ROWIŃSKI KSAWERY, prorektor Akademii Lekarskiej w Gdańsku

Wersja z 09:52, 5 cze 2021

KSAWERY FRANCISZEK MARIAN ROWIŃSKI (17 XI 1904 majątek Gola, powiat Śrem – 16 VI 1983 Warszawa), lekarz radiolog, prorektor gdańskiej Akademii Lekarskiej (później Akademia Medyczna). Syn Wacława, rolnika i administratora majątków Gola oraz Gilmy z domu Zeiss.

Edukację rozpoczął w Gostyniu. Od 1913 kontynuował naukę w niemieckiej szkole w Karczewie, gdzie mieszkał na stancji. Uczęszczał także na tajne kompleksy, na których poznał historię literatury polskiej. W 1917 rozpoczął naukę w Gimnazjum im. cesarza Fryderyka Wilhelma w Poznaniu. W latach 1918–1922 uczęszczał do Gimnazjum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu, w 1922 zdał egzamin dojrzałości oraz rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (UP). W latach 1926–1927, będąc studentem czwartego roku, pracował na stanowisku asystenta w Szpitalu Sióstr Elżbietanek w Poznaniu. W 1928 ukończył studia i otrzymał tytuł lekarza, w tym samym roku także doktora wszech nauk lekarskich.

Od 1928 pracował jako asystent radiolog w Katedrze Radiologii UP, od 1929 jako asystent w Katedrze Radiologii UP. W latach 1932–1933 studiował rentgenodiagnostykę i rentgenoterapię w Zentral-Roentgeninstitut w Allgemeinem Krankenhaus w Wiedniu. W 1933 został kierownikiem Zakładu Radiologicznego Związkowego w Warszawie. Organizował i przeprowadzał kursy dla lekarzy z rentgenologii układu krążenia. Prowadził w Zakładzie tzw. „kominki radiologiczne”, podczas których ze studentami przeglądł zdjęcia rentgenowskie i wspólnie omawiano kolejne przypadki. W 1933 pracował także jako wolontariusz na Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala Świętego Łazarza w Warszawie, gdzie został początkowo zatrudniony na stanowisku asystenta, w latach 1940–1944 był ordynatorem tego oddziału.

W lipcu 1945 podjął pracę na stanowisku lekarza-rentgenologa w nowo powstałej Akademii Lekarskiej (AL) w Gdańsku, na etacie zatrudniony był do 1950 roku. Utworzył Katedrę i Klinikę Radiologii i Radioterapii, której został kierownikiem, w 1947 awansował na stanowisko zastępcy profesora. W latach 1947–1949 utworzył pierwszą w kraju Szkołę Asystentek Technicznych, a także Ośrodek Szkolenia Techników Elektromedycznych. W 1948 został profesorem nadzwyczajnym i w tym samym roku, po raz pierwszy w Polsce, przeprowadził badanie angiokardiograficzne. W latach 1948–1949 był prodziekanem Wydziału Lekarskiego AL, od marca do września 1949 prorektorem AL.

W latach 1949–1951 był członkiem Sekcji Elektromedycznej działającej przy Państwowej Radzie Zdrowia w Warszawie, od 1950 do 1960 dyrektorem Departamentu Szkolnictwa i Nauki w Ministerstwie Zdrowia. W latach 1951–1973 zaangażował się też w utworzenie i kierownictwo Katedry i Zakładu Radiologii Pediatrycznej w Akademii Medycznej w Warszawie (AMW). W latach 1953-1963 prowadził zajęcia z propedeutyki lekarskiej dla studentów AMW.

W 1955 przebywał na szkoleniu w Moskwie i w Leningradzie, w 1957 wyjechał na szkolenie do Chińskiej Republiki Ludowej. Od 1957 do 1963 prowadził zlecone zajęcia z deontologii lekarskiej na gdańskiej AM. W 1959 był prelegentem podczas II Światowej Konferencji w Sprawie Nauczania Medycyny w Chicago (USA). W 1962 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a dwa lata później utworzył i kierował Oddziałem Onkologii Dziecięcej przy Katedrze i Zakładzie Radiologii Pediatrycznej AMW. Rozpoczął też wówczas wieloletnią pracę nad reformą studiów lekarskich.

Zajmował się rentgenodiagnostyką serca i większych naczyń krwionośnych. Upowszechnił metodę rentgenokimografii w analizie obrazu rentgenowskiego serca. Wprowadził rentgenodiagnostykę czynnościową. Jako pierwszy w Polsce zastosował metodę tomograficzną do analizy naczyń płucnych, wprowadził stosowanie bocznych zdjęć tomograficznych. Interesował się bronchografią w patologii drzewa oskrzelowego. Autor między innymi podręcznika radiologii chirurgicznej Diagnostyka rentgenowska następstw urazów. Podstawy techniki i taktyki (Warszawa, 1958) oraz współautor pierwszego podręcznika radiologii pediatrycznej Rentgenodiagnostyka pediatryczna (Warszawa, 1971).

Współredagował „Polski Przegląd Radiologiczny”, „Życie Szkoły Wyższej”, „Postępy Wiedzy Medycznej”, „Archiwum Historii Medycyny”, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, „Organon” oraz serii wydawniczej „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”. Był członkiem między innymi: Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia (od 1950), Komitetu Historii Nauki Wydziału Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk (od 1953), Instytutu Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk (od 1983), Komisji Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (1955-1975), Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (1956), Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego (1974), Radiologii Pediatrycznej (1970), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki (1969). Był współzałożycielem Gdańskiego Towarzystwa Lekarskiego (w 1946), Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny (w 1957), Europejskiego Towarzystwa Radiologii Pediatrycznej (w 1964), Rady Naczelnej Izby Lekarskiej w Warszawie, Okręgowej Izby Lekarskiej w Sopocie, Sekcji Zdrowia Rady Głównej przy Ministerstwie Oświaty w Warszawie.

Odznaczony między innymi: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1951), Krzyżem Komandorski OOP (1956), Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1964) i I klasy (1968), Medalem 10-lecia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1955), Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1968), Medalem 50-lecia Państwowego Zakładu Higieny (1968), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1973), odznaką Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1975), Złotą Odznakę Honorową Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (1976). W 1969 przyznano mu doktorat honoris causa Akademii Medycznej w Poznaniu.

Był trzykrotnie żonaty: z Izabelą z domu Klinge, nauczycielką matematyki, po rozwodzie ożenił się z Marię z domu Krzemieńska, laborantkę rentgenowską (zm. 1981), po raz trzeci w 1982 z Henryką z domu Getter, urzędniczką. Z pierwszego małżeństwa doczekał się Ewy Marii, Wojciecha Andrzeja, Katarzyny, z drugiego Roksany i Olgierda. SeKo PP