JURKIEWICZ EDWARD, koszykarz, olimpijczyk

Wersja z 08:05, 2 lip 2019

Edward Jurkiewicz (trzeci od prawej, w tylnym rzędzie) z drużyną reprezentacji Polski

EDWARD JURKIEWICZ (ur. 22 I 1948 Pruszcz Gdański), koszykarz (skrzydłowy), olimpijczyk, reprezentant Polski i Europy. Syn Witolda i Stefanii Ciesielskiej. Absolwent gdańskiego Technikum Elektrycznego (na Przeróbce) w trybie wieczorowym. Za namową nauczyciela wf w szkole podstawowej w Pruszczu, Grzegorza Polakowa i zgodą trenera Mieczysława Kozłowskiego zawodnik AZS Gdańsk (1963–1967), który to zespół w 1962 uzyskał awans do I ligi, lecz po rocznym w niej pobycie spadł do tzw. klasy wydzielonej (ligi międzywojewódzkiej).

Przełom w jego karierze przyniósł rok 1966 (m.in. 14 XI 1965 w derbowym spotkaniu ze Spójnią Gdańsk zdobył 2 punkty, w styczniu 1966 w spotkaniu AZS–Ruch Grudziądz 86:65 już 20), po którym powołany został do polskiej kadry młodzieżowej. W 1967 roku zgłosił akces do GKS Wybrzeża Gdańsk., powołany do odbycia służby wojskowej był początkowo zawodnikiem Zawiszy Bydgoszcz (1967), następnie Legii Warszawa (1968–1969), z którą zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski. Reprezentując ten klub powołany został w 1968 roku do kadry Polski walczącej o udział w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku. Uczestnik tych Igrzysk, z reprezentacją Polski zajął 6 miejsce. Indywidualnie, po zdobyciu 157 punktów, był trzecim strzelcem Igrzysk. W październiku 1969 roku z reprezentacją Polski zajął 4 miejsce podczas XV Mistrzostw Europy w Atenach, będąc najlepszym zawodnikiem polskiej drużyny. Po raz ostatni wystąpił w barwach Legii w turnieju z okazji 26 Rocznicy Ludowego Wojska Polskiego 17-19 X 1969 (w spotkaniu z CSKA Sofia, wygranym przez Legię 114: 94, zdobył 50 punktów). Bezpośrednio po zakończeniu turnieju ogłosił publicznie akces do GKS Wybrzeże.

W gdańskiej drużynie debiutował w I lidze 8 XI 1969 roku w wyjazdowym meczy z Koroną Kraków (74:71, zdobył 26 punktów, najwięcej z drużyny) i w dniu następnym z Wisła Kraków (70:68, zdobył 22 punkty, również najwięcej w drużynie).

Z GKS Wybrzeże trzykrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1971, 1972, 1978), wicemistrz Polski (1970), brązowy medalista (1975), zdobywca Pucharu Polski (1976, 1978 i 1979). Był ośmiokrotnym (1970–1972, 1974–1978) król strzelców polskiej ligi koszykarskiej, łącznie w lidze zdobył 23.726 punktów (rekord świata w koszykówce amatorskiej). W lidze najczęściej trafiał w sezonie 1970/1971 – zdobył 1200 punktów (w pierwszej rundzie 597; przeciętna na mecz: 33 punkty; drugi w lidze Kasprzak z Lublinianki – 873, trzeci Liszko z Wisły Kraków – 774). W meczu ligowym 15 III 1970 Wybrzeża z Baildonem Katowice zdobył 84 punkty, do przerwy 46 punktów (rekord pobity dopiero w 1980). W towarzyskim turnieju „Mac Arwid Cup” w Sztokholmie 28 XII 1977 w spotkaniu z CW Post Nowy York (118:102) zdobył 57 punktów.

Z Wybrzeżem Gdańsk w 1973 roku grał w Pucharze Europy (zespół odpadł po pierwszy spotkaniu 8 XI 1973 z Panathinaikos Ateny 87:70 (zdobył 40 punktów) i 70:97 (zdobył 32 punkty)), w tym samym roku był w Tbilisi najlepszym strzelcem XII Turnieju Koszykówki Drużyn Gwardyjskich Krajów Socjalistycznych (169 punktów, zespół polskiej Gwardii zajął ostatnie, 5 miejscu). W październiku 1976 w I rundzie Pucharu Zdobywców Pucharu z Wybrzeżem wygrał z Zamaelk SC Kair 79:78 (41 punktów) i 110:88 (27 punktów). W II rundzie w listopadzie 1976 GKS odpadł po dwumeczu z Radnickim Belgrad: 101:94 (zdobył 37 punktów) i 86:117 (48 punktów). W listopadzie-grudniu 1978 zespół odpadł w Pucharze Europy po porażce z Olimpiakosem Pirus 91:85 (zdobył 49 punktów) i 79:102, zajmując trzecie miejsce w grupie za Moderne La Mans (mistrz Francji) 86:83 (zdobył 28 punktów) i 93:101 (zdobył 34 punkty) oraz All Jala Alepo (Syria) 92:85 (40 punktów) i 99:89 (18 punktów)

