NALESZKIEWICZ JAROSŁAW, profesor Politechniki Gdańskiej

Wersja z 17:53, 11 paź 2022

Jarosław Naleszkiewicz stoi przy szybowcu bezogonowym J.N. 1 własnej produkcji, 1932

JAROSŁAW NALESZKIEWICZ (21 V 1904 Czarnomin, Podole – 24 XII 1969 Warszawa), profesor Politechniki Gdańskiej (PG), specjalizował się w konstrukcjach lotniczych, konstrukcjach okrętowych i stateczności. Syn prawnika i urzędnika Ministerstwa Skarbu Alfreda oraz Amelii z domu Pawlikowskiej. W 1921 był absolwentem Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. W latach 1921–1926 studiował na Wydziale Mechanicznym (w Sekcji Lotniczej) Politechniki Warszawskiej. W 1925 odbył praktykę w zakładach lotniczych Lorraine i Hispano-Suiza we Francji. Od 1926 inżynier mechanik. Jako stypendysta Ligi Obrony Powietrznej Państwa zapisał się na studia uzupełniające na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym na Sorbonie (Uniwersytecie Paryskim), jednak rozczarowany niskim poziomem wykładów wrócił do zakładów Lorraine i Hispano-Suiza. Od lutego 1927 do sierpnia 1930 pracował w Podlaskiej Wytwórni Samolotów SA w Białej Podlaskiej jako kierownik narzędziowni, konstruktor samolotów i kierownik grupy konstruktorów. Autor projektów nowych samolotów: PWS-Stemal-VII, PWS-5 (1928), PWS-8, PWS-21 (1929) i PWS-24 (1930). W latach 1930–1931 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, początkowo w grupie pilotażowej, następnie technicznej. W okresie 1931–1933 pracował jako kierownik cywilny warsztatów Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, był konstruktorem pierwszego w Polsce szybowca bezogonowca. W 1931, wraz z inż. Adamem Nowotnym, zaprojektował szybowce: wyczynowy NN-1 oraz szkolno-treningowy NN-2, w 1932 skonstruował szybowce NN-2 Bis, JN-1 i Żabuś-II.

Od 1 V 1933 do III 1936 pracował w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był kierownikiem Referatu Kontroli Konstrukcji samolotów w stopniu radcy, rzeczoznawcą Stacji Technologicznej. Od 1935 doktor na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W latach 1936–1937 pracował w Lubelskiej Wytwórni Samolotów w Lublinie, był kierownikiem wydziału, prokurentem i zastępcą dyrektora. Od kwietnia 1937 pracował w Wytwórni Silników nr 1 Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie. Był kierownikiem tzw. Grupy Obliczeniowej w Laboratorium Badawczym do rozwiązywania problemów naukowych mechaniki i wytrzymałości konstrukcji. Opublikował pracę Działanie amortyzacji podwozia (1938), stanowiącą podstawę do otwarcia przewodu habilitacyjnego na Politechnice Warszawskiej. Przewód został przerwany wskutek wybuchu II wojny światowej. W 1939 reprezentował Polskę na Międzynarodowej Konferencji CINA w Paryżu i na Międzynarodowym Kongresie Badań Materiałów w Londynie. Był jedynym Polakiem, który ukończył kurs elastooptyki na Politechnice Monachijskiej.

