PRYCZKOWSKI JERZY, chirurg Akademii Medycznej w Gdańsku

Aktualna wersja na dzień 20:26, 19 gru 2022

JERZY PRYCZKOWSKI (19 I 1931 Krówno, gmina Osieczna, województwo pomorskie – 4 II 1994 Gdańsk), lekarz ze specjalizacją I i II stopnia z chirurgii, chirurg naczyniowy Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn Leona nauczyciela szkół powszechnych i oficera Wojska Polskiego, poległego w 1939, oraz nauczycielki Matyldy z domu Nürnberg, brat Genowefy. W 1932 wraz z rodziną zamieszkał w Terespolu Pomorskim, gdzie w 1937 rozpoczął naukę w szkole powszechnej. Po wybuchu II wojny światowej i śmierci ojca, w 1939 zamieszkał z matką i siostrą w Osiecznej w Borach Tucholskich. Kontynuował naukę i pracował zarobkowo, między innymi w miejscowej stolarni, piekarni, gospodarstwie rybnym i masarni.

W 1945 ukończył szkołę podstawową, w 1950 uzyskał maturę w Collegium Marianum w Pelplinie i podjął studia na Wydziale Lekarskim AMG. Od grudniu 1951 młodszy asystent w Zakładzie Biologii i Parazytologii. W 1955 ukończył studia medyczne i zatrudniony został w II Klinice Chirurgicznej AMG. W 1958 otrzymał stypendium Fundacji Rockefellera, przebywał przez rok na stażu w klinice Charlesa Robba w Anglii, dodatkowo przez trzy miesiące miedzy innymi w uniwersyteckiej klinice chirurgicznej Ite Boeremy w Amsterdamie, klinice chirurgicznej Ernsta Derry w Düsseldorfie i klinice torakochirurgicznej Tyge Sondergaarda w Aarhus w Danii. W 1960 zorganizował od podstaw Poradnię Chorób Naczyniowych w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Gdańsku (funkcjonowała do 1974) i nawiązał współpracę z Zakładem Radiologii AMG. W tym samym roku ukończył specjalizację I stopnia, w 1965 II stopnia z chirurgii. W 1967, w oparciu o rozprawę Wartość obrazów aorto-arteriograficznych w ustalaniu wskazań do chirurgicznego leczenia zaburzeń w ukrwieniu tętniczym kończyn dolnych, doktor nauk medycznych (promotor: prof. Kazimierz Dębicki).

W latach 1967–1970 i 1973–1974 prowadził szkolenia podyplomowe dla lekarzy z zakresu chirurgii naczyniowej. Od 1970 zatrudniony był w nowo powołanym Instytucie Chirurgii AMG, w Klinice Chirurgii Klatki Piersiowej, Chorób Serca i Naczyń (w 1987 podzielonej i przekształconej na Klinikę Klatki Piersiowej i Klinikę Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyń). W latach 1972–1973 przebywał na stażach w ośrodkach kardiochirurgicznych w Zabrzu i Warszawie, w 1974 na rocznym stażu w ośrodku kardiochirurgicznym w Saint Antonius Ziekenhuis Hospital w Utrechcie (Holandia). Po powrocie zajął się kardiochirurgią, jako pierwszy wprowadził w Gdańsku leczenie chirurgiczne chorób wieńcowych. Od 4 października do 21 listopada 1976 przebywał na stażu w Klinice Kardiochirurgicznej w Utrechcie, szkoląc się w zakresie przeszczepiania zastawek.

W latach 1978–1981 był zastępcą dyrektora Instytutu Chirurgii AMG oraz kierownikiem bloku operacyjnego Instytutu Chirurgii. Od 1977 do 1983 kierownik Kliniki Kardiochirurgii AAMG, od 8 sierpnia do 30 listopada 1979 też kierownikiem Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej AMG. Od 17 X 1978 przebywał w I Leningradzkim Instytucie im. Pawłowa, od 25 maja do 7 sierpnia 1981 w Szpitalu Antoniusa w Utrechcie, ponownie przebywał tam w latach 1983–1984. Wracając do Polski przywiózł sprzęt medyczny z likwidowanego akurat w tym czasie tego szpitala. W 1987 został zatrudniony w Katedrze i Klinice Kardiochirurgii AMG na stanowisku starszego wykładowcy. W 1992 dzięki między innymi jego inicjatywie, utworzono Stowarzyszenie Przyjaciół Katedry i Kliniki Kardiochirurgii AMG.