Jako zawodnik Wybrzeża był trzykrotnym uczestnikiem Mistrzostw Europy: w 1969 w Neapolu, w 1971 w Essen (IV miejsce polskiego zespołu, król strzelców turnieju finałowego - 168 punktów), w maju 1975 w grupie B w Hagen był królem strzelców turnieju (w meczu Polska–Węgry 114:89 zdobył 52 punkty), po awansie do grupy A uczestniczył w zmaganiach finałowych w Jugosławii (VIII miejsce polskiego zespołu).

5 VI 1971 w Rzymie zagrał w Reprezentacji Gwiazd Europy FIBA–Włochy 96:64 (zdobył 10 punktów).

W kwietniu 1971 powołany do kadry narodowej na Igrzyska Olimpijskie w Monachium. 13 IV 1972, podczas treningu kadry narodowej w Sofii, w odpowiedzi na zaczepki i uderzenie w twarz przez zawodnika Legii Warszawa Jana Dolczewskiego, znokautował adwersarza. Po nagonce prasy centralnej (zarzucającej mu m.in. „gwiazdorstwo”) i negatywnego stanowiska Polskiego Związku Koszykówki (co wiązano z jego prasową krytyką o skandalicznym sposobie organizacji wyjazdu polskiej ekipy do USA w styczniu 1972 roku) ukarany został dwuletnią dyskwalifikacją (do 12 IV 1974) z rozciągnięciem na wszystkie dyscypliny sportu (Dolczewski otrzymał karę rocznej dyskwalifikacji za słowną obrazę). W konsekwencji nie wziął udziału w IO w Monachium, zabroniono mu też gry w reprezentacji FIBA. Amnestiowany po 18 miesiącach, zagrał w drużynie Wybrzeża 1 XI 1973 (w spotkaniu z Legią Warszawa 105:81, był najlepszym strzelcem gdańskiej drużyny, z dobył 25 punktów).

W 1976 roku z reprezentacją walczył w turnieju przedolimpijskim w Edynburgu, wywalczył awans do finałów tego turnieju (w spotkaniu z Włochami zdobył 31 punktów). W kwietniu 1977, za awantury wywołane przez zespół w Hotelu Garnizonowym we Wrocławiu, pozbawiony funkcji kapitana Wybrzeża. Ostatni mecz ligowy w GKS Wybrzeże rozegrał 25 III 1979 z zespołem z Turowa (m.in. w ostatnich meczach: 11 II 1979 z Lechem Poznań 106:85 zdobył 58 punkty, 24 II 1979 z Wisłą Kraków – 51 punktów, 10 III 1979 z Górnikiem Wałbrzych 109:96 – 56 punktów). Występował jeszcze wiosną w turniejach z udziałem GKS Wybrzeże, m.in. ramach Dni Gdańska w Leningradzie 28 III 1979 w spotkaniu Spartak Leningrad – Wybrzeże 101: 84 (52 punkty). Nie brał już udziału w czerwcowych rozgrywkach półfinałowych i finałowych o PP, przygotowując się do wyjazdu do Francji. Pożegnany uroczyście 29 IX 1979 przed meczem Wybrzeża z Legią Warszawa.

Po wyjeździe do Francji był grającym trenerem II-ligowego zespołu (francuskie przepisy nie pozwalały na grę w lidze wyższej), w jednym ze spotkań zdobył 94 punkty.

W latach 1968-1977 rozegrał 203 mecze w reprezentacji Polski, uzyskał 4114 punktów, najwięcej w spotkaniu z Węgrami w kwalifikacjach do ME w 1975 – 52 punkty. Ogółem rozegrał ponad 1000 oficjalnych spotkań, zdobywając 36.478 punktów. Słynął w narzucanych sobie wielogodzinnych treningów, po 8-10 godzin dziennie. Mieszkał na Przymorzu, od 1979 roku we Francji, pod Strasburgiem.

W 1969 roku wybrany w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” najlepszym sportowcem województwa gdańskiego, za 1970 uplasował się na trzecim miejscu, za 1971 na drugim. Odznaczony m.in. odznaką „Za zasługi dla Gdańska” (1975). W 2016 roku uznany za koszykarz 60-lecia Okręgowego Pomorskiego Związku Koszykówki w Gdańsku.

Od sezonu 1971/1972 w I-ligowym zespole GKS Wybrzeże grał także jego brat, Stefan Jurkiewicz. BŚ