RÓŻAŃSKA EUGENIA, artysta malarz

Aktualna wersja na dzień 09:39, 19 lis 2023

Eugenia Różańska

Pierwsi wykładowcy Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie w 1947 na wycieczce w Gdyni. Od lewej: Juliusz Studnicki, Krystyna Łada-Studnicka, głęboko w tle: słabo widoczny Adam Smolana, Marian Wnuk, Eugenia Różańska, Artur Nacht-Samborski, Jacek Żuławski, Hanna Żuławska, Aleksander Kobzdej

Eugenia Różańska, pocztówka, „Ruch”, 1966

Eugenia Różańska, ilustracja na okładce

EUGENIA RÓŻAŃSKA, „Żenia”, „Imogena” (3 I 1906 Moskwa (według ankiety z okresu studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie do 1935) lub 16 I 1909 Warszawa (z oświadczenia z archiwum Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (PWSSP) w Gdańsku z lat 1946–1949) – 22 IX 1982 Warszawa, według nekrologów w wieku 76 lat), malarka zaliczana do nurtu koloryzmu, także abstrakcji, graficzka, ilustratorka, autorka tkanin unikatowych. Córka profesora konserwatorium muzycznego Antoniego, i Heleny z domu Winter.

W 1926 zdała maturę w Gimnazjum Anny Jakubowskiej w Warszawie. Studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego (historia sztuki, polonistyka), następnie w latach 1928–1930 w Instytucie Sztuk Plastycznych (grafika), od 1929 do 1934 malarstwo w pracowni prof. Tadeusza Pruszkowskiego i grafikę w pracowni prof. Władysława Skoczylasa w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie). Dyplom z malarstwa uzyskała w 1934. W latach 1934–1936 pracowała w Atelier Grafiki Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT), mieszkała przy Alejach Ujazdowskich 39 w Warszawie. Od 1936, dzięki stypendium ministerialnemu, odbyła dwuletnią podróżą artystyczną po Francji, Anglii i Włoszech.

Brała m.in. udział w konkursie na polichromię Dworca Głównego w Warszawie, pracowała przy urządzaniu sal grafiki i numizmatyki w Muzeum Narodowym w Warszawie. Opracowywała graficznie miesięcznik „Arkady” i okładki miesięcznika „Skamander”, ilustrowała książki we współpracy z wydawnictwami Jakuba Mortkowicza i Jakuba Przeworskiego (m.in. Jadwigi Korczakowskiej Dzieci podwórka, 1939), czasopisma dla dzieci, wykonywała projekty plakatów i prospektów reklamowych. Brała udział w zbiorowych wystawach: Wystawie Prac Młodych Plastyków (Warszawa 1933), V Salonie Zimowym IPS (Warszawa 1935), Salonie Plastyków ZPAP (Warszawa 1936), Wystawie Oddziału Warszawskiego ZPAP (Warszawa 1936), IX Salonie Malarskim IPS (Warszawa 1937), w dwóch wystawach w Londynie (1937), w X Salonie IPS (Warszawa 1938), wystawie Bractwa św. Łukasza (Warszawa 1938), wystawie Martwa natura w malarstwie polskim (Warszawa 1939). Indywidualne wystawiała w Londynie (1937) i w Instytucie Propagandy Sztuki (Warszawa 1938/1939).

Okupację spędziła w Warszawie, mieszkała przy ul. Górnośląskiej 16. Po powstaniu warszawskim, w którym straciła prawie wszystkie swoje dotychczasowe prace, wywieziona na roboty do fabryki broni w Limbach w Saksonii. Po wyzwoleniu przez rok pracowała jako tłumacz (języki: francuski, angielski, rosyjski) w UNRRA w Papenburgu (Dolna Saksonia).

Po powrocie do kraju, w latach 1946–1949 była profesorem kontraktowym grafiki użytkowej na Wydziale Malarstwa gdańskiej PWSSP z siedzibą w Sopocie, prowadziła też pracownię grafiki warsztatowej i zajęcia rysunku wieczornego. Mieszkała w Sopocie przy ul. Obrońców Westerplatte 25 i ul. Obrońców Westerplatte 32 m. 2. W latach 1946–1949 współpracowała z Hutą Szkła Kryształowego Sudety w Szczytnej Śląskiej (szklanki grawerowane jej autorstwa w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie). Od 1949 w Warszawie, mieszkała przy ul. Stawki 1, skupiła się na własnej pracy twórczej. W 1957 uzyskała stypendium Ministra Kultury i Sztuki, przez miesiąc przebywała we Włoszech. Od 1958 prowadziła plenery dla plastyków–projektantów przemysłowych.

