ŚWIĘCA, wojewoda gdański, pomorski

Wersja z 18:57, 9 paź 2022

Odrys pieczęci wojewody gdańskiego Święcy z 1308

ŚWIĘCA (zm. 1308), możny wschodniopomorski. Wywodził się z rodziny osiadłej pod Słupskiem (dysponującej dobrami: Krępa, Lubuń, Kobylnica, Siemianice). W latach 1257–1259 podstoli w Sławnie, 1266–1274 podkomorzy słupski, 1275–1287 kasztelan słupski, 1286–1306 wojewoda gdański, 1287–1308 wojewoda słupski, 1299–1301 starosta wschodniopomorski, 1301–1306 wojewoda wschodniopomorski. Przywódca stronnictwa dominującego na Pomorzu Wschodnim pod koniec życia Mściwoja II, decydujący o następstwie tronu w księstwie gdańskim. Zwolennik związków Pomorza Wschodniego z Polską, popierał kandydaturę księcia wielkopolskiego Przemysła II (1294), a po jego śmierci, mimo osobistych uprzedzeń, ale zgodnie z racją stanu, także księcia Władysława Łokietka (1295), obu Wacławów czeskich (początek XIV wieku). Od 1307 roku wraz z rodziną pozostawał w opozycji do Władysława Łokietka, przeszedł na stronę margrabiów brandenburskich, w 1308 brał udział w zajęciu przez nich Gdańska. Miał młodszego brata Wawrzyńca (zmarłego po 1312), związanego z ośrodkiem w Słupsku: w 1276 tamtejszego łowczego, 1284–1288 podkomorzego, 1288–1312 kasztelana, który zbudował potęgę ekonomiczną rodziny (dobra w ziemi słupskiej i koło Bytowa).

Najwybitniejszym synem Święcy był Piotr Święca (Święcic) z Nowego nad Wisłą (zm. 1327), początkowo duchowny, w 1299 prepozyt kaliski i wicekanclerz Pomorza Wschodniego, następnie w stanie świeckim, 1305–1306 starosta Pomorza Wschodniego, 1306–1307 namiestnik gdańsko-tczewsko-słupski z ramienia Łokietka. Przejął on po ojcu kierowanie obozem politycznym w roku 1305, za rządów Wacława III wyraził zgodę na rządy margrabiów brandenburskich nad Pomorzem Wschodnim, w lecie 1306 bronił jego zachodnich ziem przed najazdem biskupa kamieńskiego i nie doczekawszy się margrabiów brandenburskich, zawarł porozumienie z Władysławem Łokietkiem, przekazując mu rządy na Pomorzu Wschodnim. W wyniku konfliktu z biskupem włocławskim Gerwardem, którego dochody z Pomorza przejął na sfinansowanie wojny latem 1306, oraz niewywiązania się z umów Łokietka, który zobowiązywał się zwrócić mu kwotę zasądzoną na rzecz biskupa, 17 VII 1307, za cenę uzyskania w lenno (czyli stworzenia samodzielnego państewka feudalnego) ziemi sławieńskiej dla siebie i swoich braci Wawrzyńca (zm. 1317), później pana na sławieńskim Darłowie, i Jana (zm. 1347), później pana na Sławnie – przeszedł z całym stronnictwem na stronę margrabiów, otwierając im drogę do podboju Pomorza Wschodniego ( rzeź Gdańska w 1308 roku). W wyniku wyprawy Łokietka zimą 1307–1308 pochwycony w Nowem nad Wisłą i osadzony w zamku w Brześciu Kujawskim. Wolność odzyskał w 1310, za wstawiennictwem u Łokietka bp. Gerwarda, który w innym wypadku nie mógłby liczyć na odzyskanie zasądzonych mu kwot. W 1313 roku wraz z braćmi uregulował sprawy z biskupem, zaspokajając go głównie z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży Krzyżakom Nowego nad Wisłą. W następnych latach występował w otoczeniu margrabiego brandenburskiego Waldemara i księcia wołogojskiego (zachodniopomorskie) Warcisława jako pan na Polanowie (ziemia sławieńska) i Tucholi. Władztwo sławieńskie Święców upadło w połowie XIV wieku. BŚ