MOST ZIELONY

Wersja z 14:15, 1 gru 2022

Most przy Zielonej Bramie, Aegidius Dickmann, 1617

Matthaeus Deisch, Most Zielony, widok z Mostu Krowiego, 1761–1765

Most Zielony 1820, obraz z 1856 wedle rysunku Augusta Lobegotta Randta

Friedrich Eduard Meyerheim, Brama Zielona i Most Zielony, litografia 1832

Julius Gottheil, Pożar Spichlerzy 28 IV 1849 i Mostu Zielonego widziany z Długiego Pobrzeża, 1849

Most Zielony 1855, litografia Carla Antona Manna

Widok na Zielony Most i Zieloną Bramę, fot. Rudolf Theodor Robert Kuhn, 1869

Most Zielony z podniesionymi przęsłami, początek XX wieku

Most Zielony, w tle Most Krowi, początek XX wieku

Most Zielony, 1939

Widok na Bramę Zieloną od strony mostu Zielonego

MOST ZIELONY (Grüne Brücke), nad Motławą, łączy Główne Miasto ze Spichlerzami, przyczółek zachodni stanowi – Brama Zielona, przyczółek wschodni rozpoczyna ul. Stągiewną. Obecnie o długości 50 m i szerokości 15 m; ma dwa przęsła.

Początkowo most Bramy Kogi, wzmiankowany w 1357 (1368 koghenbrughe, 1378 pons liburnorum), w XV i XVI wieku po obu stronach zabudowany straganami (w latach 1510–1511 było ich 16). W 1511 roku zbudowany na nowo. W 1512 na niechcącą się zamknąć część zwodzoną weszli ludzie oczekujący na otwarcie bram miasta, pod ich ciężarem część ta uległa zawaleniu. W Motławie utonęło wówczas 56 osób, ciała wydobywano sieciami rybackimi.

Rozebrany w roku 1563 i przebudowany według projektu Dirca Danilsa. Jako Most Kogi wzmiankowany jeszcze w 1596, jako Most Zielony określany od 1599 (wzmianki od 1568). Powszechnie uważa się, że nazywany Zielonym albo od barwy kamienia użytego do budowy, albo od koloru pleśni pokrywającej podpory (nazwa została przeniesiona także na rozpoczynającą go bramę). W Gdańsku nie stosowano jednak kamienia budowlanego w zielonym kolorze, most od zewnątrz obudowany był drewnem i jego nazwa wzięła się zapewne od koloru farby użytej do malowania. Z obu stron przed częścią zwodzoną umieszczono po dwa drewniane słupy (w sumie cztery), przez które przechodziły liny obciążone ciężarami ułatwiającymi otwieranie. Słupy zostały zwieńczone sylwetkami lwów z herbem Gdańska (pomalował je między innymi w lecie 1613 Isaak van den Block). By nie zakłócać ruchu targowego, w soboty zwodzony dopiero od godziny 14.00.

W 1883 roku przebudowany przez firmę Beuchelt z Zielonej Góry, już nie jako drewniany, ale stalowy, zwodzony, oparty na ceglanych podporach. Wyposażony w umożliwiające żeglugę dwa boczne przęsła o konstrukcji stałej oraz przęsło środkowe (dwuklapowe: po jednym z każdej strony), podnoszone, o rozpiętości filarów 12,4 m. W 1928 zmodernizowany, w ciężkiej, monumentalno-betonowej formie (filar środkowy żelbetowy), uzyskał większą nośność (20 ton), nowoczesne (ręczne i elektryczne) mechanizmy uruchamiające klapy kolebkowe, urządzenia służące do zwodzenia przewodów sieci tramwajowej; miał 42 m długości i 18 m szerokości, dwubiegową jezdnię, ruchome żelazne szlabany z obu stron, zamykane na czas otwierania mostu. W marcu 1945 poważnie uszkodzony, odbudowany i oddany do użytku 30 IV 1948 w formie zwodzonej, choć unieruchomionej i nieużywanej. W 1959 zamknięty dla linii tramwajowej. W 1993 generalnie wyremontowany jako niezwodzony, obecnie dla ruchu pieszego. BŚ MrGl