Był jednym z czołowych chirurgów naczyniowych swoich czasów w Polsce. Wprowadził do AMG diagnostykę angiograficzną, leczenie chirurgiczne choroby niedokrwiennej serca, chorób zastawkowych serca przez implantację sztucznych zastawek. Pierwsza sztuczna zastawka mitralna, została wstawiona w 1977, całkowicie samodzielnie, przez zespół gdańskich lekarzy (w jego skład poza nim wchodzili: Mieczysław Trenkner i Czesław Kwiatkowski). Rozpoczął też program leczenia operacyjnego tętniaków aorty. Przeprowadzał również badania eksperymentalne nad procesem miażdżycy. Uczestniczył w pionierskich zabiegach kardiochirurgicznych przeprowadzanych w II Klinice Chirurgicznej AMG, między innymi asystował przy operacjach: wycięcia zwężenia cieśni aorty w hipotermii średniej z zastosowaniem skafandra projektu Karola Oppeln–Bronikowskiego (1962), zespolenia żyły próżnej górnej z prawą tętnicą płucną (1963), zespolenia łagodzącego Waterstona (pierwszej w Gdańsku, 1970). Przeprowadził też pierwszy zabieg rewaskularyzacji mięśnia sercowego bezpośrednimi zespoleniami aortalno-wieńcowymi (1975) oraz pierwszy w Polsce zabieg w krążeniu pozaustrojowym z wykorzystaniem zimnej kardioplegii (1977).

Brał udział między innymi w Zjeździe Niemieckiego Towarzystwa Chirurgicznego w Bad Neuheim w RFN (18–22 II 1987), Zjeździe Kardiochirurgia 87’ w Rzymie we Włoszech (16–25 V 1987), w Zjeździe Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Sercowo-Naczyniowej w Bordeaux we Francji (3–8 IX 1988). Był uczestnikiem między innymi konferencji okrągłego stołu na sympozjum Trombarteriectomia w leczeniu przewlekłego zapalenia tętnic zorganizowanej z okazji obchodów Tygodnia Medycyny Polsko-Francuskiej (Warszawa 1964), konferencji okrągłego stołu podczas 48. Zjazdu Towarzystwa Chirurgów Polskich (Warszawa 1976), brał udział w corocznych konferencjach Niemieckiego Towarzystwa Chirurgów Klatki Piersiowej, Serca i Naczyń.

Był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (od 1951), Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (od 1955), The Royal Society of Medicine (od 1959), Towarzystwa Chirurgów Polskich (od 1985), w latach 1971–1975 był wiceprezesem Sekcji Torakochirurgicznej i Chirurgii Naczyniowej tego ostatniego Towarzystwa. Należał do Polskiego Towarzystwa Kardiochirurgicznego, Komisji Chirurgii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (od 1970). Pod jego patronatem działało Studenckie Koło Kardiochirurgiczne w Akademii Medycznej w Gdańsku. Należał też do kabaretu utworzonego przez asystentów II Kliniki Chirurgicznej AMG.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1974), odznaką honorową „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1980), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983), Medalem 40-lecia PRL (1984), medalem „W Obronie Morskich Granic Polski Ludowej” (1987). Od 1964 żonaty był z Marią Kahl-Weigle, lekarką, anestezjolożką, absolwentką AMG, ojciec Michała (ur. 1966). Pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. W 1996 jego imieniem została nazwana jedna z sal operacyjnych, w Bloku Operacyjnym Kliniki Kardiochirurgii AMG. SeKo PP







Bibliografia:
Kronika, opracował Eugeniusz Sieńkowski, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 7–19 , 1977–1989.
Narkiewicz Mirosława, Wspomnienie o dr. med. Jerzym Pryczkowskim, „Gazeta AMG”, nr 11, 1996, s 15.
Paprocka-Lipińska Anna, Pryczkowski Jerzy (1931–1994), w: Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, Gdańsk 2015, t. 17, s. 76-86.