We wrześniu 1939 otrzymał przydział do 1 Pułku Lotnictwa w Pińsku. Nie został przyjęty z powodu utracenia przez jednostkę samolotów. Od października 1939 do października 1944 mieszkał w Warszawie. Brał udział w tajnym nauczaniu na Politechnice Warszawskiej i Uniwersytecie Warszawskim. Od 1940 należał do batalionu Związku Walki Zbrojnej „Dominik” w Zgrupowaniu Stolica, następnie został przeniesiony do komendy zgrupowania jako szef Działu Uzbrojenia. Organizował gromadzenie broni przechowywanej po wojnie obronnej 1939, a także skup broni od niemieckich żołnierzy i akcje jej zdobywania. Był producentem uzbrojenia, podlegała mu też jednostka instruktorów nauki o broni. W 1941 uczestniczył w rozpracowaniu lotniska Warszawa-Okęcie i podziemnych magazynów paliwa należących do Luftwaffe, które w 1943 roku zniszczyło lotnictwo radzieckie. W Komendzie Głównej Armii Krajowej pracował w wywiadzie lotniczym. Podczas powstania warszawskiego był oficerem łącznikowym w stopniu podporucznika, prowadził nasłuch obcych radiostacji dla Polskiej Armii Ludowej (PAL), pełnił obowiązki administracyjne w organach Delegatury Rządu na Kraj (pseudonim: Jarosław, „1269”).

Po upadku powstania wraz z ludnością cywilną Warszawy został skierowany do obozu przejściowego w Pruszkowie, jednak zbiegł podczas drogi. W listopadzie 1944 aresztowany, a następnie skierowany do Pruszkowa, skąd został wysłany do Konina, gdzie wykonywał prace przymusowe w zakładach skupu zboża. Po kilku dniach ponownie zbiegł, w Myśliborzu szukał rodziny, został aresztowany w Częstochowie i skierowany do Piły do prac w brygadzie naprawy torów kolejowych. W styczniu 1945 podczas bombardowania Piły zbiegł, w lutym i marcu mieszkał w Myśliborzu. W kwietniu 1945 został zmobilizowany w stopniu kapitana do Wojska Polskiego. Był zastępcą dowódcy wyszkolenia Pułku Lotniczego Ćwiczebno-Szkoleniowego w Radomiu, we wrześniu zdemobilizowany.

Od 1 X 1945 do 1957 pracował na PG, od 1946 jako zastępca profesora, od 1949 jako docent, od 1951 jako profesor kontraktowy, od 1955 jako profesor zwyczajny. W latach 1948–1949 był kierownikiem Katedry Mechaniki Technicznej na Wydziale Mechanicznym, od maja 1949 do 1956 kierownikiem Katedry i Zakładu Wytrzymałości Materiałów i Wyższych Zagadnień Mechaniki na Wydziale Mechanicznym, w latach 1956–1957 na Wydziale Budowy Okrętów Katedry i Zakładu Mechaniki Ustrojów Okrętowych. Jednocześnie w okresie 1945–1947 pracował w Zjednoczeniu Stoczni Polskich w Gdańsku, w 1948 był doradcą technicznym w Gdańskim Urzędzie Morskim. W latach 1958–1960 wchodził w skład Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN.

Po przenosinach do Warszawy pracował w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki, gdzie był kierownikiem pracowni teorii konstrukcji cienkościennych, a po 1958 kierownikiem pracowni stateczności. W latach 1958–1969 pracował w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, był kierownikiem Katedry Aerodynamiki i Budowy Samolotów. Autor publikacji na temat lotnictwa, stateczności, konstrukcji maszyn okrętowych, między innymi monografii Obliczanie drgań kadłubów okrętów (1951), Mechanika Techniczna (t. 1–3, 1952).

W latach 1958–1969 członek Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (był jednym ze współzałożycieli), w 1951 roku Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (włączone do Polskiej Akademii Nauk w 1951 roku). Ponadto w latach 1956–1959 był członkiem Rady Głównej Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, 1958–1960 członkiem Rady Naukowo-Ekonomicznej przy Ministrze Żeglugi i Gospodarki Wodnej.

W 1952 otrzymał Państwową Nagrodę Naukową III stopnia za prace w dziedzinie wytrzymałości drewna, w 1954 nagrodę naukową Ministra Szkolnictwa Wyższego, w 1957 nagrodę im. Maksymiliana T. Hubera za publikacje z dziedziny kwantyzacji zjawisk niestateczności. Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1956).

Był żonaty z Anną z domu Ciecierską (21 VII 1911 – 12 II 1985 Warszawa). Pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie. WP