PACHOŁEK
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Pachołek, widok od strony południowej, 1895.JPG|thumb|Pachołek, widok od strony południowej, 1895]] | + | [[File:Widok_na_Pachołek_i_klasztor_w_Oliwie,_Carl_August_Helmsauer,_około_1825.jpg|thumb|Widok na Pachołek (z lewej, z widocznym pawilonem) i klasztor w Oliwie, Carl August Helmsauer, około 1825]] |
| − | '''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]] | + | [[File:2_Pachołek56.jpg|thumb|[[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog| Adolf Eugen Troschel]], Na Pachołku, 1859]] |
| + | [[File:2_Pachołek.jpg|thumb|Widok na Pachołek (bez pawilonu i późniejszej wieży), z prawej hotel Zum Carlshof, 1881, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT, fotografik| Rudolf Theodor Robert Kuhn]]]] | ||
| + | [[File:4_1905.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej) i hotel Waldhäuschen (po lewej), 1905]] | ||
| + | [[File:5_Pachołek.jpg|thumb|Pachołek, widok od strony południowej na wieżę widokową, hotel Zum Carlshof (po prawej częściowo zakryty drzewami) i hotel Waldhäuschen (po lewej), 1910]] | ||
| + | [[File:Pachołek, widok od strony południowej, 1895.JPG|thumb|Pachołek, widok od strony południowej, z prawej klasztor w Oliwie, 1895]] | ||
| + | [[File:3._Pachołek.jpg|thumb|Murowana wieża widokowa]] | ||
| + | [[File:5._Pachołek.jpg|thumb|Hotel Waldhäuschen]] | ||
| + | [[File:4._Pachołek.jpg|thumb|Współczesna wieża widokowa]] | ||
| + | [[File:Widok_Oliwy_z_Pachołka.jpg|thumb|Widok Oliwy z Pachołka]] | ||
| + | |||
| + | '''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg 1734, Karlsberg ((Góra Karola)), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w [[OLIWA | Oliwie]]. Własność [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów oliwskich]] od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski w 1772. Pierwsza pisemna wzmianka o Pachołku pochodzi z 1734, kiedy podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie]] wzniesienie obsadziły oddziały rosyjskie. 28 VI 1739 odnotowano wielki pożar rosnących przy nim lasów. W 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG, biskup chełmiński, opat oliwski | Karla Hohenzollerna-Hechingena]], od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.<br/><br/> | ||
| + | |||
| + | W 1794 pracujący dla opata ogrodnik [[SALTZMANN JOHANN GEORG NICOLAUS, ogrodnik | Johann Saltzmann]] założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Joseph Hohenzollern-Hechingen]], ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).<br/><br/> | ||
| + | |||
| + | W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof (Dwór Zmarłych), nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift ((dosł. „Wygon zmarłych”; ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] ([[CMENTARZE W OLIWIE | cmentarze w Oliwie]]). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast – Joseph Hohenzollern, który w 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof (Dwór Karola), ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof (U Dworu Karola), a w 1882 – restaurację; kompleks rozbudowano w 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny (ul. Spacerowa 16b).<br/><br/> | ||
| + | |||
| + | W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej), wybudowano zajazd „Pacholken”, przebudowany przed 1887 na hotel i restaurację „Waldhäuschen” („Domek Leśny”), z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to między innymi miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WMG]]. Hotel spłonął na przełomie lat 1941/1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża oraz ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, dla upamiętnienia błogosławieństwa papieża Jana Pawła II. {{author: BŚ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:10, 7 mar 2023
PACHOŁEK (Pacholkenberg 1734, Karlsberg ((Góra Karola)), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w Oliwie. Własność opactwa cystersów oliwskich od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po I rozbiorze Polski w 1772. Pierwsza pisemna wzmianka o Pachołku pochodzi z 1734, kiedy podczas oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie wzniesienie obsadziły oddziały rosyjskie. 28 VI 1739 odnotowano wielki pożar rosnących przy nim lasów. W 1793 wydzierżawiony od rządu pruskiego przez oliwskiego opata-komendatariusza i biskupa warmińskiego Karla Hohenzollerna-Hechingena, od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg.
W 1794 pracujący dla opata ogrodnik Johann Saltzmann założył tu park, w 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 Joseph Hohenzollern-Hechingen, ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz I Wolnego Miasta Gdańska (WMG) i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, w 1836 władze państwowe wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm I ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niemieckie). W listopadzie-grudniu 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wysokości, platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), zmontowana z elementów stalowych przez gdański „Mostostal”, w 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew).
W początku XVII wieku u stóp Pachołka (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gdańskich rodzin kupieckich, zwany Totenhof (Dwór Zmarłych), nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift ((dosł. „Wygon zmarłych”; ul. Opacka), wiodącej do cmentarza przy kościele św. Jakuba ( cmentarze w Oliwie). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl Hohenzollern, od 1803 natomiast – Joseph Hohenzollern, który w 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof (Dwór Karola), ponownie nawiązując do Karla von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof (U Dworu Karola), a w 1882 – restaurację; kompleks rozbudowano w 1890, istniał do 1945; obecnie budynek mieszkalny (ul. Spacerowa 16b).
W połowie XIX wieku naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gdańsk–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego w 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej), wybudowano zajazd „Pacholken”, przebudowany przed 1887 na hotel i restaurację „Waldhäuschen” („Domek Leśny”), z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to między innymi miejsce spotkań gdańskiej Polonii, także i w okresie II WMG. Hotel spłonął na przełomie lat 1941/1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gdańskiej stoczni. W sąsiedztwie (na zachodzie) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. 27 III 2014 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o odbudowie krzyża oraz ustawienia kapliczki w góralskim stylu z fotografią papieża i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, dla upamiętnienia błogosławieństwa papieża Jana Pawła II.
