KURTZ ELŻBIETA, lekkoatletka, siatkarka
m (Blazejsliwinski przeniósł stronę KURTZ ELŻBIETA na KURTZ ELŻBIETA, lekkoatletka, siatkarka) |
Wersja z 10:30, 6 paź 2022
ELŻBIETA KURTZ z domu Lewandowska (11 VII 1917 Toruń – 27 VII 2013 Gdańsk), sportowiec, lekkoatletka, siatkarka (wicemistrzyni świata i Europy). Ukończyła gimnazjum w Toruniu. Zawodniczka Gryfa Toruń (1935) i Kolejarskiego Przysposobienia Wojskowego (KPW) Pomorzanina Toruń (1935–1939). Początkowo uprawiała lekkoatletykę. Pierwszy większy sukces odnotowała 22 VII 1935 (jako zawodniczka KPW), zajmując czwarte miejsce w mistrzostwach Pomorza w pięcioboju. W 1936 roku w halowych (zimowych) mistrzostwach Pomorza zajęła trzecie miejsce w skoku w dal (424 cm) i skoku wzwyż (125 cm). W drużynowych mistrzostwach Torunia wygrała w skoku wzwyż (125 cm). W letnich mistrzostwach Pomorza została wicemistrzynią w trójboju, mistrzynią i rekordzistką Pomorza w sztafecie 4×200 m (2:04,7).
Była reprezentantką Torunia: 25 VIII 1935 w spotkaniu z Bydgoszczą wygrała w skoku wzwyż (135 cm) oraz rzucie dyskiem (27,45 m), 7 VI 1936 również z Bydgoszczą była pierwsza w sztafecie 4×75 m, 23 VIII 1936 w spotkaniu z Grudziądzem druga w skoku wzwyż, druga w skoku w dal i trzecia w biegu na 200 m. Występowała także w reprezentacji Pomorza: w spotkaniu z Poznaniem 7 VI 1936 zajęła drugie miejsce w skoku wzwyż (127 cm) i pierwsze w sztafecie 4×75 m.
Największy sukces odniosła podczas lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 11 VII 1937 roku w Bydgoszczy, kiedy z zespołem Pomorzanina zdobyła brązowy medal w sztafecie 4×100 m (biegła między innymi z Leokadią Wiśniewską-Penners, od 1947 zawodniczką Gedanii i Spójni Gdańsk). Podczas majowych Igrzysk Sportowych Pomorza w 1937 w sztafecie 4×75 m z zespołem Pomorzanina została mistrzynią miast pomorskich (oddzielnie walczono o mistrzostwo powiatów), indywidualnie – halową (zimową) wicemistrzynią Pomorza w skoku wzwyż (128 cm) i pchnięciu kulą (8,26 m), w zimowych mistrzostwach Bydgoszczy zdobyła brązowy medal w skoku w dal (426 cm) i w pchnięciu kulą. W letnich mistrzostwach Pomorza w 1937 wywalczyła brąz w biegu na 200 metrów. 9 X 1938 roku zdobyła mistrzostwo Pomorza w pięcioboju, była wicemistrzynią Pomorza KPW na 60 m i mistrzynią w sztafecie 4×100 m. Po sezonie 1938 roku została sklasyfikowana wśród lekkoatletek Pomorza na trzecim miejscu w biegu na 200 m (28,8), czwartym na 60 m (8,2), piątym w skoku w dal (465 cm), szóstym na 100 m (14,5). Brała także udział w zawodach tenisa stołowego w Toruniu i Bydgoszczy (między innymi w pierwszym spotkaniu żeńskich drużyn w Toruniu w lutym 1936).
Jednocześnie była siatkarką, przed wybuchem II wojny światowej uchodziła za najlepszą toruńską zawodniczkę w tej dyscyplinie. W 1937 i 1939 roku z zespołem Pomorzanina wywalczyła piąte miejsce w siatkarskich Mistrzostwach Polski. W 1937 z Pomorzaninem zdobyła wicemistrzostwo Polski KPW, w 1939 z reprezentacją Torunia wywalczyła drużynowe mistrzostwo Pomorza. Po ukończeniu szkoły średniej w 1939 roku przeniosła się do Warszawy, 19 VIII 1939 wygrała bieg na 800 m podczas warszawskiego trójmeczu Śląsk–Pomorze–Warszawa. Po II wojnie światowej z drużyną siatkarską Pomorzanina Toruń w 1946 (turniej w Lublinie) i w styczniu 1947 roku (turniej w Sopocie) zdobyła brązowe medale Mistrzostw Polski.
Od 1947 roku, od chwili podjęcia przez męża pracy w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, mieszkała w Gdańsku. Z drużyną Gedanii Gdańsk zdobyła w 1947 Puchar Gdańska, po przejęciu sekcji siatkówki Gedanii przez Grom Gdynia w 1949 wywalczyła z tą drużyną wicemistrzostwo Polski (przyznano jej wówczas tytuł królowej ścinania). W 1950 roku wróciła do sekcji siatkówki Gedanii, w której występowała do końca kariery. Wraz z zespołem w 1951 zwyciężczyni I Letniej Spartakiady (nieoficjalnie mistrz Polski, rozgrywek ligowych nie prowadzono), w 1952 wicemistrzyni Polski i zdobywczyni Pucharu Polski, w 1953 mistrzyni Polski i zdobywczyni Pucharu Polski, w 1954 mistrzyni Polski. W 1955 roku z powodu braku trenera siatkarek Gedanii podjęła się roli grającego szkoleniowca zespołu i wraz z nim zajęła czwarte miejsce w I lidze. Z zespołem Gedanii w 1951 roku została także mistrzynią Zrzeszenia Sportowego Kolejarz, w 1953, 1954 i 1956 zdobywczynią Pucharu Centralnej Rady Związków Zawodowych, w 1955 zdobywczynią Pucharu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej.