Po 1945 była wieloletnią ilustratorką tygodnika dla dzieci „Świerszczyk”. Wykonywała ilustracje do książek dla dzieci w wydawnictwach „Czytelnik” i „Nasza Księgarnia”, m.in. Tomasza Graby Bajki (1948), Baśnie różnych ludów w opracowaniu Wandy Markowskiej i Anny Milskiej (1948), Bolesława Leśmiana Klechdy sezamowe (1949, 1954), Janiny Porazińskiej Trzy gadułki (1954), Ewy Szelburg-Zarembiny Dary czterech wróżek (1955), Marii Kann W jakim kolorze? (1959), Janiny Porazińskiej Smyku smyku na patyku (1960), Włodzimierza Domaradzkiego Dobry wieczór, pani Sowo! (1964). Ilustrowała książki dla dorosłych, m.in. tomik poezji Witolda Wirpszy Stocznia (1949), dzieł Adama Mickiewicza (1955). Projektowała obwoluty do serii pocztówek i pocztówki dla Wydawnictwa Ruch, pocztówek dźwiękowych, folderów, katalogów wystaw (między innymi I i II Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie, 1948 i 1949).

Miała indywidualne wystawy malarstwa, ilustracji, rysunków, w 1959 i w 1960 w Londynie, w 1958 w Zachęcie w Warszawie; w 1960 trzy wystawy w zakładach pracy, w 1961 i 1964 w Galerii MDM, w 1968 w Zachęcie, w 1980 w Domu Plastyka w Warszawie (także gobelinów), w 1960 i 1961 w BWA we Wrocławiu, w 1968 w BWA w Sopocie, pośmiertnie w 1982 w Galerii MDM w Warszawie.

Uczestniczyła w wystawach zbiorowych, w Pawilonie Sztuki (Sopot 1947), objazdowej wystawie współczesnego malarstwa polskiego w USA (1947), I Festiwalu Sztuk Plastycznych (Sopot 1948), Wystawie Plastyki Ziem Odzyskanych (Wrocław 1948), I, II, III i IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki (Warszawa 1950, 1951, 1952/1953, 1954), I Ogólnopolskiej Wystawie Książki i Ilustracji (Warszawa 1951), wystawie X lat Ludowego Wojska Polskiego w plastyce (Warszawa 1953), I Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku (Warszawa 1956), Wystawie Współczesnej Grafiki Polskiej (Londyn 1959), wystawie malarstwa w XV-lecie PRL (Warszawa 1961/1962), Wystawie Książki i Ilustracji w XV-lecie PRL (Warszawa 1962), Międzynarodowej Wystawie Malarstwa (Tunis 1962), I, II i III Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego (Szczecin 1962, 1964, 1966), wystawie „XX lat w twórczości plastycznej–malarstwo” (Warszawa) oraz I Ogólnopolskiej Wystawie Rysunku (Wrocław) (obie 1965), w Art Decorum (Muzeum Mazowieckie w Płocku 2013), Szkoła Sopocka. Między sztuką a polityką (Pawilon Sztuki, Sopot 2015), Pierwsza dekada (po burzy nad starym światem) (Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku 2017/2018).

Od 1934 należała do Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), od 1946 była członkiem Oddziału Gdańskiego tej organizacji, od 1949 Oddziału Warszawskiego, gdzie pełniła między innymi funkcję przewodniczącej Sekcji Malarstwa i sekretarza Głównego Sądu Koleżeńskiego.

Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Mazowieckiego w Płocku, w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą (miedzy innymi Kanada, Peru).

Otrzymała II równorzędną nagrodę na Wystawie Prac Młodych Plastyków (1933), I nagrodę za projekt dywanu w ogólnopolskim konkursie Spółdzielni Ład (1938), nagrodę za obraz olejny „Sady w Kazimierzu” na Salonie IPS (1938/1939), II nagrodę za plakat monopolu spirytusowego (1938), odznaczenie na wystawie „Martwa natura w malarstwie polskim” (1939), wyróżnienie za ilustracje do dzieł Adama Mickiewicza (1956), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1959). Odznaczona Medalem X-lecia Polski Ludowej (1955) i odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1980).

Od ślubu w 1937 w Londynie była żoną artysty malarza, grafika i krytyka sztuki Marka Żuławskiego (13 IV 1908 Rzym – 30 III 1985 Londyn), na jej wniosek małżeństwo unieważniono 30 I 1948. Pochowana w Warszawie w grobie rodzinnym na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Wólce Węglowej. OK
















Bibliografia:
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, teczka profesora Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku Eugenii Różańskiej
Katalog II Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie (1949).
Katalog wystawy Eugenia Różańska, malarstwo, ilustracje, rysunki, Zachęta, Warszawa 1958.
Katalog wystawy Eugenia Różańska, malarstwo, Zachęta, Warszawa 1968.
Katalog wystawy Art. Decorum, Muzeum Mazowieckie w Płocku 2013.
Polska ilustracja książkowa, Warszawa Polska 1964.
Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych Gdańsk 1945-1965, Gdańsk 1965.