PORĘBOWICZ STEFAN, profesor Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 18:31, 4 lip 2024

STEFAN FORTUNAT PORĘBOWICZ (14 XII 1904 Lwów – 27 III 1984 Warszawa), architekt, profesor Politechniki Gdańskiej (PG) i Politechniki Warszawskiej. Syn Edwarda Franciszka (20 II 1862 Lwów – 24 VIII 1937 Lwów), profesora romanistyki, rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1925–1926), członka czynnego Polskiej Akademii Umiejętności, tłumacza literatury francuskiej i angielskiej, oraz Marii Teresy z domu Wolskiej (1 X 1878 Płock – 1917 Lwów), artystki malarki, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu.

W 1920 uczestniczył w obronie Lwowa. W 1922 został absolwentem Gimnazjum Realnego we Lwowie, w 1930 ukończył Wydział Architektoniczny Politechniki Lwowskiej jako inżynier architekt. W latach 1928–1939 pracował na Politechnice Lwowskiej. Od września 1939 do 1940 był jeńcem wojennym, został zwolniony dzięki staraniom rektora Politechniki Lwowskiej i komisarza ludowego Maksyma Sadowskiego. Od 1940 do czerwca 1941 adiunkt w lwowskim Instytucie Politechnicznym, od 1940 docent. W latach 1941–1943 był nauczycielem na kursach akademickich w ramach tajnego nauczania. W okresie 1943–1945 mieszkał w Ojcowie i Krakowie, przygotował materiały do publikacji na temat historii budowy szpitali.

Od stycznia 1945 do grudnia 1946 pracował w Państwowym Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Budowlanych na stanowisku kierownika budowy i projektanta, w październiku 1946 zorganizował oddział we Wrocławiu. Od 1946 do września 1947 prowadził biuro architektoniczne we Wrocławiu, między innymi przebudował dawny Dresdner Bank. Od października 1947 do stycznia 1948 pełnił funkcję rzeczoznawcy i inspektora inwestycji Banku Gospodarstwa Krajowego. Od lutego 1948 do kwietnia 1949 był naczelnym inżynierem, w maju 1948 został dyrektorem technicznym Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu. Od maja 1949 do 1952 pracował w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budownictwa oraz w Pracowni Służby Zdrowia, w 1951 był konsultantem Departamentu Planowania w Ministerstwie Zdrowia, specjalistą w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Warszawie.

Od kwietnia 1949 do stycznia 1968 pracował na PG, od 1950 zastępca profesora, od 1956 docent, od 1963 profesor tytularny. W latach 1949–1964 pełnił funkcję kierownika Katedry Projektowania Budynków Służby Zdrowia PG, 1964–1968 Zakładu Projektowania Budynków Służby Zdrowia. Od 1 II 1968 do grudnia 1975 profesor nadzwyczajny na Politechnice Warszawskiej, w latach 1968–1975 organizator i kierownik podyplomowego studium projektowania obiektów służby zdrowia na Wydziale Architektury. Od 1975 na emeryturze.

Stworzył szkołę naukową projektowania obiektów służby zdrowia w Polsce. Projektant i współprojektant wielu budynków, szpitali, sanatoriów, willi, kościołów, m.in. domu przy ul. Letniej we Lwowie (1930), domu jednorodzinnego przy ul. Greckiej 5 we Lwowie, gmachu Miejskich Zakładów Elektrycznych we Lwowie, zatwierdzonego w 1932 projektu konstrukcji Domu Żołnierza Polskiego we Lwowie (z Andrzejem Frydeckim), projektu kościoła Chrystusa Króla we Lwowie (z Romanem Chrystowskim), budowanego od 1937, a po 1945 przebudowanego na magazyn i zakład budowlany, willi przy ul. Gipsowej 36 i 38 we Lwowie (1936–1939), rozbudowy Klinik Neurochirurgii, Psychiatrii, Ginekologii Szpitala Miejskiego we Lwowie, pensjonatu w Morsztynie (1934), sanatorium w Lubieniu Wielkim, pensjonatu w Rabce, szkoły powszechnej w Zaleszczykach, kościoła oo. Franciszkanów w Kozielnikach pod Lwowem. Po 1945 był projektantem Centralnej Poradni Przeciwgruźliczej w Warszawie, Stacji Krwiodawstwa w Gdańsku (1952, przy ul. Józefa Hoene-Wrońskiego 4), Białymstoku, Opolu, Zielonej Górze, szpitali w Krakowie, Łodzi, Bośni i Sieradzu.

Autor publikacji na temat architektury, historii szpitali psychiatrycznych w Europie, historii domów starców w Polsce, estetyki, humanizacji szpitali, zamieszczanych w licznych czasopismach, między innymi „Architekturze Służby Zdrowia”, „Architekturze”, „Szpitalnictwie Polskim”. Autor monografii Barwa w budownictwie szpitalnym. Studium psychologicznych aspektów oddziaływania barwy i zasad stosowania jej we wnętrzach szpitala jako czynnika psychoterapii (1963), współautor pracy Projektowanie obiektów służby zdrowia (1973).

Członek Stowarzyszenia Architektów Polskich, wiceprezes oddziału lwowskiego (1937–1939), Międzynarodowej Unii Architektów, Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa w Warszawie. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1949 i 1952), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956), Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955).

Był żonaty z Anną z domu Hornung (1905 Lwów – 1988 Warszawa), doktorem muzykologii, miał córkę Ewę Maję Kamilę (25 V 1935 Lwów – 6 I 2009 Warszawa), historyka sztuki, zamężną za Karla-Heinza Dörsmanna (1924 Meiningen – 2011 Meiningen). Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. WP







Bibliografia:
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 495.
Biernacki Andrzej, Porębowicz Edward Franciszek (1862–1937), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 27, 1982/1983, s. 648–652 (biogram ojca, informacje o rodzinie)