WANNING JOHANNES, śpiewak, kompozytor

Aktualna wersja na dzień 19:12, 5 gru 2023

JOHANNES WANNING (Wanningus, Wannigk, Wannicke, Wangnick) (1537 Kampen, prowincja Overijssel – pochowany 23 X 1603 w Gdańsku), śpiewak, kompozytor. Nie wcześniej niż w 1560 opuścił Niderlandy i przeniósł się do Królewca (Königsberg), gdzie w tym roku immatrykulował się na Uniwersytecie Albertina i został zatrudniony jako śpiewak (alcista) w kapeli księcia Albrechta Pruskiego, gdzie zaczął też komponować. W 1568 lub 1569 przybył do Gdańska i objął stanowisko kapelmistrza w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, na którym pozostał do 1599. Zrezygnował ze względu na pogarszający się od 1593 stan zdrowia, otrzymał rentę w wysokości 50 grzywien kwartalnie.

W czasie pobytu w Gdańsku opublikował ponad sto motetów – w zbiorach drukowanych w Norymberdze, Dreźnie i Wenecji, wydanych między 1580 a 1590. Największe znaczenie ma kolekcja Sententiae insigniores… (I wydanie Drezno 1584, II wydanie Wenecja 1590), zawierająca motetowe opracowania tekstów ewangelii na wszystkie niedziele roku kościelnego. Stała się ona wzorem dla wielu kompozytorów protestanckich u schyłku XVI wieku i w wieku XVII.

Autor pierwszego znanego w Gdańsku epitalamium muzycznego. Dwuczęściowy utwór, skomponowany prawdopodobnie w latach 80. XVI wieku, przeznaczony był na sześć głosów, choć zachowały się jedynie rękopiśmienne partie tenoru i quinta vox. Ojcem panny młodej Epithalamium in honorem nuptiarum ... Ioannis Wendii & Annae ... Alexandri Glaseri filia ...) był zaprzyjaźniony z kompozytorem gdański teolog i pastor Alexander Glaser. Skomponował jeszcze epitalamium, skierowane dla młodej pary z Lipska (1596). Istnieją przesłanki, by uważać, że nie były to jedyne utwory muzyki weselnej kompozytora: siedem z dwudziestu czterech dzieł jego Sacrae Cantiones quinque, sex, septem et octo voces compositae ... (Norymberga, 1580) to oprawy tekstów z biblijnej Pieśni nad pieśniami a teksty dwóch innych motetów także dotyczą małżeństwa. Jeden z tych utworów, A Domino egressa est res ista, mógł powstać w związku ze ślubem Elisabeth von Hacken i Constantina Ferbera 28 VI 1579, którego ojciec, burmistrz gdański Constantin, był patronem kompozytora.

Jego utwory przetrwały także w przekazach rękopiśmiennych: jeden z kościoła św. Bartłomieja znajduje się w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej, kilkanaście – w innych europejskich bibliotekach. Poza dziełami religijnymi są wśród nich pojedyncze przykłady pieśni świeckich, stanowiące jedno z nielicznych zachowanych źródeł muzyki tego gatunku, uprawianej w Gdańsku w 2. połowie XVI wieku.

Muzyka, którą tworzył, odznaczająca się mistrzostwem rzemiosła kompozytorskiego, reprezentuje nurt renesansowej polifonii a cappella. DSz

Bibliografia:
Leszczyńska Agnieszka, Evangelical pericopes in Johannes Wanning’s interpretation of 1590, w: Musica Antiqua Europae Orientalis XII: Acta Musicologica, red. Irena Poniatowska, Cezary Nelkowski, Bydgoszcz 2000, s. 105-112.
Leszczyńska Agnieszak, Johannes Wanning – kapelmistrz kościoła Mariackiego w Gdańsku, „Muzyka”, nr 44/3, 1999, s. 7-23.
Leszczyńska Agnieszka, Sententiae insigniores ex evangeliis dominicalibus excerptae (1584) by Johannes Wanning, w: Musica Baltica. Danzig und die Musikkultur Europas, red. Danuta Popinigis, Gdańsk 2000, s. 113-120.
Leszczyńska Agnieszka, The first three decades of occasional music in Royal Prussia w: Gelegenheitsmusik im Ostseeraum vom 16. bis 18. Jahrhundert, Berlin 2015, s. 153–156.
Leszczyńska Agnieszka, The motets of Johannes Wanning from the collection ‘Sacrae Cantiones’ 1580, “Musica Iagellonica” 3, 2004, s. 93-102.
Rauschning Hermann, Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig. Von den Anfängen bis zur Auflösung der Kirchenkapellen, Danzig 1931, s. 33-36, 45-47, 60-61.