JURKIEWICZ EDWARD, koszykarz, olimpijczyk

Wersja z 18:17, 11 mar 2021

Edward Jurkiewicz (trzeci od prawej, w tylnym rzędzie) z drużyną reprezentacji Polski

Zbiórka podpisów o uchylenie dyskwalifikacji Edwardowi Jurkiewiczowi, 1973

EDWARD JURKIEWICZ (ur. 22 I 1948 Pruszcz Gdański), koszykarz (skrzydłowy), olimpijczyk, reprezentant Polski i Europy. Syn Witolda i Stefanii Ciesielskiej. Absolwent gdańskiego Technikum Elektrycznego (na Przeróbce) w trybie wieczorowym. Za namową nauczyciela wf w szkole podstawowej w Pruszczu, Grzegorza Polakowa i zgodą trenera Mieczysława Kozłowskiego zawodnik AZS Gdańsk (1963–1967), który to zespół w 1962 uzyskał awans do I ligi, lecz po rocznym w niej pobycie spadł do tzw. klasy wydzielonej (ligi międzywojewódzkiej).

Przełom w jego karierze przyniósł rok 1966 (między innymi 14 XI 1965 w derbowym spotkaniu ze Spójnią Gdańsk zdobył 2 punkty, w styczniu 1966 w spotkaniu AZS–Ruch Grudziądz 86:65 już 20), po którym powołany został do polskiej kadry młodzieżowej. W 1967 roku zgłosił akces do GKS Wybrzeże Gdańsk, powołany do odbycia służby wojskowej był początkowo zawodnikiem Zawiszy Bydgoszcz (1967), następnie Legii Warszawa (1968–1969), z którą zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski. Reprezentując ten klub powołany został w 1968 roku do kadry Polski walczącej o udział w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku. Uczestnik tych Igrzysk, z reprezentacją Polski zajął 6 miejsce. Indywidualnie, po zdobyciu 157 punktów, był trzecim strzelcem Igrzysk. W październiku 1969 roku z reprezentacją Polski zajął 4 miejsce podczas XV Mistrzostw Europy w Atenach, będąc najlepszym zawodnikiem polskiej drużyny. Po raz ostatni wystąpił w barwach Legii w turnieju z okazji 26 Rocznicy Ludowego Wojska Polskiego 17-19 X 1969 (w spotkaniu z CSKA Sofia, wygranym przez Legię 114: 94, zdobył 50 punktów). Bezpośrednio po zakończeniu turnieju ogłosił publicznie akces do GKS Wybrzeże.

W gdańskiej drużynie debiutował w I lidze 8 XI 1969 roku w wyjazdowym meczu z Koroną Kraków (74:71, zdobył 26 punktów, najwięcej z drużyny) i w dniu następnym z Wisłą Kraków (70:68, zdobył 22 punkty, również najwięcej w drużynie).

Z GKS Wybrzeże trzykrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1971, 1972, 1978), wicemistrz Polski (1970), brązowy medalista (1975), zdobywca Pucharu Polski (1976, 1978 i 1979). Był ośmiokrotnym (1970–1972, 1974–1978) królem strzelców polskiej ligi koszykarskiej, łącznie w lidze zdobył 23.726 punktów (rekord świata w koszykówce amatorskiej). W lidze najczęściej trafiał w sezonie 1970/1971 – zdobył 1200 punktów (w pierwszej rundzie 597; przeciętna na mecz: 33 punkty; drugi w lidze Kasprzak z Lublinianki – 873, trzeci Likszo z Wisły Kraków – 774). W meczu ligowym 15 III 1970 Wybrzeża z Baildonem Katowice zdobył 84 punkty, do przerwy 46 punktów (rekord pobity dopiero w 1980). W towarzyskim turnieju „Mac Arvid Cup” w Sztokholmie 28 XII 1977 w spotkaniu z CW Post Nowy York (118:102) zdobył 57 punktów.

Z Wybrzeżem Gdańsk w 1973 roku grał w Pucharze Europy (zespół odpadł po pierwszym spotkaniu 8 XI 1973 z Panathinaikos Ateny 87:70 (zdobył 40 punktów) i 70:97 (zdobył 32 punkty)), w tym samym roku był w Tbilisi najlepszym strzelcem XII Turnieju Koszykówki Drużyn Gwardyjskich Krajów Socjalistycznych (169 punktów, zespół polskiej Gwardii zajął ostatnie, 5 miejsce). W październiku 1976 w I rundzie Pucharu Zdobywców Pucharu z Wybrzeżem wygrał z Zamalek SC Kair 79:78 (41 punktów) i 110:88 (27 punktów). W II rundzie w listopadzie 1976 GKS odpadł po dwumeczu z Radničkim Belgrad: 101:94 (zdobył 37 punktów) i 86:117 (48 punktów). W listopadzie-grudniu 1978 zespół odpadł w Pucharze Europy po porażce z Olimpiakosem Pireus 91:85 (zdobył 49 punktów) i 79:102, zajmując trzecie miejsce w grupie za Moderne La Mans (mistrz Francji) 86:83 (zdobył 28 punktów) i 93:101 (zdobył 34 punkty) oraz Al Jalaa Aleppo (Syria) 92:85 (40 punktów) i 99:89 (18 punktów).

