STRYSZAK ABDON STEFAN, lekarz weterynarii, profesor

Aktualna wersja na dzień 09:43, 29 gru 2023

Abdon Stefan Stryszak, po 1952

ABDON STEFAN STRYSZAK (30 XII 1908 Domatowo koło Wejherowa – 27 XI 1995 Warszawa), lekarz weterynarii i dydaktyk. Syn nauczyciela Abdona Stryczka (27 IX 1873 Gdańsk – 1 VIII 1924 Wejherowo) i Otylii Pelagii z domu Radtke (28 III 1876 Dębogórze – 23 IX 1955 Pelplin). Był jednym z siedmiorga rodzeństwa. W młodości zmienił nazwisko Stryczek na Stryszak. W 1926 zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum Klasycznym im. Króla Jana III Sobieskiego w Wejherowie. W latach 1926–1928 pracował zarobkowo, między innymi w Zarządzie Miejskim w Gdyni, w Wielkopolskiej Izbie Rolniczej w Poznaniu oraz w Zarządzie Portu w Gdyni. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim, przerwał je po dwóch latach i podjął naukę na Wydziale Weterynarii Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Na czwartym roku studiów został asystentem w Katedrze Anatomii Zwierząt UW. W 1932 otrzymał dyplom lekarza weterynarii. Odbył roczną służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu oraz w 1. Pułku Szwoleżerów w Warszawie. W 1934, po ćwiczeniach wojskowych w 6 Dywizjonie Artylerii Konnej w Stanisławowie, otrzymał stopień podporucznika rezerwy lekarza weterynarii. W tym samym roku awansował na starszego asystenta na UW, od 1935 doktor, od 1937 adiunkt. Jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej w 1937 wyjechał do Danii, następnie do Niemiec. W latach 1938–1939 był sekretarzem naukowego Zarządu Głównego Zrzeszenia Lekarzy Weterynarii.

Zmobilizowany 31 VIII 1939, był komendantem 31. Polowego Szpitala Weterynaryjnego w Wilnie, uczestnik działań przeciwko Armii Czerwonej, od października w Warszawie. Początkowo pracownik fizyczny, od 1940 asystent w Weterynaryjnej Pracowni Rozpoznawczej w Warszawie, w latach 1941–1944 jej kierownik.

Od 1945 w Sopocie, gdzie utworzył Wojewódzki Zakład Higieny Weterynaryjnej i od 1947 był jego kierownikiem. Od 1947 doktor habilitowany (przewód na Wydziale Weterynaryjnym UW). W tym samym roku podjął pracę na stanowisku asystenta, później starszego asystenta i adiunkta w gdańskiej Akademii Lekarskiej (od 1950 Akademia Medyczna). W latach 1947–1948 był wiceprezesem Izby Lekarsko-Weterynaryjnej Pomorsko-Mazurskiej. Do 1952 kierownik Pracowni Bakteriologii Morza i Produktów Rybnych. W tym samym czasie piastował też etat adiunkta habilitowanego w Zakładzie Mikrobiologii Wydziału Lekarskiego Akademii Lekarskiej w Gdańsku. Jednocześnie od 1947 jako docent epizootiologii kierował Katedrą Epizootiologii Wydziału Weterynaryjnego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1948 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.

W 1952 był jednym ze współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, a w 1954 został jego prezesem. Od 1952 na stałe w Warszawie, do 1979 był kierownikiem Katedry Epizootiologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w latach 1956–1958 dziekan Wydziału Weterynaryjnego tej uczelni. Od 1954 był sekretarzem Naukowego Komitetu Nauk Weterynaryjnych Polskiej Akademii Nauk, a później wieloletnim jego przewodniczącym. W 1968 nadano mu tytuł Honorowego Przewodniczącego tego Komitetu. W 1958 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1959 do 1968 kierował warszawską Pracownią Patologii Porównawczej Instytutu Weterynarii w Puławach. Następnie, w latach 1970–1979, był dyrektorem Instytutu Chorób Zakaźnych i Inwazyjnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1976 założył Zakład Patologii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. W 1979 przeszedł na emeryturę. Jako pierwszy lekarz weterynarii był członkiem korespondentem (od 1960) i członkiem rzeczywistym (od 1969) Polskiej Akademii Nauk. Był członkiem Rad Naukowych Państwowego Instytutu Weterynarii w Puławach, Wojskowego Ośrodka Naukowo-Badawczego Służby Weterynaryjnej w Puławach, Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Jabłoniowej, Komitetu Nauk Zootechnicznych Polskiej Akademii Nauk.

Uważany za prekursora polskiej szkoły epizootiologicznej. Prowadził badania nad chorobami infekcyjnymi współistniejącymi u ludzi i zwierząt, między innymi gruźlicą bydła, czynnikami środowiskowymi w patogenezie różycy, pasterelozy i wścieklizny, ekologią chorób zakaźnych, oceną żywności pochodzenia zwierzęcego oraz wpływem wody z Zatoki Gdańskiej na drobnoustroje grupy durowej. Zapoczątkował też badania immunologiczne gruźlicy. Autor między innymi monografii i opracowań: Studia epizoocjologiczne nad gruźlicą bydła w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem próby tuberkulinowej śródskórnej („Medycyna Weterynaryjna” 1947), Zasady badania ryb i przetworów rybnych (Warszawa 1952), Epizootiologia ogólna (Warszawa 1954), Tendencje rozwoju weterynarii w świecie („Życie Weterynarii” 1971). Doktor honoris causa Wyższej Szkoły Weterynaryjnej w Hanowerze (1963) i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1987), która wybiła również z tej okazji medal pamiątkowy.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Polskiej Akademii Nauk im. Mikołaja Kopernika (1987), honorową Odznaką Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, Złotą Odznaką „Zasłużony Pracownik Morza”, Złotą Odznaką Honorową Miasta Stołecznego Warszawy. Współzałożyciel Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, które nadało mu tytuł członka honorowego.

Od 1933 żonaty była z Teklą z domu Majerowską (1907–1991), dyplomowaną pielęgniarką. Ojciec Teresy, doktora weterynarii, Elżbiety, magistra historii, i Marii. Pochowany w Warszawie na cmentarzu parafialnym przy ulicy Fosa na Służewie. SeKo PP