na Pachołek (bez pawilonu i późniejszej wieży), z prawej hotel Zum Carlshof, 1881, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT| Rudolf Theodor Robert Kuhn]]]] | + | [[File:2_Pachołek.jpg|thumb|Widok na Pachołek (bez pawilonu i późniejszej wieży), z prawej hotel Zum Carlshof, 1881, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT, fotografik| Rudolf Theodor Robert Kuhn]]]] |
| − | [[File:4_1905.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej) i hotel | + | [[File:4_1905.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej) i hotel Waldhäuschen (po lewej), 1905]] |
[[File:5_Pachołek.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej częściowo zakryty drzewami) i hotel Waldhäuschen (po lewej), 1910]] | [[File:5_Pachołek.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej częściowo zakryty drzewami) i hotel Waldhäuschen (po lewej), 1910]] | ||
[[File:Pachołek, widok od strony południowej, 1895.JPG|thumb|Pachołek, widok od strony południowej, z prawej klasztor w Oliwie, 1895]] | [[File:Pachołek, widok od strony południowej, 1895.JPG|thumb|Pachołek, widok od strony południowej, z prawej klasztor w Oliwie, 1895]] | ||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
'''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg 1734, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]]. Własność [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów oliwskich]] od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski w 1772. Pierwsza pisemna wzmianka o Pachołku pochodzi z 1734, kiedy podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie]] wzniesienie obsadziły oddziały rosyjskie. 28 VI 1739 odnotowano wielki pożar rosnących przy nim lasów. W 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG | Karla Hohenzollerna-Hechingena]], od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.<br/><br/> | '''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg 1734, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]]. Własność [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów oliwskich]] od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski w 1772. Pierwsza pisemna wzmianka o Pachołku pochodzi z 1734, kiedy podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie]] wzniesienie obsadziły oddziały rosyjskie. 28 VI 1739 odnotowano wielki pożar rosnących przy nim lasów. W 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG | Karla Hohenzollerna-Hechingena]], od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.<br/><br/> | ||
| − | W 1794 pracujący dla opata ogrodnik [[SALTZMANN JOHANN GEORG NICOLAUS | Johann Saltzmann]] założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Joseph Hohenzollern-Hechingen]], ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).<br/><br/> | + | W 1794 pracujący dla opata ogrodnik [[SALTZMANN JOHANN GEORG NICOLAUS, ogrodnik | Johann Saltzmann]] założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Joseph Hohenzollern-Hechingen]], ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).<br/><br/> |
W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] ([[CMENTARZE W OLIWIE | cmentarze w Oliwie]]). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast – Joseph Hohenzollern, który w 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, a w 1882 – restaurację; kompleks rozbudowano w 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny (ul. Spacerowa 16b).<br/><br/> | W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] ([[CMENTARZE W OLIWIE | cmentarze w Oliwie]]). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast – Joseph Hohenzollern, który w 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, a w 1882 – restaurację; kompleks rozbudowano w 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny (ul. Spacerowa 16b).<br/><br/> | ||
W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej), wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed rokiem 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WMG]]. Hotel spłonął na przełomie lat 1941/1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża oraz ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, dla upamiętnienia błogosławieństwa papieża Jana Pawła II. {{author: BŚ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]] | W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej), wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed rokiem 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WMG]]. Hotel spłonął na przełomie lat 1941/1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża oraz ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, dla upamiętnienia błogosławieństwa papieża Jana Pawła II. {{author: BŚ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]] | ||
Wersja z 08:33, 4 gru 2022
PACHOŁEK (Pacholkenberg 1734, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w Oliwie. Własność opactwa cystersów oliwskich od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski w 1772. Pierwsza pisemna wzmianka o Pachołku pochodzi z 1734, kiedy podczas oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie wzniesienie obsadziły oddziały rosyjskie. 28 VI 1739 odnotowano wielki pożar rosnących przy nim lasów. W 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego Karla Hohenzollerna-Hechingena, od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.
W 1794 pracujący dla opata ogrodnik Johann Saltzmann założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 Joseph Hohenzollern-Hechingen, ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz I Wolnego Miasta Gdańska (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).
W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy kościele św. Jakuba ( cmentarze w Oliwie). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast – Joseph Hohenzollern, który w 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, a w 1882 – restaurację; kompleks rozbudowano w 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny (ul. Spacerowa 16b).
W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej), wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed rokiem 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie II WMG. Hotel spłonął na przełomie lat 1941/1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża oraz ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, dla upamiętnienia błogosławieństwa papieża Jana Pawła II.