Jako zawodnik Wybrzeża był trzykrotnym uczestnikiem Mistrzostw Europy: w 1969 w Neapolu, w 1971 w Essen (IV miejsce polskiego zespołu, król strzelców turnieju finałowego - 168 punktów), w maju 1975 w grupie B w Hagen był królem strzelców turnieju (w meczu Polska–Węgry 114:89 zdobył 52 punkty), po awansie do grupy A uczestniczył w zmaganiach finałowych w Jugosławii (VIII miejsce polskiego zespołu).

5 VI 1971 w Rzymie zagrał w Reprezentacji Gwiazd Europy FIBA–Włochy 96:64 (zdobył 10 punktów).

W kwietniu 1971 powołany do kadry narodowej na Igrzyska Olimpijskie w Monachium. 13 IV 1972, podczas treningu kadry narodowej w Sofii, w odpowiedzi na zaczepki i uderzenie w twarz przez zawodnika Legii Warszawa Jana Dolczewskiego, znokautował adwersarza. Po nagonce prasy centralnej (zarzucającej mu między innymi „gwiazdorstwo”) i negatywnego stanowiska Polskiego Związku Koszykówki (co wiązano z jego prasową krytyką o skandalicznym sposobie organizacji wyjazdu polskiej ekipy do USA w styczniu 1972 roku) ukarany został dwuletnią dyskwalifikacją (do 12 IV 1974) z rozciągnięciem na wszystkie dyscypliny sportu (Dolczewski otrzymał karę rocznej dyskwalifikacji za słowną obrazę). W konsekwencji nie wziął udziału w IO w Monachium, zabroniono mu też gry w reprezentacji FIBA. Amnestiowany po 18 miesiącach, zagrał w drużynie Wybrzeża 1 XI 1973 (w spotkaniu z Legią Warszawa 105:81, był najlepszym strzelcem gdańskiej drużyny, zdobył 25 punktów).

W 1976 roku z reprezentacją walczył w turnieju przedolimpijskim w Edynburgu, wywalczył awans do finałów tego turnieju (w spotkaniu z Włochami zdobył 31 punktów). W kwietniu 1977, za awantury wywołane przez zespół w Hotelu Garnizonowym we Wrocławiu, pozbawiony funkcji kapitana Wybrzeża. Ostatni mecz ligowy w GKS Wybrzeże rozegrał 25 III 1979 z zespołem z Turowa (między innymi w ostatnich meczach: 11 II 1979 z Lechem Poznań 106:85 zdobył 58 punktów, 24 II 1979 z Wisłą Kraków – 51 punktów, 10 III 1979 z Górnikiem Wałbrzych 109:96 – 56 punktów). Występował jeszcze wiosną w turniejach z udziałem GKS Wybrzeże, między innymi w ramach Dni Gdańska w Leningradzie 28 III 1979 w spotkaniu Spartak Leningrad – Wybrzeże 101: 84 (52 punkty). Nie brał już udziału w czerwcowych rozgrywkach półfinałowych i finałowych o PP, przygotowując się do wyjazdu do Francji. Pożegnany uroczyście 29 IX 1979 przed meczem Wybrzeża z Legią Warszawa.

Po wyjeździe do Francji był grającym trenerem II-ligowego zespołu Saint Quentin (francuskie przepisy nie pozwalały na grę w lidze wyższej), w jednym ze spotkań zdobył 94 punkty. W 1990, grając w zespole z Le Havre, zdobył 42 punkty na swoje 42 urodziny.

W latach 1968-1977 rozegrał 203 mecze w reprezentacji Polski, uzyskał 4114 punktów, najwięcej w spotkaniu z Węgrami w kwalifikacjach do ME w 1975 – 52 punkty. Ogółem rozegrał ponad 1000 oficjalnych spotkań, zdobywając 36.478 punktów. Słynął z narzucanych sobie wielogodzinnych treningów, po 8-10 godzin dziennie. Mieszkał na Przymorzu, od 1979 roku we Francji, pod Strasburgiem.

W 1969 roku wybrany w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” najlepszym sportowcem województwa gdańskiego, za 1970 uplasował się na trzecim miejscu, za 1971 na drugim. Odznaczony między innymi odznaką „Za zasługi dla Gdańska” (1975). Wyróżniony tytułem Zasłużony Mistrz Sportu. W 2016 roku uznany za koszykarza 60-lecia Okręgowego Pomorskiego Związku Koszykówki w Gdańsku.

Od sezonu 1971/1972 w I-ligowym zespole GKS Wybrzeże grał także jego brat, Stefan Jurkiewicz. BŚ