KOBYLIŃSKA-MASIEJEWSKA EUGENIA, powieściopisarka, poetka

Wersja z 21:02, 18 gru 2021

EUGENIA KOBYLIŃSKA-MASIEJEWSKA (27 XI 1894 Wilno – 26 II 1974 Gdańsk), powieściopisarka, poetka. Jedna z ośmiorga dzieci stolarza Jana (zm. 19 IV 1910), stolarza i krawcowej Marii z Iwaszkiewiczów (zm. 1 IV 1940). W 1911 ukończyła rosyjskie ośmioklasowe gimnazjum Prozorowej w Wilnie, w klasie o profilu pedagogicznym, należała do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. Od jesieni 1912 przez rok studiowała na Wydziale Prawa uniwersytetu w Petersburgu, ucząc jednocześnie w polskiej katolickiej szkółce katedralnej. Należała do niepodległościowej Unii Młodzieży Postępowej, aresztowana w 1913 za działalność konspiracyjną, dzięki staraniom matki została odesłana została do Wilna i oddana pod nadzór policyjny. W 1914 związała się z nieoficjalnym Kołem Artystycznym Ferdynanda Ruszczyca, zadebiutowała na łamach „Kuriera Wileńskiego” (w 1912–1915 „Kurjer Litewski”, w 1915–1917 „Nowy Kurjer Litewski”) wierszem Sit vobis terra levis. Po uzyskaniu w 1918 dyplomu nauczycielskiego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, pracowała w rodzinnym mieście jako nauczycielka języka polskiego i historii w Gimnazjum im. Joachima Lelewela, zreformowanego w 1933 na gimnazjum żeńskie im. Elizy Orzeszkowej, w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Na przełomie 1920/1921 mieszkała krótko w Bydgoszczy.

Od 1922 publikowała wiersze, opowiadania i powieści w odcinkach w „Słowie”, w latach 1930–1937 współpracowała z „Bluszczem” i stale z „Kurierem Wileńskim”, gdzie w latach 1934–1939 redagowała rubrykę "Kobieta ma głos" (późniejszy tytuł "Nasze sprawy" oraz "Ze świata kobiecego"). Przyjaźniła się z Janem Bułhakiem, który później wykonywał fotografie do jej książek. Należała do Klubu Literacko-Artystycznego „Smorgonia" (1933–1935, między innymi z Jerzym Putramentem, Czesławem Miłoszem i Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim), brała czynny udział w Środach Literackich w Celi Konrada na Ostrobramskiej. Debiut książkowy to opowiadanie Pani Niuśka i jej parasolki (około 1928). Od 1930 członek Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1938 otrzymała „Srebrny Wawrzyn” Polskiej Akademii Literatury za powieść Wielki Tydzień, nagrodzoną w tym w roku w konkursie Księgarni św. Wojciecha. Okres okupacji spędziła w Wilnie, pracowała jako nauczycielka w tajnej oświacie.

W 1945 zamieszkała w Gdańsku i do emerytury w 1949 pracowała jako nauczycielka języka polskiego i literatury, między innymi w II Gimnazjum i Liceum, w Szkole Podstawowej nr 33. W latach 1953–1957 jako radna Wojewódzkiej Rady Narodowej pracowała w Komisji Oświaty. Była prezesem Zarządu Oddziału Wojewódzkiego "Caritas", współpracowała także z miesięcznikiem "Caritas". W latach 1958–1961 działała w Komitecie Obrońców Pokoju. Publikowała też swe wiersze i utwory prozą w "Rejsach" (1951–1958), "Słówku" (1951, 1958) i „Dzienniku Bałtyckim” (od 1956).

Autorka zbioru opowiadań: Pani Niuśka i jej parasolki (około 1928), tomów poezji: Druskienniki (1930), Błękitne piłki (1931), Jesienna miłość (1932), W cieniu modrzewia (1932), Opowieści świerkowe (1936), Moja matka (1937), Szare kamienie śpiewają (1939), Bursztynowe piosenki (1958) (zob. też Kotwica, jednodniówka literacka); powieści: Utopiona lalka (1929), Kłopoty pani Niuśki (1932), Świat w szkole (1933), Złote schody (1934), Niespodzianki małżeństwa (1937), Pamiętnik nauczycielki (1936), Wielki tydzień (1939), Masia. Opowieść prawdziwa (1971, o swojej matce), utworów dla dzieci i młodzieży: Rysiek z Belmontu (1939), Jak I B odkryła Nowy Ląd (1948) – z ilustracjami Janusza Christy, Mama i Dzidzia (1958), Córki chcą inaczej (1966, trzy wznowienia, ostatnie w 1973, przekład na język czeski, Praga 1980), Kłopoty z prababką (1972).

Odznaczona między innymi Srebrnym (1939) i Złotym (1957) Krzyżem Zasługi, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” i „Za Zasługi dla Gdańska”. Od 1918 żona Kazimierza Masiejewskiego, nauczyciela matematyki, z którym w 1915 zakładała Szkołę Średnią im. Joachima Lelewela w Wilnie, od 1918 pod zarządem Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego jego dyrektora, po wojnie prawnika, w 1931 sędziego grodzkiego w Skidlu (okręg Grodno, obecnie Białoruś), w 1934 w Krzemieńcu (obecnie Ukraina), do 3 III 1937 w Jaszunach koło Wilna. Matka Zygmunta Jana Wojdana (nazwisko zmienił w czasie okupacji podczas nauki w wileńskiej Tajnej Szkole Dramatycznej) (24 VI 1920 Wilno - 8 IX 2005 Radom), aktora, reżysera, autora sztuk scenicznych i poetę, twórcę Teatru Powszechnego im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. Pochowana na cmentarzu Srebrzysko. MGS