W latach 1947–1955 członkini kadry narodowej, była jej kapitanem. W reprezentacji Polski rozegrała 54 spotkania. Debiutowała 14 II 1948 w Częstochowie w pierwszym powojennym meczu polskich siatkarek. Była trzykrotną uczestniczką Mistrzostw Europy (ME): w 1949 w Pradze (pierwsze ME po II wojnie światowej) jako podstawowa zawodniczka drużyny narodowej zdobyła brązowy medal (pierwszy medal dla Polski po wojnie w grach zespołowych), srebrne medale zdobywała na ME w 1950 w Sofii i 1951 w Paryżu. W 1952 roku była uczestniczką Mistrzostw Świata w Moskwie, wywalczyła z reprezentacją Polski tytuł wicemistrzowski – zagrała w drugiej szóstce w spotkaniach fazy wstępnej z Bułgarią (3:1, w trzecim przegranym secie) i cały mecz z Indiami (3:0). Występowała z reprezentacją między innymi w sierpniu 1953 roku na Igrzyskach Przyjaźni i Braterstwa w Budapeszcie w ramach IV Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów, zajmując piąte miejsce. Znalazła się też w nieoficjalnej reprezentacji Polski, między innymi 5 VII 1950 w meczu Kraków–Budapeszt (nieoficjalna reprezentacja Rumunii – 3:1), 12 V 1954 Warszawa–Sofia (2:3). Grała w reprezentacji CRZZ, między innymi w 1953 i 1955 roku w majowych towarzyskich spotkaniach w Paryżu i innych miastach z okazji święta FSGT (francuskich związków zawodowych). W lipcu 1954 roku podczas II Ogólnopolskiej Spartakiady zdobyła z drużyną CRZZ tytuł mistrza. Występowała w reprezentacji Gdańska, między innymi 22 VIII 1957 w meczu Gdańsk–Chiny (1:3).
Była także zawodniczką sekcji tenisa stołowego Gedanii, między innymi w dniach 8–9 XII 1950 roku grała w reprezentacji Kolejarza w mistrzostwach Zrzeszeń Sportowych Gdańska. Ponadto pracowała jako instruktorka siatkarek Gedanii, jej wychowanicą była między innymi Jadwiga Marko-Książek.
Karierę zakończyła w 1962 roku. Została wyróżniona tytułami Mistrz Sportu (1952) i Zasłużony Mistrz Sportu (1957), odznaczona medalem XV-lecia Sportu w Gdańsku (1960). W plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” na najlepszego sportowca Wybrzeża 1953 roku uplasowała się na dziesiątej pozycji. Pochowana na cmentarzu Łostowickim. Pośmiertnie odznaczona medalem „Za zasługi dla gdańskiego sportu” (2018).
Mąż Edmund Krutz (11 II 1912 – 7 VII 1994 Gdańsk), był lekkoatletą toruńskiego Pomorzanina, w 1936 roku został brązowym medalistą mistrzostw Pomorza w skoku w dal i trójskoku, w 1937 halowym (zimowym) mistrzem Pomorza w skoku w dal (628 cm – ustanowił rekord Pomorza), wicemistrzem w biegu na 30 m i wicemistrzem w skoku wzwyż, w 1938 wraz z Pomorzaninem drużynowym mistrzem Pomorza w lekkiej atletyce. Reprezentował Toruń, między innymi 25 VIII 1935 w spotkaniu z Bydgoszczą (trzeci na 200 m, czwarty na 100 m), 7 VI 1936 z Bydgoszczą (pierwszy w skoku w dal, drugi na 100 m, trzeci w biegu na 200 m), 23 VIII 1936 w przegranych zmaganiach z Grudziądzem (95,5:109,5; trzeci w skoku w dal), oraz Pomorze, między innymi wystąpił 7 VI 1936 w spotkaniu Bydgoszcz–Poznań (107:98; trzeci w biegu na 100 m). W 1937 roku został członkiem Wydziału Gier i Dyscyplin Okręgowego Związku Piłki Ręcznej w Toruniu (skupiającego także koszykarzy i siatkarzy), ponadto był działaczem toruńskiej piłki siatkowej. Po przybyciu na Wybrzeże był jednym z założycieli klubu Bałtyk Gdynia (1945-1947), długoletnim członkiem zarządu Gdańskiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki (GOZLA), w 1950 jego wiceprzewodniczącym, w 1972-1974 prezesem, w 1976 wiceprezesem do spraw sędziowskich. W latach 1947-1960 działacz Gedanii, w 1957 był trenerem lekkoatletek tego klubu.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, w 1971 z okazji dwudziestopięciolecia GOZLA otrzymał złotą odznakę „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”.
